Αεροφωτογραφία της βασιλικής Γ΄ με το ελληνιστικό κτίριο κάτω από αυτήν. Στο μέσον της βασιλικής σώζονται εξαιρετικά ψηφιδωτά του 5ου μεταχρ...
 |
| Αεροφωτογραφία της βασιλικής Γ΄ με το ελληνιστικό κτίριο κάτω από αυτήν. Στο μέσον της βασιλικής σώζονται εξαιρετικά ψηφιδωτά του 5ου μεταχριστιανικού αιώνα. Τα κρυμμένα μυστικά της προχριστιανικής ακρόπολης προσπαθούν να φέρουν στο φως οι αρχαιολόγοι. |
Αμφίπολη δεν είναι μόνο ο τύμβος Καστά. Το συναρπαστικό μνημείο δικαιολογημένα έκλεψε την παράσταση κατά τη διάρκεια της αποκάλυψής του το 2014, ειδικά μετά τη φρενήρη ειδησεογραφία αλλά και την πολιτικοποίηση του ευρήματος, εκτοξεύοντας στα ύψη την επισκεψιμότητα στο επιτόπιο αρχαιολογικό μουσείο. Πέρα όμως από το μοναδικό εύρημα, το οποίο δεν έχει ακόμα παρουσιαστεί στο κοινό και επαρκώς στην επιστημονική κοινότητα, η Αμφίπολη είναι ένας ευρύτερος αρχαιολογικός τόπος που ανασκάπτεται εδώ και χρόνια, άλλοτε εντατικότερα και άλλοτε περιστασιακά.
Επίκεντρο αυτής είναι η αρχαία πόλη με τα εντυπωσιακά τείχη μήκους 7,5 χιλιομέτρων, που περικλείουν διάσπαρτα μνημεία: ξύλινους πασσάλους – υποστυλώματα της ξύλινης γέφυρας κλασικών χρόνων στον ποταμό Στρυμόνα, το καλύτερα ίσως σωζόμενο γυμνάσιο στον ελληνικό χώρο, τμήμα μιας ελληνιστικής οικίας με τοίχους ζωγραφισμένους σε έντονα χρώματα, όπως οι λίγο μεταγενέστερες οικίες στη ρωμαϊκή Πομπηία.
Ιδιαίτερο αρχαιολογικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η ακρόπολη, λίγα χιλιόμετρα μακριά από τον τύμβο Καστά. Εκεί κατανοεί κανείς τη στρατηγική σημασία της πόλης από την εποχή του Θουκυδίδη, όταν οι Αθηναίοι προσπαθούσαν να κυριαρχήσουν στην περιοχή όπου εκβάλλει ο ποταμός Στρυμόνας. Το σημείο που επέλεξαν να χτίσουν την πόλη (437 π.Χ.) δεν ήταν τυχαίο. Εξασφάλιζε τον πλήρη έλεγχο προς τον ποταμό που ενώνει τις παράκτιες περιοχές με την ενδοχώρα, κατοικημένη από θρακικά φύλα, προς τη θάλασσα αλλά και προς τον επιβλητικό όγκο του Παγγαίου όρους, απ’ όπου ο Φίλιππος εξόρυξε χρυσό για την κοπή των νομισμάτων του.
 |
| Αποψη της βασιλικής Γ΄, κτισμένης κυρίως από αρχαίο οικοδομικό υλικό. |
Eνα παλίμψηστο είναι ο αρχαιολογικός χώρος της ακρόπολης που ερευνούν οι αρχαιολόγοι εδώ και δύο χρόνια. Εμφανή στον επισκέπτη σήμερα είναι τα βυζαντινά μνημεία και το εσωτερικό τείχος της Ακρόπολης, τα οποία αποκάλυψαν οι ανασκαφές τής εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας κατά τις δεκαετίες του ’60 και του ’70. Τέσσερις παλαιοχριστιανικές βασιλικές με εντυπωσιακά ψηφιδωτά, ένα οκταγωνικό κτίριο, πιθανότατα έδρα του επισκόπου, χαρακτηρίζουν τον χώρο, όμως το τείχος που τα περιβάλλει παρουσιάζει μια ιδιαιτερότητα στην κατασκευή του. «Oταν επισκέφθηκα την ακρόπολη μαζί με την προϊσταμένη της Εφορείας, Δημητρία Μαλαμίδου, το 2018, κατόπιν πρόσκλησής της για μια πενταετή έρευνα, εντυπωσιάστηκα από το πλήθος του εντοιχισμένου αρχιτεκτονικού υλικού των προγενέστερων χρόνων. Η χρήση παλαιότερων τμημάτων από κτίρια που δεν ήταν πλέον σε λειτουργία είναι συνήθως πρακτική των υστερορωμαϊκών χρόνων, εποχή κατά την οποία ανοικοδομήθηκε μέρος της οχύρωσης της Αμφίπολης», μας λέει ο Δημήτρης Δαμάσκος, καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Πατρών, ο οποίος ασχολείται ερευνητικά την τελευταία εικοσαετία με την αρχαιολογία στη Μακεδονία.
