22 μεγάλα μπλοκ του Φάρου της Αλεξάνδρειας ανασύρθηκαν από το βυθό

Ογκόλιθοι που ανασύρθηκαν από τη θάλασσα του Φάρου της Αλεξάνδρειας. [Credit: Προγράμματα GEDEON / CEAlex] Τρεις δεκαετίες αφότου τα νερά το...

Ογκόλιθοι που ανασύρθηκαν από τη θάλασσα του Φάρου της Αλεξάνδρειας. [Credit: Προγράμματα GEDEON / CEAlex]

Τρεις δεκαετίες αφότου τα νερά του κόλπου της Αλεξάνδρειας αποκάλυψαν τα πρώτα βυθισμένα απομεινάρια του έβδομου θαύματος του κόσμου, μια διεθνής αρχαιολογική αποστολή ανέσυρε με επιτυχία από το βυθό της θάλασσας είκοσι δύο από τους πιο ογκώδεις όγκους του θρυλικού Φάρου της Αλεξάνδρειας.

Η επιχείρηση, με επικεφαλής την αρχαιολόγο και αρχιτέκτονα Isabelle Hairy, ερευνήτρια του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών (CNRS) της Γαλλίας, σηματοδοτεί ένα κρίσιμο ορόσημο στο πρόγραμμα «PHAROS», απώτερος στόχος του οποίου είναι η ψηφιακή ανακατασκευή, σε όλο του το μεγαλείο, αυτού του θαυμαστού έργου της αρχαιότητας.

Το πρόγραμμα PHAROS φέρνει σε επαφή αρχαιολόγους, αρχιτέκτονες, ιστορικούς και νομισματολόγους για να συγκεντρώσουν αρχαίες περιγραφές, απεικονίσεις και στοιχεία που χρονολογούνται από τα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. έως τον 15ο αιώνα μ.Χ..

Μεταξύ των γιγάντιων κομματιών που ανακτήθηκαν -κάποια ζυγίζουν εβδομήντα με ογδόντα τόνους- είναι τα επιβλητικά υπέρθυρα και οι ορθοστάτες που αποτελούσαν μέρος της μεγαλοπρεπούς πόρτας εισόδου του φάρου, το κατώφλι του και η βάση που στήριζε τον πύργο.

Ένα τεράστιο πέτρινο μπλοκ από τον αρχαίο Φάρο της Αλεξάνδρειας ανασύρεται από τον πυθμένα της θάλασσας. [Credit: Προγράμματα GEDEON / CEAlex]

Αλλά η ανακάλυψη δεν περιορίζεται μόνο στον φάρο: η αποστολή έφερε επίσης στο φως θραύσματα ενός άγνωστου μέχρι σήμερα μνημείου, ενός πυλώνα με την πόρτα του, μιας κατασκευής που συνδυάζει το αιγυπτιακό ύφος με τις ελληνικές τεχνικές κατασκευής, προσθέτοντας ένα νέο μυστήριο στο υποθαλάσσιο αρχαιολογικό τοπίο της Αλεξάνδρειας.

Η ανέλκυση είναι ένα απαραίτητο βήμα για την επόμενη φάση του έργου «PHAROS»: μια σχολαστική μελέτη και τρισδιάστατη σάρωση υψηλής ακρίβειας αυτών των είκοσι δύο μπλοκ, τα οποία θα προστεθούν στα εκατοντάδες αρχιτεκτονικά στοιχεία που, τα τελευταία δέκα χρόνια, έχουν ήδη ψηφιοποιηθεί σχολαστικά απευθείας στο υποβρύχιο περιβάλλον τους από τις ομάδες του Κέντρου Αλεξανδρινών Μελετών (CEAlex), μιας μόνιμης μονάδας του CNRS και του Γαλλικού Ινστιτούτου Ανατολικής Αρχαιολογίας (IFAO) στην Αίγυπτο, που λειτουργεί υπό την εποπτεία του αιγυπτιακού Υπουργείου Τουρισμού και Αρχαιοτήτων.

Μόλις ολοκληρωθεί η φωτογραμμετρική επεξεργασία των νέων σαρώσεων, το έργο της εικονικής ανακατασκευής θα ανατεθεί στους εθελοντές μηχανικούς του Ιδρύματος Dassault Systèmes. Κάθε ψηφιοποιημένο μπλοκ, κάθε σαρωμένο θραύσμα, θα πρέπει να αναλυθεί με τη μεγαλύτερη δυνατή επιστημονική αυστηρότητα και να τοποθετηθεί εικονικά στην υποθετική αρχική του θέση μέσα στην εξαφανισμένη πλέον δομή.

