Συντήρηση και αποκατάσταση ελεφαντoστέινου ετρουσκικού δίφρου

Ετρουσκικός πτυσσόμενος δίφρος από ελεφαντόδοντο μετά την αποκατάσταση. [Credit: Kriterion, Μπολόνια] Ένας ελεφαντοστέινος ετρουσκικός δίφρο...

Ετρουσκικός πτυσσόμενος δίφρος από ελεφαντόδοντο μετά την αποκατάσταση.
[Credit: Kriterion, Μπολόνια]

Ένας ελεφαντοστέινος ετρουσκικός δίφρος (sella curulis) του 6ου αιώνα π.Χ., το πτυσσόμενο κάθισμα στο οποίο κάθονταν οι δικαστές κατά την άσκηση των επίσημων καθηκόντων τους, αποκαταστάθηκε πρόσφατα και εκτίθεται και πάλι στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Μπολόνια, στη βόρεια Ιταλία. Η νέα αποκατάσταση διόρθωσε τα λάθη που έγιναν σε δύο προηγούμενες επεμβάσεις, αφαιρώντας την κόλλα που έθετε σε κίνδυνο το αρχαίο ελεφαντόδοντο και συναρμολογώντας τα θραύσματα σε μια πιο αληθοφανή διαμόρφωση.

Η αρχαία πόλη Φελσίνα ιδρύθηκε από τους Ετρούσκους τον 6ο αιώνα π.Χ. στη θέση της σύγχρονης πόλης της Μπολόνια. Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος έγραψε στη «Φυσική Ιστορία» ότι ήταν η «princeps Etruriae», η κυριότερη πόλη της Ετρουρίας στην ακμή της. Η ετρουσκική Φελσίνα κατακτήθηκε από την κελτική φυλή των Βόιων  το 390 π.Χ. Τη μετονόμασαν σε Bononia και το όνομα παρέμεινε, ακόμη και μετά την ήττα των Βόιων  από τη Ρώμη το 193 π.Χ.

Ο δίφρος ανακαλύφθηκε το 1887 στους χώρους του πάρκου Giardino Margherita στο κέντρο της Μπολόνια. Πριν από τα εγκαίνια του πάρκου το 1879, αρχαιολογικές ανασκαφές αποκάλυψαν μια μεγάλη ετρουσκική νεκρόπολη με 172 τάφους. Κατά τη διάρκεια της κατασκευής νέων περιπτέρων για την έκθεση Emilian του 1888, βρέθηκε ο τάφος 173, ο οποίος περιείχε ένα πλούσιο συμπλήρωμα κτερισμάτων, όπως ελληνικά αγγεία διαφόρων μορφών, κοσμήματα και μεγάλα θραύσματα ενός ελεφαντοστέινου δίφρου.

Άλλα κτερίσματα από τον τάφο 173. [Credit: Kriterion, Μπολόνια]

Αποτελείται από δύο ζεύγη ποδιών που διασταυρώνονται σε σχήμα Χ και ενώνονται με μεταλλικούς πείρους και πλευρικές εγκάρσιες διαδοκίδες. Το κάθισμα στερεωνόταν στις τραβέρσες και ήταν πιθανότατα κατασκευασμένο από δέρμα. Μικρά καθίσματα ή ξύλινα σκαμνιά αντιπροσωπεύονται καλά στην ετρουσκική αρχαιολογία, αλλά το ελεφαντόδοντο είναι εξαιρετικά σπάνιο και η ποιότητα της κατασκευής του είναι ύψιστης ποιότητας. Υποδηλώνει ότι ο δίφρος τοποθετήθηκε στον τάφο ενός δικαστή.

Ολόκληρος ο δίφρος ήταν καλυμμένος με επεξεργασμένες πλάκες ελεφαντόδοντου, μια επιλογή που το καθιστά αντικείμενο εκτός κλίμακας για τα συνήθη πρότυπα της βόρειας Ετρουρίας. Το ελεφαντόδοντο ήταν είδος πολυτελείας, συχνά εισαγόμενο από την Αφρική ή την Ασία, που χρησιμοποιούνταν για μικρά λατρευτικά αντικείμενα ή προσωπικά στολίδια. Η χρησιμοποίησή του για ένα έπιπλο, και μάλιστα για καθημερινή χρήση, υποδηλώνει την εξαιρετική κοινωνική θέση του νεκρού.

Ετρουσκικός πτυσσόμενος δίφρος από ελεφαντόδοντο μετά την αποκατάσταση.
[Credit: Kriterion, Μπολόνια]

Η υπόθεση που υποστηρίζουν οι μελετητές είναι ότι ο ιδιοκτήτης του τάφου μπορεί να ήταν ένας υψηλόβαθμος δικαστής της ετρουσκικής κοινότητας της Φελσίνας, η εξουσία του οποίου εκδηλωνόταν και μέσω υλικών συμβόλων όπως αυτό. Δεν αποκλείεται η μεσογειακή επιρροή, ίσως ελληνική ή ανατολική, στην επιλογή της μορφής και των υλικών.

Ο δίφρος σε έκθεση με άλλα είδη τάφου και διαδραστικό πίνακα πληροφοριών πολυμέσων. [Credit: Museo Civico Archeologico]

Ο δίφρος βρίσκεται σε προθήκη μαζί με τα άλλα κτερίσματα που βρέθηκαν στον τάφο 173. Μια καινοτόμος διαδραστική οθόνη αφής δίπλα στην προθήκη δίνει στους επισκέπτες μια επισκόπηση του αντικειμένου και της αποκατάστασης σε τρεις ενότητες: μια βιντεοσκοπημένη ιστορία της διαδικασίας αποκατάστασης, μια εικονική περιήγηση στον τάφο και τα κτερίσματα σε τρισδιάστατη μορφή που οι θεατές μπορούν να περιστρέψουν και να γυρίσουν.

Πηγή: The History Blog