Στόχος η ανάδειξη της Ρωμαϊκής Ραφήνας

Κοντά στη διασταύρωση της λεωφόρου Φλέμινγκ με την οδό Δημοκρατίας στη Ραφήνα, βρίσκεται ο αρχαιολογικός  χώρος του λεγόμενου «Ρωμαϊκο...

Κοντά στη διασταύρωση της λεωφόρου Φλέμινγκ με την οδό Δημοκρατίας στη Ραφήνα, βρίσκεται ο αρχαιολογικός  χώρος του λεγόμενου «Ρωμαϊκού Βαλανείου». Πρόκειται για χώρο έκτασης περίπου 7 στρεμμάτων , που κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’70 (και σποραδικά αργότερα) ανασκάφηκε μερικώς από την Αρχαιολογική Υπηρεσία η οποία προχώρησε στην απαλλοτρίωσή της. 

Αποκαλύφθηκε τότε μεγάλο τμήμα λουτρικής εγκατάστασης (Βαλανείου) ρωμαϊκών χρόνων στο κέντρο περίπου του οικοπέδου, ενώ σε δοκιμαστικές τομές εντοπίστηκαν λείψανα τοίχων στο γύρω χώρο, οι οποίοι ανήκουν σε ένα ευρύτερο οικοδομικό συγκρότημα, πιθανόν μία μεγάλη, πολυτελή, αγροτική έπαυλη. Σε σημαντικό ύψος διατηρούνται τα ανασκαμμένα τμήματα του λουτρού, που περιλαμβάνει σύστημα υποδαπέδιας και επιτοίχιας θέρμανσης, ενώ η διαμόρφωση των λουτήρων προδίδει περισσότερες κατασκευαστικές φάσεις  μέχρι την ύστερη αρχαιότητα.

Ένα ελαιοτριβείο πιστοποιεί αγροτικές δραστηριότητες στο οικοδομικό συγκρότημα, ενώ ένας κεραμικός κλίβανος, υποδεικνύει την βιοτεχνική χρήση του χώρου, όταν ίσως αυτός έπαψε πλέον να κατοικείται. 

Μετά τις πρώτες εκείνες αποσπασματικές έρευνες, ο χώρος παρέμεινε αναξιοποίητος, στη φθορά του χρόνου, ενώ περίοικοι κατέστρεφαν συχνά την περίφραξη για να «κόβουν» δρόμο, με κίνδυνο ατυχήματος.

Το 2012 με πρωτοβουλία του αρχαιολόγου της Β’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων υπεύθυνου της περιοχής Ραφήνας Δρ. Βαγγέλη Νικολόπουλου, αποφασίσθηκε η δημιουργία ενός προγράμματος αρχαιολογικής έρευνας του χώρου, σε συνεργασία της Β΄ Εφορείας με το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και υπεύθυνο τον Λέκτορα Ρωμαϊκής Αρχαιολογίας Στέλιο Ε. Κατάκη.

Οι περσινές εργασίες είχαν προκαταρκτικό χαρακτήρα και αφορούσαν την αναζήτηση, ταυτοποίηση και πρώτη επεξεργασία των δεδομένων των παλαιών ανασκαφών, αλλά και την αντιμετώπιση επειγόντων προβλημάτων προστασία και συντήρησης κυρίως των δαπέδων και κονιαμάτων. 

Εφέτος, μετά την έγκριση από το Υπουργείο Πολιτισμού ενός πενταετούς πλέον προγράμματος, βρίσκεται σε εξέλιξη η συστηματική ανασκαφή του χώρου με την συμμετοχή μεγάλου αριθμού φοιτητών του Πανεπιστημίου Αθηνών (μεταξύ αυτών Ραφηνιώτες και Πικερμιώτες). Σκοπός είναι η αποκάλυψη και μελέτη της έπαυλης των ρωμαϊκών χρόνων, αλλά και των λειψάνων προηγούμενων περιόδων που άρχισαν ήδη να αποκαλύπτονται. Η έρευνα θα δώσει νέα στοιχεία για την ιστορία της Ραφήνας και την οικιστική και κοινωνικό-οικονομική κατάσταση της Ανατολικής Αττικής κατά την μεταβατική περίοδο από τον αρχαίο στον χριστιανικό κόσμο, συγχρόνως δε έναν οργανωμένο αρχαιολογικό χώρο προς όφελος των σημερινών κατοίκων και επισκεπτών της περιοχής.