Ανακατασκευή του φάρου της Αλεξάνδρειας μετά από έρευνα του 2013.
[Credit: Emad Victor SHENOUDA / Wikimedia Commons]

Η τρισδιάστατη ανακατασκευή θα επιτρέψει στους ερευνητές να ελέγξουν κάθε πιθανή υπόθεση - από τις μεθόδους κατασκευής που χρησιμοποίησαν οι Πτολεμαίοι μηχανικοί τον 3ο αιώνα π.Χ. μέχρι τις αιτίες που οδήγησαν τελικά στην κατάρρευση του φάρου αιώνες αργότερα. Ο στόχος είναι να δημιουργηθεί ένα ψηφιακό δίδυμο του Φάρου της Αλεξάνδρειας, ένα εικονικό μοντέλο που θα προσφέρει τη μοναδική δυνατότητα να τον «επισκεφθείτε» σαν να μην πέρασε ποτέ ο χρόνος.

Μια ομάδα ιστορικών, νομισματολόγων, αρχαιολόγων και αρχιτεκτόνων συνεργάζεται για να συγκεντρώσει και να αναλύσει συστηματικά όλες τις αναπαραστάσεις και περιγραφές του φάρου που έχουν διασωθεί σε αρχαίες πηγές, καλύπτοντας ένα χρονικό διάστημα από τα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. έως την οριστική εξαφάνισή του στις αρχές του 15ου αιώνα.

Αυτή η τεκμηριωμένη έρευνα είναι απαραίτητη, καθώς συμβάλλει στη συμπλήρωση των κενών που ενυπάρχουν στα εξαιρετικά αποσπασματικά αρχαιολογικά κατάλοιπα - άμεση συνέπεια της χρήσης του φάρου ως λατομείου για σχεδόν δύο αιώνες, από την παύση της λειτουργίας του το 1303 μέχρι την κατασκευή του φρουρίου Qaitbay το 1477, το οποίο χτίστηκε απευθείας στα θεμέλιά του και με τις πέτρες του.

Εικονική αναπαράσταση της μνημειώδους πόρτας του Φάρου της Αλεξάνδρειας. [Credit: Isabelle Hairy / Centre d'Etudes Alexandrines]

Κανένας άλλος σημαντικός φάρος της αρχαιότητας δεν έχει διασωθεί μέχρι σήμερα- ο Φάρος της Αλεξάνδρειας ήταν ο πρώτος, το πρωτότυπο, το αριστούργημα που φώτισε το δρόμο για όλους όσους ακολούθησαν. Η έρευνα αυτή υπόσχεται να ρίξει οριστικό φως στον μοναδικό σχεδιασμό του, στην καινοτόμο μηχανική του και, κυρίως, στους λόγους που οδήγησαν στην τελική κατάρρευσή του μετά από περισσότερα από εξακόσια χρόνια που αψήφησε τον χρόνο και τα στοιχεία της φύσης.

Ο απίστευτος αυτός πύργος, που ανεγέρθηκε στις αρχές του 3ου αιώνα π.Χ. επί Πτολεμαίου Α' Σωτήρος, ο οποίος υψωνόταν περίπου εκατό μέτρα πάνω από τη Μεσόγειο, είχε ως πρωταρχική αποστολή να καθοδηγεί τους ναυτικούς σε ένα ασφαλές λιμάνι, προειδοποιώντας τους για τους κινδύνους μιας χαμηλής και ύπουλης ακτής. Το φως του, ορατό από τεράστια απόσταση, όχι μόνο έσωσε ζωές αλλά και μετέτρεψε την Αλεξάνδρεια σε πολιτιστικό και εμπορικό φάρο, εκπέμποντας τη δύναμή του από την καρδιά των εμπορικών δρόμων της Μεσογείου.

Αυτή η επιχείρηση διάσωσης, θεαματική από μόνη της, καταγράφηκε σε φιλμ από τις ομάδες της GEDEON με επικεφαλής τον σκηνοθέτη Laurence Thiriat, υλικό που θα αποτελέσει τον πυρήνα ενός νέου ντοκιμαντέρ ενενήντα λεπτών που θα κάνει πρεμιέρα στην prime time της France Télévisions.

Πηγή: LBV Magazine, Greek Reporter