Ανασκαφή Στρόφιλα Άνδρου

Εικόνα 1:  Αεροφωτογραφία του Στρόφιλα Άνδρου (λήψη Κ. Ξενικάκης, 2008). Συνεχίσθηκε τον Σεπτέμβριο του 2019 υπό τη διεύθυνση της αρχα...

Εικόνα 1: Αεροφωτογραφία του Στρόφιλα Άνδρου
(λήψη Κ. Ξενικάκης, 2008).

Συνεχίσθηκε τον Σεπτέμβριο του 2019 υπό τη διεύθυνση της αρχαιολόγου Δρος Χριστίνας Α. Τελεβάντου η συστηματική ανασκαφή της Αρχαιολογικής Εταιρείας στον νεολιθικό οχυρωμένο πρωτοαστικό οικισμό Στρόφιλα Άνδρου (4500-3200 π.Χ., εικ. 1,2).

Εικόνα 2: Το οροπέδιο του Στρόφιλα από τα ανατολικά
(λήψη Πέλη Φωτιάδη).

Εικόνα 3:  Στρόφιλας Άνδρου, το Αψιδωτό 1 από τα δυτικά
(λήψη Χ. Α. Τελεβάντου).

Οι ισχυροί άνεμοι επέτρεψαν μόνο ολιγοήμερη έρευνα στο Δωμάτιο 2 του Αψιδωτού 1 (εικ. 3), όμορου κτηρίου του Ιερού και του Μεγάρου, ενώ το υπόλοιπο διάστημα η Ανασκαφική Ομάδα με επικεφαλής την Πέλλη Φωτιάδη, τον Παναγιώτη Τζοβάρα και τον φοιτητή του ΕΚΠΑ Θεμιστοκλή Λαζαρή, διενέργησε περιπατητικό έλεγχο στο χώρο και ασχολήθηκε με μελέτη στο Αρχαιολογικό Μουσείο Χώρας. Ουσιαστική ήταν η συνδρομή του Συλλόγου Εθελοντών Δασοπυροσβεστών Άνδρου (ΣΕΔΑ) με εθελοντές τον Πρόεδρο Νίκο Χαζάπη και τα μέλη Γιώργο Τρανάκο, Στέλιο Βαρθολομαίου, Δημήτρη Αλεξάνδρου, Νίκο Κιάγια και Νίκο Μπανίκα (εικ. 4-9).

Εικόνα 4: Στιγμιότυπα της ανασκαφής στο Αψιδωτό 1
(λήψη Πέλλη Φωτιάδη 2019).

Εικόνα 5: Στιγμιότυπα της ανασκαφής στο Αψιδωτό 1
(λήψη Πέλλη Φωτιάδη 2019).

Εικόνα 6: Στιγμιότυπα της ανασκαφής στο Αψιδωτό 1
(λήψη Πέλλη Φωτιάδη 2019).

Εικόνα 7: Στιγμιότυπα της ανασκαφής στο Αψιδωτό 1
(λήψη Πέλλη Φωτιάδη 2019).

Εικόνα 8: Στιγμιότυπα της ανασκαφής στο Αψιδωτό 1
(λήψη Πέλλη Φωτιάδη 2019).

Εικόνα 9: Στιγμιότυπα της ανασκαφής στο Αψιδωτό 1
(λήψη Πέλλη Φωτιάδη 2019).

Η έρευνα επικεντρώθηκε ανατολικά του παλαιότερου Αψιδωτού 5-6 (1η οικιστική φάση) που είχε βρεθεί ενσωματωμένο στο πήλινο δάπεδο του Δωματίου 2 του Αψιδωτού 1. Στον μικρό χώρο μέχρι τον διαχωριστικό τοίχο με το Δωμάτιο 1 του Αψιδωτού, η έρευνα, κάτω από στρώμα με άφθονη κεραμική και χάλκινο έλασμα, αποκάλυψε τον ριζιμιό βράχο. Παρά την κακής ποιότητας επιφάνειάς του, η οποία είναι πλήρης ρωγμών κατά τη συνήθειά τους γεμισμένων με πηλό για εξομάλυνση, χρησιμοποιήθηκε για βραχογραφίες, που σώζονται με αρκετές φθορές. Παρατηρούνται πέραν του ενός στρώματα που φανερώνουν την μακρά χρήση του χώρου. Απεικονίζονται θέματα σχετικά με τη λατρεία και τη ναυτιλία γνωστά και από άλλες βραχογραφίες του Στρόφιλα, όπως το γνωστό δακτυλιόσχημο (ring-idol theme), καμπυλόσχημα πλοία και σπείρα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η απεικόνιση ανθρώπινων μορφών με ποδήρες ένδυμα σε στάση δέησης, ενδεχομένως παράσταση λατρευτικού χορού στην ύπαιθρο. Σχηματικά οι μορφές είναι ανάλογες με το πήλινο ειδώλιο, τον «Κύριο του Στρόφιλα», πιθανόν ειδώλιο ιερέα (εικ. 10). Ο ριζιμιός βράχος αποτελεί συνέχεια της επιδαπέδιας βραχογραφίας του ιερού και της βραχογραφίας του «Ανορθωμένου Αιγάγρου» (εικ. 11), που βρίσκεται έξω, ανατολικά, του Αψιδωτού 1. Αυτό ενισχύει την υπόθεσή μας ότι αρχικά το Ιερό ήταν υπαίθριο με κεντρικό πυρήνα την εκτεταμένη βραχογραφία, η οποία θα ήταν ακόμη μεγαλύτερη. Ως παλιότερη φάση προϋπήρχε των Αψιδωτών κτηρίων της περιοχής, τα οποία ανεγέρθηκαν πάνω σε τμήματά της.

Εικόνα 10: Ο «Κύριος του Στρόφιλα» (λήψη Χ. Α. Τελεβάντου).

Εικόνα 11: Βραχογραφία ανορθωμένου Αιγάγρου, ανατολικά του Αψιδωτού 1
(λήψη Χ. Α. Τελεβάντου).

Η συνεχιζόμενη ανασκαφή και μελέτη φέρνει πρόσθετα σημαντικά νέα στοιχεία για τον Στρόφιλα, αυτόν τον εύρωστο πρωτοαστικό οικισμό με τον έντονο ναυτικό χαρακτήρα, ο οποίος αναμφίβολα διαδραμάτιζε, σε ένα ευρύτερο δίκτυο μικρότερων ή ανάλογων οικισμών, σημαντικό ρόλο κατά την Τελική Νεολιθική περίοδο, αποκαλύπτοντας μια νέα εικόνα για τον νεολιθικό πολιτισμό του Αιγαίου.

Πηγή: Δελτίο Τύπου