Από τις 9 Σεπτεμβρίου 2013 το Πανεπιστήμιο Αθηνών και η Β’ Εφορεία Αρχαιοτήτων, ξεκίνησαν συστηματική ανασκαφή στον αρχαιολογικό χώρο. Το ανασκαφικό έργο έχει απώτερο στόχο να ανοίξει στο κοινό τον χώρο, οπότε η Ραφήνα να αποκτήσει έναν ισχυρό πολιτιστικό πόλο έλξης για τους κατοίκους και τους επισκέπτες της.

Το μεγάλο ενδιαφέρον που εκδηλώθηκε απ’ τους φοιτητές, πολλοί εκ των οποίων συμμετέχουν πρώτη φορά σε ανασκαφικές εργασίες, αναδείχθηκε από την μεγάλη ανταπόκριση, αφού 13 νέοι επιστήμονες μετείχαν στην πρώτη περίοδο και 15 στην δεύτερη. Η ανασκαφή διήρκεσε ένα μήνα και θα ξαναρχίσει του χρόνου. Τόσο ο λέκτωρ Ρωμαϊκής Αρχαιολογίας Στέλιος Κατάκης όσο και ο αρχαιολόγος της Β’ Εφορείας Δρ Βαγγέλης Νικολόπουλος, δηλώνουν απόλυτα ικανοποιημένοι για την εξέλιξη της ανασκαφής, καθώς ο χώρος έχει μείνει επί σειρά ετών αδρανοποιημένος και αισιοδοξούν ότι η αρχαιολογική σκαπάνη θα φέρει στο φως νέα στοιχεία δραστηριοτήτων στον εν λόγω χώρο, καθώς οι ενδείξεις συνηγορούν για ευρήματα διαφόρων χρονικών περιόδων.

Οι δύο αρχαιολόγοι τονίζουν την πολύτιμη και άμεση συμβολή κατοίκων της Ραφήνας  σε πρακτικά προβλήματα, όπως της παροχής νερού για το πλύσιμο της κεραμικής και της προμήθειας, μεταφοράς και φύλαξης των εργαλείων.

Τον χώρο επισκέφθηκε ο δήμαρχος κ. Χριστόπουλος, ο οποίος ενημερώθηκε για την πρόοδο των ανασκαφών μαζί με τον αντιδήμαρχο κ. Κάρλο και την υπεύθυνη υπάλληλο πρασίνου και περιβάλλοντος του δήμου κ. Λεγάκη, και υποσχέθηκαν κάθε βοήθεια στο ανασκαφικό έργο. Ωστόσο, μέχρι στιγμής, η οικονομική συνδρομή που έχει αποφασισθεί με ομόφωνη απόφαση του δημοτικού συμβουλίου εδώ και μήνες, μένει για του χρόνου. Η παροχή ύδατος από τον δήμο, μετά την θετική ανταπόκριση σχετικού αιτήματος και την διαβεβαίωση του αντιδημάρχου για άμεση ικανοποίησή του, πραγματοποιήθηκε έστω και την τελευταία μέρα της φετινής ανασκαφής. 

Ακόμη, ο Ο.Λ.Ρ. έχει εκδηλώσει το ενδιαφέρον του να παραχωρήσει -για όσο διάστημα χρειασθεί- μικρό οικίσκο, για τις ανάγκες του κλιμακίου που έχει αναλάβει την ανασκαφή, χωρίς μέχρι στιγμής να έχει υλοποιηθεί τίποτε. Ευχή να υπάρχει ο οικίσκος του χρόνου.

Πηγή: Εφημερίδα "Ραφήνα Πικέρμι" Έντυπη Έκδοση