Ένας Κορίνθιος στην Ετρουρία

Χτένι από ελεφοντόδοτο του 7ου αιώνα π.Χ. Η έκθεση «Πριγκίπισσες της Μεσογείου στην αυγή της ιστορίας» ξετυλίγει μια ενδιαφέρουσα ιστο...

Χτένι από ελεφοντόδοτο του 7ου αιώνα π.Χ.

Η έκθεση «Πριγκίπισσες της Μεσογείου στην αυγή της ιστορίας» ξετυλίγει μια ενδιαφέρουσα ιστορία μετανάστευσης. 



Οι γυναίκες της Τοσκάνης φαίνεται πως έχουν στο DNA τους την κομψότητα. Από τον 8ο αιώνα π.Χ. ήταν περιποιημένες, καλοχτενισμένες, και στόλιζαν τα ενδύματά τους με χρυσά επιστήθια κοσμήματα, περίαπτα, καρφίτσες και πόρπες. Το μπουντουάρ τους ήταν γεμάτο περίτεχνα ελεφαντοστέινα χτένια και πολυτελή σκεύη, προερχόμενα μάλιστα κάποια από την Εγγύς Ανατολή. Ολο το οπλοστάσιο της γυναικείας κοκεταρίας έχει βρεθεί στις τεράστιες νεκροπόλεις της Ετρουρίας (σημερινής κεντρικής Ιταλίας). 

Τα πολυτελή αυτά αντικείμενα συνόδευαν αρχόντισσες, πριγκίπισσες, ιέρειες, γυναίκες που είχαν ισότιμα προνόμια με τους άνδρες. Θάβονταν με τις ίδιες τελετουργίες και τις συνόδευε αφθονία αγαθών, όπως βλέπουμε στις πολύχρυσες βιτρίνες της έκθεσης «Πριγκίπισσες της Μεσογείου στην Αυγή της Ιστορίας» (μέχρι 10 Απριλίου 2013) του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.

Τι δουλειά όμως έχει ένα ασημένιο κορινθιακό αγγείο μέσα στην «προίκα» μιας Ετρούσκας πριγκίπισσας; Ασφαλώς θα έφθασε στην Ετρουρία (Τυρρηνία κατά τους Ελληνες). Πήγε με άλλα εμπορεύματα που έφερναν πλοία στα τυρρηνικά λιμάνια, ήταν δώρο από αυτά που αντάλλασσαν μεταξύ τους σημαίνοντα πρόσωπα, πρίγκιπες, ηγεμόνες, ή μήπως αποτελούσε μέρος μιας οικοσκευής κάποιας οικογένειας που ήρθε και εγκαταστάθηκε από την Κόρινθο;

Σαφή απάντηση στο ερώτημα ασφαλώς δεν θα λάβουμε ποτέ. Ωστόσο, υπάρχει μια ιστορία που συνδέει την Κόρινθο με την Ετρουρία, όπως μας λέει ο διευθυντής του Μουσείου, καθηγητής Ν. Σταμπολίδης.

Την ιστορία αυτή την αφηγούνται αρχαίοι συγγραφείς, όπως ο Διονύσιος Αλικαρνασσεύς. Στις αρχές του 7ου αιώνα π.Χ. την εξουσία στην Κόρινθο είχε ο Δημάρατος, από την οικογένεια των Βακχιαδών. Οταν κάποια στιγμή είδε να απειλείται από τους αντιπάλους του, τους Κυψελίδες, και λίγο πριν επιβάλουν στην πόλη την τυραννία τους, ο Δημάρατος εκποίησε-ρευστοποίησε την ακίνητη περιουσία του, πήρε ό,τι πολυτιμότερο είχε σε κινητά αντικείμενα, τα φόρτωσε σε ένα από τα φορτηγά πλοία του, μια ολκάδα -ήταν, όπως θα λέγαμε σήμερα, εφοπλιστής-, και πήγε στην Αρκυνία, δηλαδή την Ετρουρία.

