Ανακαλύφθηκε το «άδυτο» του παλαιότερου ναού στο Σελινούντα, μαζί με πάνω από 300 αντικείμενα που συνδέονται με θεμελιώδεις γυναικείες λατρείες

Άποψη των ανασκαφών στο άδυτο του ναού R στο Σελινούντα.  [Credit: Parco Archeologico di Selinunte, Cave di Cusa e Pantelleria] Οι ανασκαφές...

Άποψη των ανασκαφών στο άδυτο του ναού R στο Σελινούντα.
 [Credit: Parco Archeologico di Selinunte, Cave di Cusa e Pantelleria]

Οι ανασκαφές στο Αρχαιολογικό Πάρκο της αρχαίας πόλης του Σελινούντα στη νοτιοδυτική Σικελία έφεραν στο φως το άδυτο του ναού R, του αρχαιότερου ιερού κτηρίου της ελληνικής αποικίας, το οποίο αναδύθηκε άθικτο μαζί με μια αναθηματική κατάθεση περισσότερων από 300 αντικειμένων που ξαναγράφουν τη θρησκευτική και κοινωνική ιστορία της πόλης.

Η ανακάλυψη είναι το αποτέλεσμα μιας ανασκαφικής εκστρατείας με επικεφαλής τον καθηγητή Clemente Marconi - σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης και το Κρατικό Πανεπιστήμιο του Μιλάνου - και αποτελεί ένα αρχαιολογικό ορόσημο που συνδέεται με τις τελετουργίες που σηματοδότησαν τη γέννηση του Σελινούντα στα τέλη του 7ου αιώνα π.Χ..

Μεταξύ των προσφορών που βρέθηκαν, ξεχωρίζει ένα ασημένιο δαχτυλίδι που τοποθετήθηκε γύρω στο 570 π.Χ. από μια γυναίκα της ελίτ, επιβεβαιώνοντας τον κεντρικό ρόλο των γυναικείων λατρειών στη γένεση της πόλης, που συνδέεται με τις θεές Δήμητρα και Κόρη.

Γενική άποψη των ανασκαφών στον αρχαίο Σελινούντα.
 [Credit: Parco Archeologico di Selinunte, Cave di Cusa e Pantelleria]

Το ιερό που οργάνωσε την πόλη

Το άδυτον, ένας περιορισμένος χώρος μέσα στο ναό (η κύρια αίθουσα του ναού), ήταν ο πυρήνας της λατρείας, ο τόπος όπου μπορούσαν να εισέλθουν μόνο οι ιερείς. Η ανακάλυψή του επιβεβαιώνει μια υπόθεση που προτάθηκε πριν από δεκαετίες από τον αρχαιολόγο Dieter Mertens: ότι ο ναός R ήταν ο πνευματικός άξονας γύρω από τον οποίο οργανώθηκε ο πρώτος Σελινούντας. «Φέρνουμε στο φως την αρχαιότερη ψυχή της πόλης, τον χώρο γύρω από τον οποίο χτίστηκε η πρώτη κοινότητα», δήλωσε ο Felice Crescente, διευθυντής του Αρχαιολογικού Πάρκου.

Οι ανασκαφές στις περιοχές SAS Y και SAS W εντός του μεγάλου αστικού ιερού αποκάλυψαν επίσης μια μνημειακή πύλη του 5ου αιώνα π.Χ. και αιχμές δοράτων ενσωματωμένες στο έδαφος, πιθανώς πολεμικές προσφορές ή τελετουργικά σημάδια.

Αλλά είναι οι απόλυτα ευανάγνωστες στρωματογραφίες που καθιστούν αυτή την περιοχή ένα «αρχείο πολιτισμών»: από την προελληνική - πιθανότατα αυτόχθονα - φάση έως τον Μεσαίωνα, κάθε στρώμα γης αφηγείται μια ιστορία κατακτήσεων, αφιερώσεων και μετασχηματισμών.

Μερικά από τα αντικείμενα που βρέθηκαν στην αναθηματική κατάθεση του άδυτου του ναού R. [Credit: Parco Archeologico di Selinunte, Cave di Cusa e Pantelleria]

Το ασημένιο δαχτυλίδι και η δύναμη των γυναικών

Μεταξύ των 300 αντικειμένων της αναθηματικής κατάθεσης, το ασημένιο δαχτυλίδι είναι το αντικείμενο που ιντριγκάρει περισσότερο τους ερευνητές. Η προέλευσή του παραπέμπει σε μια υψηλόβαθμη γυναίκα, η προσφορά της οποίας ενισχύει τη θέση ότι η λατρεία στο ναό R κυριαρχούνταν από γυναικείες θεότητες. Δεν είναι τυχαίο ότι η Δήμητρα και η Κόρη, εγγυήτριες της γονιμότητας και του γεωργικού κύκλου, είχαν κεντρική θέση σε μια αποικία που εξαρτιόταν από τη γη, εξήγησε ένα μέλος της ομάδας.

Το εύρημα αυτό, μαζί με κεραμικά, ειδώλια και άλλα αντικείμενα που ανακαλύφθηκαν, υποδηλώνει ότι οι γυναίκες της ελίτ συμμετείχαν ενεργά στις ιδρυτικές τελετές, γεγονός που αμφισβητεί την παραδοσιακή άποψη για τον αρχαϊκό ελληνικό κόσμο.

«Πρώτα ήρθε η πύλη, μετά τα τείχη, τώρα το ιερό: ο Σελινούντας των απαρχών επανέρχεται στο φως», δήλωσε ο Francesco Paolo Scarpinato, σύμβουλος πολιτισμού της περιοχής της Σικελίας. Ο ναός R, χτισμένος με τοπική πέτρα χωρίς επένδυση - χαρακτηριστικό γνώρισμα της παλαιότερης ιερής αρχιτεκτονικής - λειτούργησε ως «γέφυρα» μεταξύ πνευματικότητας και πολιτικής ταυτότητας. Η θέση του κοντά σε αυτό που αργότερα θα γινόταν η αγορά ενισχύει τον ρόλο του ως σύμβολο συνοχής.

Το έργο θα συνεχιστεί μέχρι το φθινόπωρο, αλλά έχει ήδη καταστήσει σαφές ότι ο Σελινούντας, κάθε άλλο παρά μια απλή περιφερειακή αποικία, ήταν ένα εργαστήριο υβριδικών πολιτιστικών πρακτικών, όπου ο Έλληνας αναμειγνύονταν με τον ντόπιο και όπου οι γυναίκες έπαιζαν πρωταγωνιστικό ρόλο στον καθαγιασμό του ιερού χώρου.

Πηγή: LBV Magazine