Αλεξάνδρεια: Ανακαλύφθηκε αρχαίο σκάφος αναψυχής που επιβεβαιώνει τον ιστορικό Στράβωνα

[Credit: Franck Goddio, Ηilti Foundation] Ενα αρχαίο αιγυπτιακό πλοίο αναψυχής, που συνάδει με μία περιγραφή του Ελληνα ιστορικού και γεωγρά...

[Credit: Franck Goddio, Ηilti Foundation]

Ενα αρχαίο αιγυπτιακό πλοίο αναψυχής, που συνάδει με μία περιγραφή του Ελληνα ιστορικού και γεωγράφου Στράβωνα, ανακαλύφθηκε στα ανοιχτά των ακτών της Αλεξάνδρειας, προκαλώντας ευφορία στην αρχαιολογική κοινότητα.

Το πλοιάριο αναψυχής, που χρονολογείται από το πρώτο μισό του 1ου αιώνα, είχε μήκος 35 μέτρα και ήταν κατασκευασμένο έτσι ώστε να φιλοξενεί ένα κεντρικό περίπτερο με μια καμπίνα με πολυτελή διάκοσμο. Έφερε επίσης μια επιγραφή στα ελληνικά, η οποία δεν έχει ακόμα αποκρυπτογραφηθεί. Ανακαλύφθηκε κοντά στο βυθισμένο νησί Αντίρροδος που αποτελούσε μέρος του Μεγάλου Λιμανιού της Αλεξάνδρειας.

Ο Στράβων, που επισκέφτηκε την αιγυπτιακή πόλη γύρω στο 29-25 π.Χ., έγραψε για αυτά τα πλοία: «Αυτά τα σκάφη είναι πολυτελώς εξοπλισμένα και χρησιμοποιούνται από τη βασιλική αυλή για εκδρομές, καθώς και από το πλήθος γλεντοκόπων που κατεβαίνουν από την Αλεξάνδρεια μέσω του καναλιού για να παρευρεθούν στις δημόσιες εκδηλώσεις. Κάθε ημέρα και νύχτα τα πλοία είναι γεμάτα με κόσμο που παίζει φλάουτο και χορεύει χωρίς περιορισμούς και με ακραία ακολασία».

Ελληνικά γκράφιτι που βρέθηκαν στην κεντρική καρίνα χρονολογούνται από το πρώτο μισό του 1ου αιώνα μ.Χ.
[Credit: Christoph Gerigk © Franck Goddio / Hilti Foundation]

Οι ανασκαφές διεξήχθησαν από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Υποβρύχιας Αρχαιολογίας (IEASM), υπό τη διεύθυνση του Φρανκ Γκοντιό, καθηγητή θαλάσσιας αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.

«Είναι εξαιρετικά συναρπαστικό, γιατί είναι η πρώτη φορά που ένα τέτοιο σκάφος ανακαλύπτεται στην Αίγυπτο. Αυτά τα σκάφη αναφέρονται από διάφορους αρχαίους συγγραφείς, όπως ο Στράβων, και απεικονίζονται επίσης σε βιβλιογραφία και αντικείμενα – για παράδειγμα στο μωσαϊκό της Παλεστρίνα, όπου αποτυπώνεται ένα τέτοιο σκάφος, πολύ μικρότερου μεγέθους, με ευγενείς να κυνηγούν ιπποπόταμους. Ωστόσο, μέχρι σήμερα δεν είχε ανακαλυφθεί ένα τέτοιο σκάφος», ανέφερε ο ίδιος στον Guardian.

Τα πιο φιλόδοξα έργα του Γκοντιό έχουν πραγματοποιηθεί στα ανοικτά των ακτών της Αιγύπτου, στο ανατολικό λιμάνι της Αλεξάνδρειας και στον κόλπο του Αμπού Κιρ. Σε συνεργασία με το υπουργείο Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου, εξερευνά –και αποκαλύπτει– μια τεράστια περιοχή από το 1992.

