Ο Δρ. Ιωάννης Δ. Φάππας, Επιμελητής Αρχαιοτήτων του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, γράφει για την ανδρική μορφή «κυνηγού» ή «πολεμιστή» π...
Ο Δρ. Ιωάννης Δ. Φάππας, Επιμελητής Αρχαιοτήτων του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, γράφει για την ανδρική μορφή «κυνηγού» ή «πολεμιστή» που εκτίθεται στη συλλογή κυκλαδικών αρχαιοτήτων του Μουσείου.
Ο αριθμός 308 της Συλλογής Ν.Γ. Γουλανδρή στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης δεν αντιστοιχεί σε ένα συνηθισμένο μαρμάρινο ειδώλιο του Κυκλαδικού Πολιτισμού. Τόσο ο τρόπος απόδοσης της μορφής, όσο και η δήλωση του φύλου του αλλά και της εξάρτυσής του, φανερώνουν ότι πρόκειται για κάτι διαφορετικό και σπάνιο. Η διαφορετικότητα και η σπανιότητα όμως αυτή δεν αποτελούν τις μόνες συνιστώσες της σπουδαιότητάς του, η οποία τονίζεται ακόμα περισσότερο από τις ιδεολογικές προεκτάσεις που πιθανώς συνόδευαν τη μορφή στο πρωτογενές της περιβάλλον, τις προϊστορικές Κυκλάδες.
Το ειδώλιο ανήκει σε μια ξεχωριστή κατηγορία πρωτοκυκλαδικών ειδωλίων που μοιράζονται παρόμοια χαρακτηριστικά και χρονολογούνται περί το 2400/2300 π.Χ. Το ίδιο, με βάση τη σαφή απόδοση των γεννητικών οργάνων, παριστάνει αναμφίβολα μια όρθια ανδρική μορφή, και αυτό από μόνο του είναι σημαντικό, καθώς σχεδόν το 90% του συνόλου των γνωστών κυκλαδικών ειδωλίων αφορά σε μορφές που αποδίδουν αφαιρετικά την εικόνα της γυναίκας. Κύριο γνώρισμά του είναι το ωοειδές πλέον και όχι τριγωνικό κεφάλι, πάνω στο οποίο εμφανίζονται περισσότερα ανατομικά χαρακτηριστικά του προσώπου εκτός από τη μύτη, όπως τα μάτια και το στόμα που τονίζονται με εγχάραξη, αλλά και τα αφτιά, τα φρύδια και τα μαλλιά στο πίσω μέρος του κεφαλιού που δηλώνονται ανάγλυφα. Επιπλέον, η απομάκρυνση από την αυστηρή και άκαμπτη στάση των διπλωμένων στην κοιλιά χεριών, με το αριστερό χέρι που γυρίζει στο στήθος, δίνει μια αίσθηση κίνησης που διαφοροποιεί το έργο αυτό από την πλειονότητα των κυκλαδικών ειδωλίων.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον στον άνδρα αυτόν παρουσιάζουν και τα στοιχεία του φορητού του εξοπλισμού, όπως αντίστοιχα συμβαίνει και με τα ειδώλια των υπόλοιπων συντρόφων του που ανήκουν στην ίδια κατηγορία. Πρόκειται αρχικά για την ανάγλυφη ταινία, φτιαγμένη με βαθιές εγχαράξεις -γωνιώδεις μπροστά και λοξές παράλληλες πίσω- που φαίνεται να αποδίδει έναν δερμάτινο ιμάντα, ο οποίος πέφτει διαγώνια από τον αριστερό ώμο μέχρι τη μέση του ειδωλίου και πορπώνεται (κουμπώνει) λίγο πάνω από τον δεξιό πήχυ, όπου οι γωνιώδεις εγχαράξεις αλλάζουν φορά. Είναι ο καλοφτιαγμένος τελαμώνας ενός μικρού εγχειριδίου, το οποίο εμφανίζεται με εγχάραξη στη μέση της μπροστινής πλευράς του ειδωλίου, στοιχείο που έχει αποδώσει στη μορφή τον χαρακτηρισμό του «κυνηγού» ή «πολεμιστή».
