Οι εκπλήξεις των φετινών ανασκαφών

Εντυπωσιακά ψηφιδωτά, ασύλητοι τάφοι, ανθρώπινα κατάλοιπα, χρυσά κοσμήματα, χάλκινα όπλα και σφραγιδόλιθοι είναι ορισμένα από τα ευρήμα...

Εντυπωσιακά ψηφιδωτά, ασύλητοι τάφοι, ανθρώπινα κατάλοιπα, χρυσά κοσμήματα, χάλκινα όπλα και σφραγιδόλιθοι είναι ορισμένα από τα ευρήματα των ανασκαφών του φετινού καλοκαιριού σε διάφορα μέρη της Ελλάδας. Από την Άρτα μέχρι την Κρήτη και από την Ολυμπία έως τη Σίκινο και την Αντίπαρο. Το μεγάλο αφήγημα της Ιστορίας εμπλουτίζεται. Στη φωτογραφία, τάφος της υστερομινωικής περιόδου που ανακαλύφθηκε στην Ιεράπετρα.

Ασύλητοι τάφοι, νεκροταφεία, λατρευτικά ιερά, πανέμορφα ψηφιδωτά, ανθρώπινα κατάλοιπα, αλλά και χρυσά κοσμήματα, χάλκινα όπλα και εντυπωσιακοί σφραγιδόλιθοι, είναι ορισμένα μόνο απ’ όσα έδωσαν οι ανασκαφές των τελευταίων μηνών. 

Συχνά, με αφορμή κάποιο δημόσιο ή ιδιωτικό έργο, αρχαιολόγοι, φοιτητές, ελληνικά και ξένα πανεπιστήμια με περιορισμένα χρήματα και σε πολλές περιπτώσεις με τη βοήθεια χορηγών αλλά και της τοπικής κοινωνίας και όσων προσφέρονται, φέρνουν στο φως νέα στοιχεία.

Από την Κρήτη μέχρι την Εύβοια, τη Σίκινο και την Ολυμπία, την Κύθνο, την Άρτα έως το Δεσποτικό στην Αντίπαρο, οι εκπλήξεις διαδέχονται η μία άλλη. Είναι άγνωστο πόσες απ’ τις νέες αρχαιολογικές θέσεις θα αναδειχθούν και θα προβληθούν, ωστόσο οι επιστημονικές καταγραφές των αρχαιολόγων που θα ακολουθήσουν, συμπληρώνουν το μεγάλο αφήγημα της ιστορίας.

Εξαιρετικής καλλιτεχνικής αξίας σφραγιδόλιθοι ήταν μεταξύ των ευρημάτων που βρέθηκαν σε ασύλητο θαλαμοειδή τάφο του 1300-1100 π.Χ. στο Αλιβέρι Ευβοίας. Ο ένας απεικονίζει αίγαγρο που δέχεται επίθεση από δύο λύκους, ο δεύτερος, ελάφι σε συνεστραμμένη στάση, αλλά ο τρίτος σφραγιδόλιθος, από σάρδιο, είναι ιδιαίτερος. Σ’ αυτόν, παριστάνεται όρθια δαιμονική μορφή που μεταφέρει στους ώμους ένα νεκρό ελάφι.

«Πραγματικό παλίμψηστο για τα αρχαιολογικά δεδομένα της περιοχής», χαρακτηρίζει η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ευβοίας το νεκροταφείο στο οποίο βρέθηκαν, που εντοπίστηκε κατά τη διενέργεια σωστικής έρευνας σε ιδιωτικό χωράφι. Αποκαλύφθηκαν δύο ασύλητοι τάφοι, ο ένας της Πρωτοελλαδικής ΙΙΒ εποχής και ο άλλος θαλαμοειδής τάφος της Υστεροελλαδικής ΙΙΙΒ-Γ εποχής (1300-1100 π.Χ.), κ.ά. Για τον ανασκαφέα Κωνσταντίνο Μπουκάρα, αρχαιολόγο της Εφορείας Aρχαιοτήτων Ευβοίας και τις συντηρήτριες Φωτεινή Ποπώλη και Γεωργία Καγκέλη, η φετινή έρευνα προσθέτει πολύτιμες πληροφορίες για τους κατοίκους του οικισμού που ανασκάφθηκε από το 2007 έως το 2014 κατά την ανέγερση του νέου εργοστασίου της ΔΕΗ.

Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα ευρήματα του Προανακτορικού και Παλαιοανακτορικού νεκροταφείου στον Πετρά Σητείας (2800-1700 π.Χ.). Το μεγαλύτερο για την εποχή του στο νησί νεκροταφείο, το οποίο ανήκε αποκλειστικά σε ελίτ οικογένειες του ανακτορικού οικισμού και περιλαμβάνει μέχρι στιγμής 26 ταφικά κτίρια και πέντε ταφικούς λάκκους. Υπάρχουν άλλα τέσσερα ή πέντε ταφικά κτίρια τα οποία εντοπίσθηκαν το 2018, αλλά δεν έχουν αριθμηθεί διότι δεν έχουν ανασκαφεί πλήρως οι κατόψεις τους. Όπως σημειώνει η ανασκαφέας, επίτιμη διευθύντρια του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού δρ Μεταξία Τσιποπούλου, φέτος ανασκάφθηκε και μοναδικός για τον Πετρά κιβωτιόσχημος τάφος Πρωτοκυκλαδικού τύπου, κτισμένος από κάθετες σχιστολιθικές πλάκες, με δάπεδο επίσης από πλάκες.

Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα ευρήματα του Προανακτορικού και Παλαιοανακτορικού νεκροταφείου στον Πετρά Σητείας.

Εξαιρετικής σημασίας ευρήματα είναι λάκκος της Μεσομινωικής εποχής, ο οποίος περιείχε δύο πλουσιότατες ταφές, πρωτογενή ανδρική, κτερισμένη με χάλκινο εγχειρίδιο και δευτερογενή γυναικεία συνοδευόμενη από μεγάλο αριθμό χρυσών χανδρών κ.ά. Η ανασκαφή που διενεργείται για 14η χρονιά χρηματοδοτείται από το Ινστιτούτο Αιγαιακής Προϊστορίας των ΗΠΑ (INSTAP).

Στην Ιεράπετρα, 800 μέτρα από το χωριό Κεντρί, ένας βαθύς λάκκος που έδειχνε να υποχωρεί σε ελαιώνα ιδιώτη, αποκάλυψε τάφο της υστερομινωικής περιόδου που εσωτερικά χωριζόταν σε τρεις λαξευμένες κόγχες. Στη νοτιότερη, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λασιθίου βρήκε μια ακέραιη κιβωτιόσχημη λάρνακα και στο εσωτερικό της υπήρχε καλά σωζόμενος σκελετός ενήλικου ατόμου. Στη Ζώμινθο η Έφη Σαπουνά-Σακελλαράκη, στην ετήσια ανασκαφή της Αρχαιολογικής Εταιρείας έφερε στο φως νέα στοιχεία για το οργανωμένο ανάκτορο.

Πλούσια ήταν τα ευρήματα που ήρθαν στο φως στην Κύθνο στη συστηματική ανασκαφή του αρχαίου λιμανιού, στη βραχονησίδα «Βρυοκαστράκι» που ερευνά το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, υπό τη διεύθυνση του καθηγητή Αλέξανδρου Μαζαράκη Αινιάν.

Απέναντι από την Αντίπαρο, στο ακατοίκητο Δεσποτικό, αποκαλύφθηκαν τρία ακόμη κτίρια (22 συνολικά) στο ιερό του Απόλλωνα, που κατά τον ανασκαφέα Γιάννο Κουράγιο ίσως είναι σπουδαιότερο εκείνου της Δήλου. Η έκπληξη βέβαια ήταν ο ασύλητος τάφος επιφανούς γυναίκας που αποκαλύφθηκε στην Επισκοπή Σικίνου κατά τη διάρκεια των εργασιών αποκατάστασης του μνημείου της Επισκοπής από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων. Το εντυπωσιακό μαυσωλείο μάλλον ανεγέρθηκε για να στεγάσει τον τάφο. Ειδικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η συσχέτιση με άγνωστο μέχρι σήμερα ταφικό επίγραμμα από το μνημείο που παραδίδει το γυναικείο όνομα Νεικώ.

Στίχοι από την Οδύσσεια

Στην Ολυμπία η εύρεση πήλινης πλάκας που διασώζει τους πρώτους 13 στίχους της Ραψωδίας ξ της Οδύσσειας και σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει συλλέξει έως τώρα η ερευνητική ομάδα, αποτελεί το παλαιότερο σωζόμενο απόσπασμα των στίχων αυτών, προκάλεσε πολλές συζητήσεις.

Σημαντικά ήταν και τα ευρήματα στην περιοχή Παλαιοχώρια της Αμαρύνθου Ευβοίας, όπου πέρυσι εντοπίστηκε το ιερό της Αμαρυσίας Αρτέμιδος. Το ομοίωμα χάλκινης φαρέτρας, τμήμα του αγαλματιδίου της Αρτέμιδος και μια νέα βάση γλυπτού που φέρει τα ονόματα της Αρτέμιδος, του Απόλλωνα και της Λητούς, καθώς και ένα ακόμα μεγάλο θεμέλιο, είναι οι φετινές εκπλήξεις της ανασκαφής που διεξήχθη υπό τη διεύθυνση του διευθυντή της Ελβετικής Αρχαιολογικής Σχολής στην Ελλάδα, Karl Reber και της Αμαλίας Καραπασχαλίδου, επίτιμης Εφόρου Αρχαιοτήτων Ευβοίας.

Ο Ερωτιδέας απομακρύνει με το ραβδί του έναν κύκνο στο εντυπωσιακό ψηφιδωτό που ήρθε στο φως στο μικρό θέατρο της Αρχαίας Αμβρακίας.

Στην Άρτα πολλοί θαύμασαν το εντυπωσιακό βοτσαλωτό δάπεδο του 4ου αι. π.Χ. που ανακαλύφθηκε στον κυκλικό χώρο ενός λουτρού που ήρθε στο φως κατά τις «Εργασίες ανάδειξης και διαμόρφωσης του αρχαιολογικού χώρου του Μικρού Θεάτρου της αρχαίας Αμβρακίας», που εκτελείται στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2014-2020.

Πηγή: Γ. Συκκά, Καθημερινή