Ο άνθρωπος πίσω από τα µνηµεία

Ο άνθρωπος πρωτίστως και όχι το εύρηµα. Αν υπάρχει µία πραγµατικά νέα τάση στην Αρχαιολογία – όχι µόνο στην Ελλάδα – αυτή είναι η αναζήτηση ...

Ο άνθρωπος πρωτίστως και όχι το εύρηµα. Αν υπάρχει µία πραγµατικά νέα τάση στην Αρχαιολογία – όχι µόνο στην Ελλάδα – αυτή είναι η αναζήτηση του ανθρώπου πίσω από τα έργα του, είτε πρόκειται για υψηλή τέχνη είτε για την καθηµερινότητά του. Ο τρόπος ζωής του, οι σκέψεις του, η αντιµετώπιση του θείου, ο φόβος της ασθένειας και του θανάτου, ό,τι υπάρχει δηλαδή πίσω από τα άψυχα ευρήµατα που έρχονται στο φως, είναι το ζητούµενο. 

Μπορεί το κοινό να εξακολουθεί να θαµπώνεται από τα έργα τέχνης του παρελθόντος, από αντικείµενα πολυτελή και σπάνια, ωστόσο η επιστήµη έχει ήδη κάνει τη στροφή της από την απλή καταγραφή, τη µελέτη και την ανάδειξή τους, στη διερεύνηση των συνθηκών δηµιουργίας τους και στους ανθρώπους που συνδέονται µε αυτά, έτσι ώστε να γίνει καλύτερα κατανοητή κάθε εποχή και κάθε πολιτισµός. 

Η χρήση των σύγχρονων τεχνολογιών ολοένα περισσότερο στο ανασκαφικό έργο αποτελεί εξάλλου µια τελευταία εξέλιξη στην επιστήµη του παρελθόντος. Η ψηφιακή καταγραφή της ανασκαφής – in situ – µε τα στοιχεία που προκύπτουν (σηµειώσεις, σχέδια, µετρήσεις, φωτογραφίες) να περνούν καθηµερινά σε βάση δεδοµένων και µε τις απεριόριστες δυνατότητες που δίνει το µέσο – ακόµη και τη δηµοσιοποίηση της ανασκαφής βήµα προς βήµα µέσω ∆ιαδικτύου σε όλον τον κόσµο – συνιστά το νέο µεγάλο εργαλείο των αρχαιολόγων. 

Βέβαιο είναι ότι η εποχή που ο αρχαιολόγος έφθανε στην ανασκαφή µόνο µε τη σκαπάνη του έχει παρέλθει προ πολλού. Πριν από µερικούς µήνες, άλλωστε, δορυφόρος «ανακάλυψε» χαµένες πυραµίδες στην έρηµο της Αιγύπτου. Το µέλλον στην αρχαιολογία σίγουρα θα είναι διαφορετικό. 

Η δηµιουργία νέων µουσείων και η ανανέωση-ανακαίνιση παλαιών, µέγα ζητούµενο των τελευταίων ετών, που ικανοποιήθηκε σε µεγάλο βαθµό σε όλη τη χώρα, ανέδειξαν και τη νέα τάση στην οργάνωση εκθέσεων. Η παράθεση των ευρηµάτων ως έργων τέχνης και µόνο, ταξινοµηµένων ανά είδος – λογική ξεπερασµένη εδώ και πολλές δεκαετίες – εγκαταλείφθηκε και η αναζήτηση νέων εκθεσιακών µοντέλων οδήγησε στη µετακίνηση του ενδιαφέροντος από το έργο στην εποχή του και από εκεί στον άνθρωπο. Η χρονολογική εξέλιξη των εκθεµάτων, που διακόπτεται κάποιες φορές από θεµατικές ενότητες, είναι η νέα τάση. 

Ως συνήθως, όµως, εν Ελλάδι οδήγησε ήδη σε µια νέα τυποποίηση, έγινε το πατρόν πάνω στο οποίο κόβονται και ράβονται όλες οι νέες µουσειακές εκθέσεις: δηµόσιος και ιδιωτικός βίος, λατρεία και ταφικά έθιµα, καθηµερινή ζωή κ.λπ. Τα µουσεία τείνουν να γίνουν όλα όµοια µεταξύ τους –ιδιαίτερα τα µικρά –, σε σηµείο που, αν δει κανείς ένα, νοµίζει ότι τα έχει δει όλα. Το αυτό συµβαίνει και µε τις περιοδικές εκθέσεις που ακολουθούν απαρέγκλιτα το ίδιο πρότυπο. Τάση ή απώθηση;




Πηγή: Μαρία θερμού, Εφημερίδα "Το Βήμα"