Ένας θησαυρός στα φαράγγια της Αμοργού

Η δρ Κιτ Ταν υπογράφει τον τόμο «Η χλωρίδα της Αμοργού» (σε συνεργασία με τον συνάδελφό της κ. Burkhard Biel), ο οποίος κυκλοφόρησε πριν ...

Το όνομά της λέγεται ότι προέρχεται από το φυτό αμοργίς, αλλιώς λινοκαλάμη, ένα σπάνιο βότανο που φύεται στις πλαγιές των ορεινών όγκων του νησιού και κατά την αρχαιότητα, επεξεργασμένο, έδινε το νήμα για τους περιζήτητους αμοργιανούς χιτώνες.

Ακόμα και το όνομά της αποκαλύπτει τη σπουδαιότητα της χλωρίδας της Αμοργού, ενός νησιού που αν και από τα πλέον άνυδρα των Κυκλάδων (μέσο ετήσιο ύψος βροχής 350 χιλιοστά), φιλοξενεί περί τα 1.092 ανώτερα φυτά (χωρίς να υπολογίζονται τα βρύα, οι λειχήνες, τα μανιτάρια). «Αντιπροσωπεύουν πάνω από τα μισά είδη φυτών που έχουν μέχρι στιγμής καταγραφεί στις Κυκλάδες, που είναι περίπου 1.900», λέει στην «Κ» η διεθνούς φήμης βοτανολόγος, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης δρ Κιτ Ταν, εξηγώντας τους λόγους που επέλεξε να οργώσει τα βουνά και τα λαγκάδια του νησιού για την έρευνά της.

Η δρ Κιτ Ταν υπογράφει τον τόμο «Η χλωρίδα της Αμοργού» (σε συνεργασία με τον συνάδελφό της κ. Burkhard Biel), ο οποίος κυκλοφόρησε πριν από λίγες ημέρες από το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας. Είναι το 18ο βιβλίο της με ελληνικό θέμα (το ακριβώς προηγούμενο είχε θέμα τη Σαμοθράκη), καθιστώντας τη βοτανολόγο μία από τις σημαντικότερες ερευνήτριες της ελληνικής χλωρίδας.

Στο βιβλίο, οι δύο συγγραφείς αναφέρουν ότι στην Αμοργό καταγράφονται τουλάχιστον 28 ενδημικά είδη φυτών (δηλαδή φυτά που απαντώνται στην Ελλάδα και πουθενά αλλού στον κόσμο), γεγονός αξιοσημείωτο δεδομένου του μικρού μεγέθους της. Οπως γράφουν, τα απότομα ασβεστολιθικά βραχώδη πρανή προσφέρουν καταφύγιο σε πολλά είδη. Ιδιαίτερου ενδιαφέροντος είναι η χλωρίδα στους βραχώδεις γκρεμούς πάνω από τις νότιες ακτές καθώς και μέσα στα βαθιά φαράγγια όπου απαντώνται πολλά και σπάνια είδη φυτών. Αξιοσημείωτη είναι επίσης η χλωρίδα σε πηγές και κατά μήκος των ρεμάτων που κατεβαίνουν από τα ψηλότερα βραχώδη σημεία του νησιού, τον Κρίκελο, τον Προφήτη Ηλία, τον Κόρακα. «Πρόκειται για έναν βοτανικό θησαυρό, ο οποίος όμως απειλείται –χρειάζεται να τύχει φροντίδας σήμερα ώστε να διατηρηθεί για τις επόμενες γενιές», αναφέρουν οι ερευνητές.

Η Αμοργός, αν και από τα πλέον άνυδρα νησιά των Κυκλάδων (μέσο ετήσιο ύψος βροχής 350 χιλιοστά), φιλοξενεί περί τα 1.092 ανώτερα φυτά (χωρίς να υπολογίζονται τα βρύα, οι λειχήνες, τα μανιτάρια).

Η δρ Κιτ Ταν έβρισκε από πάντα συναρπαστική τη φύση, όμως έχει πλήρη επίγνωση του σημαντικού ρόλου του ερευνητή, ιδιαίτερα στις μέρες μας. «Μια σύνθετη, μεταβαλλόμενη χλωρίδα, υπό υπαρκτή ή ενδεχόμενη απειλή, απαιτεί ορθολογική έρευνα. Έχουμε ανάγκη τα δεδομένα που θα στηρίξουν τις ενέργειες εκείνες οι οποίες θα περιορίσουν ή θα αμβλύνουν τις επιπτώσεις της καταστροφής από τον άνθρωπο. Τα δεδομένα και μόνο τα δεδομένα μπορούν να ενημερώσουν και να “εξοπλίσουν” τους φορείς προστασίας του περιβάλλοντος και να “ξυπνήσουν” το ενδιαφέρον του κοινού που πρέπει να είναι το θεμέλιο κάθε προγράμματος για τον περιορισμό των κινδύνων της ανθρώπινης δραστηριότητας. Οι επιπτώσεις του ανθρώπου στο τοπίο, στους οργανισμούς και τελευταία στο κλίμα, είναι πασίγνωστες. Όπως είχε πει ο Αριστοτέλης από τα Στάγειρα; “Τίποτα από όσα είναι δοσμένα από τη φύση δεν είναι χωρίς τάξη”».

Η Κιτ Ταν πραγματοποιεί έρευνα σε εποχές κατά τις οποίες η επιστημονική έρευνα στη χώρα μας αντιμετωπίζει μεγάλες δυσκολίες. «Πράγματι, η έρευνα στην Ελλάδα δεν χρηματοδοτείται επαρκώς. Ωστόσο, υπάρχει τεράστιο ενδιαφέρον για την ελληνική φύση από ερασιτέχνες φυσιογνώστες. Ανθρώπους που δεν είναι επαγγελματίες επιστήμονες, αλλά κάποιοι που αγαπούν και απολαμβάνουν τη φύση. Ορισμένοι από τους καλύτερους γνώστες της ελληνικής χλωρίδας είναι δάσκαλοι μαθηματικών, φυσικής, μουσικής, ακόμα και... κομμωτές. Δεν ασχολούνται με τη βοτανική επιστήμη για να ζήσουν, αλλά για προσωπική ευχαρίστηση» τονίζει, προσθέτοντας ακόμα ένα γνωμικό του Αριστοτέλη: «Η ευχαρίστηση στη δουλειά βάζει την τελειότητα στην εργασία».

Σαμοθράκη, Αμοργός... Ποια θα είναι η συνέχεια; «Δρομολογούνται μία εικονογραφημένη έκδοση για την ορεινή χλωρίδα της Ελλάδας, που καλύπτει όλα τα είδη που φύονται σε υψόμετρο άνω των 1.800 μ. ή την αλπική ζώνη (ώς εκεί που μπορούν να ευδοκιμήσουν δένδρα), ένας τόμος για τη χλωρίδα της Πελοποννήσου, καθώς και ένα άλλο βιβλίο για τα ενδημικά είδη. Ο συνάδελφός μου Biel επίσης προσανατολίζεται στη Μήλο ή ίσως στην Αστυπάλαια, δεν έχουμε αποφασίσει. Όταν γράψω 25 βιβλία θα σταματήσω!».

Πηγή: Λ. Γιαννάρου, Καθημερινή