Ο λόγος που επέλεξε αυτόν τον προορισμό για την εγκατάστασή του ήταν γιατί είχε αναπτύξει με την περιοχή εμπορικές σχέσεις και είχε φίλους επιφανείς Τυρρηνούς της Ταρκυνίας, της πιο σημαντικής πόλης εκείνη την εποχή. Εγκαταστάθηκε εκεί, παντρεύτηκε μια ντόπια πριγκιποπούλα και έκανε μαζί της δύο παιδιά (στα οποία έδωσε ονόματα τυρρηνικά): τον Αροντα και τον Λυκόμωνα. Τα ανέθρεψε, όπως λέει ο Διονύσιος ο Αλικαρνασσεύς, με παιδεία ελληνική και ετρουσκική. Και όταν τα παιδιά μεγάλωσαν, τα πάντρεψε με ντόπιες αρχοντοπούλες. Ο πρωτότοκος γιος του όμως πέθανε και από τη λύπη του πέθανε και ο Δημάρατος, αφήνοντας όλη την περιουσία του στον δεύτερο γιο του. Ο Λυκόμωνας με τη σειρά του αβγάτισε την περιουσία του και ανακατεύτηκε με τα κοινά, κάνοντας ορκισμένους φίλους και εχθρούς. Οι πολιτικοί του αντίπαλοι κατάφεραν να τον καθαιρέσουν από τα αξιώματα που είχε και τον ανάγκασαν να πάρει τη γυναίκα του, Τανακίλα, και να φύγει. Πήγαν στη Ρώμη, που ήταν η Νέα Υόρκη της εποχής. Η Ρώμη τότε δεχόταν νέους πολίτες και τους τιμούσε ανάλογα με την αξία τους. Πηγαίνοντας προς τα εκεί, συνοδευόμενος μάλιστα και από πολιτικούς φίλους του που τον ακολούθησαν, έφθασε στο Τζανίκολο (Ιανίκολον), όπου συνέβη κάτι σημαδιακό. Ενας αετός τού πήρε το σκούφο του και πέταξε ψηλά. Επειτα από λίγο κατέβηκε και του απίθωσε το σκούφο στο κεφάλι. Η γυναίκα του, που ως Ετρούσκα ήταν και μεγάλη οιωνοσκόπος, του εξήγησε το συμβάν, λέγοντας πως θα γίνει βασιλιάς.

Όντως, κατά την 41η Ολυμπιάδα, όταν ο Θηβαίος Κλεωνίδας κέρδισε τον αγώνα δρόμου (το στάδιον), οι Ρωμαίοι τον έχρισαν βασιλιά. Είναι ο Λεύκιος Ταρκύνιος, που η σκούφια του κρατάει από την Κόρινθο.

Όλα τα ετρουσκικά αντικείμενα που ήρθαν στην Αθήνα από το Βατικανό -και ιδίως εκείνη η ασημένια κορινθιακή κοτύλη- αφηγούνται την ιστορία μιας ελληνικής οικογένειας που μεγαλούργησε και στην ξένη γη.

Αλλά αν δείτε τις ψηφίδες που οι γυναίκες της Ετρουρίας στόλιζαν τα ρούχα τους, δεν ξεχωρίζουν από τα μικροσκοπικά χρυσά ελάσματα των γυναικών της Ελεύθερνας που έχει βρει ο κ. Σταμπολίδης στο νεκροταφείο της Ορθής Πέτρας, στην Κρήτη. Γιατί τα αγαθά, η τεχνογνωσία και ο πολιτισμός δεν είναι στατικά κι ακίνητα. Ξεπερνούν τα σύνορα και περιπλανώνται στη Μεσόγειο σαν τον Οδυσσέα. 



Πηγή: ΝΙΝΕΤΤΑ ΚΟΝΤΡΑΡΟΥ ΡΑΣΣΙΑ, enet.gr