Ο Νίκος Ζαφειρόπουλος έφορος Αρχαιοτήτων Κυκλάδων/Σάμου Στην απόκοσμη μεγαλοπρέπεια του ονειρικού τοπίου της Σελλάδας, δηλαδή του διάσε...
 |
| Ο Νίκος Ζαφειρόπουλος έφορος Αρχαιοτήτων Κυκλάδων/Σάμου |
Την ανασκαφή, που έδωσε σημαντικότατα ευρήματα, ορισμένα μάλιστα μοναδικά, ανέλαβε ο τότε έφορος Αρχαιοτήτων Κυκλάδων/Σάμου Νίκος Ζαφειρόπουλος, ερευνώντας το χώρο από το 1961 έως και το 1983. Σε αυτό το μακρύ διάστημα οι ανασκαφικές εργασίες γίνονταν συνήθως για 2-3 εβδομάδες, ανάλογα με τις πιστώσεις, από τα μέσα Νοεμβρίου και μετά. Και αυτό γιατί την πρώτη φορά που άρχισε η ανασκαφή Σεπτέμβρη, με το να μην υπάρχει απλό χώμα στη Σαντορίνη παρά μόνο κίσηρις, δηλαδή η γνωστή ελαφρόπετρα, ηφαιστειογενές πέτρωμα με πολύ σκληρούς κόκκους, με το που έπιανε βοριάς, που δεν αστειεύεται στο Αιγαίο, όλοι οι λεπτότατοι αλλά σκληρότατοι κόκκοι της ελαφρόπετρας στροβιλίζονταν μπαίνοντας στα ρουθούνια των εργαζομένων, εμποδίζοντας κάθε δραστηριότητα. Τον Νοέμβρη, μετά τα σχετικά σπάνια στο κυκλαδικό αρχιπέλαγος πρωτοβρόχια, μπορεί να έκανε ορισμένες φορές ψοφόκρυο, αλλά τουλάχιστον δεν υπήρχε το βασανιστήριο της στροβιλιζόμενης ελαφρόπετρας. Στην πολύχρονη αυτή ανασκαφή πήραν μέρος πολλοί νέοι αρχαιολόγοι, ως βοηθοί του Ζαφειρόπουλου, ανάμεσα στους οποίους και εγώ, ως επιμελήτρια αρχαιοτήτων από το 1963 και μετά.
Το νεκροταφείο βρισκόταν στις δύο πλαγιές του διάσελου, της Σελλάδας, όπου γινόταν ανασκαφή στην ανατολική ή στη δυτική πλαγιά, ανάλογα με τον καιρό. Όταν φύσαγε, ήταν αδύνατο να σταθεί όρθιος για να φωτογραφίσει όποιος δεν είχε έναν ή δύο να τον στηρίζουν, ή αν δεν γέμιζε με πέτρες τις τσέπες του, όπως έκανα εγώ, που δεν ήμουν και το λεπτότερο πλάσμα στον κόσμο. Ακόμα και το ταξί ανέβαινε με πολύ κόπο και προσοχή, γιατί υπήρχε κίνδυνος αναποδογυρίσματος, και όταν, αφού έφτανε, μας άδειαζε και έφευγε, εμείς που είχαμε βγει από τη μεριά που έκοβε τον αέρα το ταξί, ήταν φορές που πέφταμε σχεδόν στα γόνατα για να προχωρήσουμε ασφαλείς και να μη μας ρίξει, κατρακυλώντας μας, ο αέρας. Από το ύψος της Σελλάδας, γύρω στα 200 μ. από το επίπεδο της θάλασσας, με το Αιγαίο να απλώνεται στα πόδια μας, άλλοτε νωχελικά, άλλοτε μανιασμένο, πάντα όμως λαμπερό αγκαλιάζοντας τα αστραφτερά βραχονήσια που ξεπρόβαλλαν στον ορίζοντα συχνά μέσα από μια αχνορόδινη αχλύ δίνοντας την εντύπωση ότι αιωρούνται μεταξύ γης και ουρανού, η θέα φυσικά έκοβε την ανάσα.
Ο «κύριος Έφορας», όπως έλεγαν οι εργάτες και οι αρχιφύλακες τον Ζαφειρόπουλο, θέλοντας φαίνεται σε κάθε στιγμή να χαίρεται αυτό το τοπίο ακόμα και όταν φυσούσε το ξεροβόρι ή έκανε παγωνιά, μας έβαζε πάντα να καθόμαστε για το σύντομο μεσημεριανό σε θέση αγνάντι στο πέλαγος, αντί να καθίσουμε, έστω και για λίγο, κάπου προφυλαγμένοι, ύστερα από το φοβερό ξεροστάλιασμα που τραβούσαμε όλη την ώρα της ανασκαφής. Ο χώρος ετοιμαζόταν από τον καταπληκτικό αρχαιοφύλακα Γιώργη Σιγάλα, που η ζωή του όλη ήταν η αρχαία Θήρα και το «βουνό». Λεπτός, ευκίνητος, να βιγλίζει το πέλαγος με τα κιάλια, τον κυνηγετικό σάκο στον ώμο και το σκυλί στο πλάι, ήταν για εμάς αναπόσπαστο κομμάτι της αρχαίας Θήρας. Όταν έβλεπε επισκέπτες να προσπαθούν να διαβάσουν κάποια αρχαία επιγραφή, πήγαινε κοντά να τους βοηθήσει διαβάζοντας δήθεν, ενώ είχε αποστηθίσει μέχρι κεραίας όλες τις αρχαίες επιγραφές - και ήταν πολλές στην αρχαία πόλη. Ο Γιώργος λοιπόν μόλις πλησίαζε η ώρα για το μεσημεριανό έψαχνε να βρει την πιο αναπαυτική πέτρα για τον κ. Έφορα για να την βάλει σε θέση με θέα, μετά κουβαλούσε κι άλλες πέτρες, για μας τους άλλους, βοηθούσε να καθίσει πρώτος ο Ζαφειρόπουλος φέρνοντάς του την περίφημη καμπαρντίνα, που την έβαζε την ώρα της δουλειάς και έστρωνε σε άλλη πέτρα μια πετσέτα να απλώσουμε το φαΐ μας - συνήθως κονσέρβες με ντολμαδάκια και σαρδέλες με μπόλικο λεμόνι, απαραίτητο για τον Ζαφειρόπουλο που το θεωρούσε κύρια προστασία του οργανισμού από κάθε μικρόβιο (!).
Και η αλήθεια είναι ότι ποτέ κανείς μας δεν έπαθε κάτι, αλλά αντίθετα νιώθαμε όλοι ψυχική ανάταση και ευφορία που μας ακολουθούσαν για μεγάλο διάστημα της ζωής μας.
Πηγή: Φ. Ζαφειροπούλου, Ελευθεροτυπία
Δεν υπάρχουν σχόλια