Το μωσαϊκό της Παλεστρίνα, που καταγράφει τη ζωή στον αρχαίο Νείλο, αποτυπώνει και ένα σκάφος αναψυχής, μικρότερο από αυτό που βρέθηκε στα ανοιχτά της Αλεξάνδρειας. [Credit: Wikimedia]

Ενώ το μωσαϊκό του Νείλου που φιλοξενείται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Παλεστρίνα απεικονίζει ένα σκάφος μήκους περίπου 15 μέτρων, αυτό που ανακαλύφθηκε είναι πολύ μεγαλύτερο, αν κρίνει κανείς από τα καλά διατηρημένα ξύλα του. Πιθανόν να χρειαζόταν πάνω από 20 κωπηλάτες.

Βρισκόταν σε βάθος μόλις 7 μέτρων κάτω από το νερό και 1,5 μέτρων κάτω από τον ιζηματογενή πυθμένα. 

Η αρχική υπόθεση του Γκοντιό ήταν ότι επρόκειτο για δύο πλοιάρια, το ένα πάνω στο άλλο, «επειδή ο τύπος κατασκευής ήταν πολύ περίεργος. Η πλώρη είναι επίπεδη… και η πρύμνη στρογγυλή… για να μπορεί να πλέει σε πολύ ρηχά νερά».

Τρισδιάστατη απεικόνιση της αρχαίας θαλαμηγού, η οποία καταγράφηκε με φωτογραμμετρία κατά τη διάρκεια ανασκαφών του IEASM στο Portus Magnus, Αλεξάνδρεια, Αίγυπτος, στα τέλη Οκτωβρίου 2025. Ο δύτης καταγράφηκε τρισδιάστατα στη θέση του στο ναυάγιο. [Credit: Τρισδιάστατη φωτογραμμετρία από τον Christoph Gerigk © Franck Goddio / Hilti Foundation]

Μια εναλλακτική εξήγηση είναι ότι το πλοίο δεν χρησίμευε για αναψυχή αλλά ανήκε στον ναό.

Όπως είπε ο Γκόντιο, «μπορεί να ήταν […] μέρος της ναυτικής τελετής του Navigium Isidis, όταν μια πομπή που τιμούσε τη θεά Ίσιδα συναντούσε ένα πλούσια διακοσμημένο πλοίο– το Navigium – το οποίο ενσάρκωνε την ηλιακή βάρκα της Ίσιδας, κυρίας της θάλασσας».

Το ναυάγιο, επισήμανε ο αρχαιολόγος, δεν πρόκειται να ανασυρθεί. «Ακολουθούμε τους κανόνες της UNESCO, η οποία θεωρεί ότι είναι προτιμότερο να παραμείνουν τα ευρήματα κάτω από το νερό».

Το ναυάγιο βρίσκεται σε απόσταση μικρότερη των 50 μέτρων από τα ερείπια του Ναού της Ίσιδας. [Credit: Christoph Gerigk ©Franck Goddio/Hilti Foundation]

Το 2000, σε μία από τις σπουδαιότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις των τελευταίων χρόνων, ανακαλύφθηκαν στον κόλπο του Αμπού Κιρ η αρχαία πόλη Θώνις-Ηράκλειον και τμήματα της πόλης Κάνωπος. Μεταξύ των εντυπωσιακών θησαυρών που ανασύρθηκαν από το σημείο, ήταν δύο κολοσσιαία αγάλματα μιας βασίλισσας και ενός βασιλιά της Πτολεμαϊκής δυναστείας.

Με τα ανάκτορά της, τους ναούς και τον περίφημο Φάρο των 130 μέτρων –ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου–, η Αλεξάνδρεια αποτελούσε μία από τις πιο μεγαλοπρεπείς πόλεις της αρχαιότητας.

Ενα από τα ευρήματα της θαλάσσιας ανασκαφής στην αρχαία πόλη Θώνις-Ηράκλειον. [Credit: Christoph Gerigk © Franck Goddio / Hilti Foundation]

Μετά μια σειρά σεισμών και παλιρροϊκών κυμάτων, το «Portus Magnus» και τμήματα της αρχαίας ακτογραμμής βυθίστηκαν κάτω από την επιφάνεια της Μεσογείου, και μαζί χάθηκαν παλάτια και άλλα κτίρια.

Η ανασκαφή πάντως συνεχίζεται.

Πηγή: Καθημερινή, in.gr, Archaeology News