Τέτοια μικρά εγχειρίδια, κατασκευασμένα από χαλκό και κάποτε με επαργύρωση, είναι γνωστά από τις προϊστορικές Κυκλάδες, και μάλιστα, αν και πρόκειται για σπάνια αντικείμενα, αποτελούν από τα πιο χαρακτηριστικά ευρήματα στους τάφους της περιόδου αυτής. Μερικά από τα καλύτερα παραδείγματα τέτοιων εγχειριδίων μπορεί να δει κανείς και στην μόνιμη έκθεση του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης. Όπως και το εγχάρακτο εγχειρίδιο που κατέχει το ειδώλιο, έχουν τριγωνική λεπίδα που συνήθως φέρει κεντρική νεύρωση για να είναι σταθερή, ενώ στην καμπύλη πτέρνα τους έχουν οπές για την προσαρμογή ξύλινης ή οστέινης λαβής με τη βοήθεια χάλκινων ή αργυρών καρφιών. Τα εγχειρίδια αυτά, εκτός από τον χρηστικό χαρακτήρα τους, αποτελούσαν αναμφίβολα σύμβολα δύναμης και κύρους, ως συνάρτηση και της σπανιότητας και αξίας του μετάλλου τους, στο οποίο είχαν πρόσβαση ορισμένα μόνο εξέχοντα άτομα, με αρχηγική ασφαλώς θέση στις κυκλαδικές κοινότητες.
 |
| Μαρμάρινο ειδώλιο ανδρικής μορφής «κυνηγού» ή «πολεμιστή» περ. 2400/2300 π.Χ. Ύψ. 25 εκ., μέγ. πλ. 9,7 εκ. Πιθανώς από τον Σπεδό Νάξου. Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, αρ. ευρ. ΝΓ 308 © φωτογραφικό αρχείο Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης |
Ένα τέτοιου είδους ξεχωριστό άτομο παριστάνει πιθανώς και το ειδώλιο αυτό. Μάλιστα, δεν πρέπει να είναι τυχαίο που τα ειδώλια του τύπου του «κυνηγού» ή «πολεμιστή» δημιουργήθηκαν σε μια περίοδο αναταραχών που παρατηρούνται στις προϊστορικές Κυκλάδες, αλλά και στον ευρύτερο χώρο του Αιγαίου κατά το δεύτερο μισό της 3ης χιλιετίας π.Χ. Η αύξηση του αριθμού των οχυρωμένων οικισμών, καθώς και οι εγκαταλείψεις και οι βίαιες καταστροφές πολυάριθμων άλλων οικισμών στην ηπειρωτική Ελλάδα και τη Μικρά Ασία που συμβαίνουν την ίδια εποχή μαρτυρούν ταραγμένα χρόνια, αναστάτωση και αυξημένους κινδύνους για την ασφάλεια των ανθρώπινων κοινοτήτων των νησιών. Μέσα σε ένα τέτοιο ταραγμένο κλίμα οι άνδρες που έφεραν όπλα ήταν απαραίτητοι για την κοινότητά τους και πιθανότατα αποτελούσαν πρότυπα. Από την άλλη, ξεχωριστή θέση στην κάθε κοινότητα θα είχαν εκείνοι που ήταν ικανοί τόσο στον πόλεμο όσο και στο κυνήγι, δύο δραστηριότητες άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους διαπολιτισμικά σε ολόκληρη την ιστορία της ανθρωπότητας, οι οποίες αποτέλεσαν πεδίο για την ανάδειξη ηγετών και έδωσαν τροφή για τη δημιουργία πλήθους μυθολογικών παραδόσεων και ασμάτων για ήρωες που διακρίθηκαν σε ονομαστά κυνήγια και φονικές μάχες, τα οποία τραγουδήθηκαν στο πέρασμα των αιώνων.
Ο άνδρας, λοιπόν, με τον τελαμώνα και το εγχειρίδιο, ο «κυνηγός»/«πολεμιστής» του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης διαιωνίζει ένα πρότυπο της κοινωνίας των προϊστορικών Κυκλάδων, κάτι που αποτελούσε σύμβολο και σμιλεύτηκε στο μάρμαρο με βάση την αισθητική της εποχής του και με όλα τα χαρακτηριστικά που κάνουν την κατηγορία στην οποία ανήκει μοναδική.
Πηγή: LiFO
Δεν υπάρχουν σχόλια