Η προχριστιανική πόλη
Οικοδομικό υλικό από κτίρια των κλασικών, ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων δεν είναι μόνο εντοιχισμένο, αλλά μεγάλο μέρος αυτού που έχει αποκαλυφθεί σε ανασκαφές κείται στο έδαφος: σφόνδυλοι δωρικών κιόνων, τρίγλυφα και μετόπες, βάσεις με επιγραφές, ορατά κατάλοιπα της προχριστιανικής πόλης. Τι γνωρίζουμε για την αρχαία Αμφίπολη που εκτεινόταν στην κορυφή του λόφου; «Αρχαιολογικά, λίγα πράγματα», εξηγεί ο κ. Δαμάσκος. «Σωζόμενες επιγραφές και φιλολογικές μαρτυρίες αναφέρουν δημόσια οικοδομήματα πολιτικού και θρησκευτικού χαρακτήρα που αποτελούσαν τον πυρήνα της Αμφίπολης. Κάποια από αυτά βρίσκονται κάτω από τα ερείπια των χριστιανικών κτισμάτων».
 |
| Δωρικοί σφόνδυλοι και τρίγλυφα από παλαιότερες ανασκαφές στην ακρόπολη της Αμφίπολης. |
Τα κρυμμένα μυστικά της προχριστιανικής ακρόπολης θα επιχειρήσουν να αποκαλύψουν οι αρχαιολόγοι με το πενταετές ερευνητικό πρόγραμμα (2019-2023) που σχεδίασαν η ΕΦΑ Σερρών σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Πατρών. Η ανασκαφική έρευνα ξεκίνησε από τα υπολείμματα μερικώς ανασκαμμένων κτιρίων. Ενα μεγάλο ελληνιστικό κτίριο, προφανώς δημόσιο, βρίσκεται κάτω από την παλαιοχριστιανική βασιλική Γ΄, που είναι κτισμένη κυρίως από αρχαίο οικοδομικό υλικό. Η αρχιτεκτονική και φωτογραφική αποτύπωση των εκατοντάδων τμημάτων του είναι ένα εκτενές έργο, για το οποίο οι ανασκαφείς αναζητούν οικονομική υποστήριξη. Αυτό το έργο, ωστόσο, θα δώσει τις πληροφορίες για «κτίρια που είχαν κεντρική θέση στην Αμφίπολη την εποχή του Αλεξάνδρου, από όπου ξεκίνησε την εκστρατεία στην Ανατολή, αλλά και του Φιλίππου Ε΄, ο οποίος έζησε αρκετά χρόνια και πέθανε εκεί το 179 π.Χ. Ο αυτοκράτορας Αύγουστος επίσης τιμάται ως σωτήρας και κτίστης της πόλης, αγνοούμε ωστόσο τι προσέφερε στην πόλη για να τιμηθεί με αυτούς τους τίτλους».
Τα αποτελέσματα της διετούς έρευνας θα παρουσιάσει η ανασκαφική ομάδα (Δημητρία Μαλαμίδου, Δημήτρης Δαμάσκος, Χριστίνα Αθανασίου, Ελευθερία Ελευθεράκη) αύριο Πέμπτη (3 μ.μ.), στην πρώτη ημέρα της 33ης τριήμερης επιστημονικής συνάντησης για το αρχαιολογικό έργο στη Μακεδονία και στη Θράκη. Διαδικτυακά αυτή τη φορά, σε αντίθεση με την παράδοση, η οποία από το 1987 συγκέντρωνε τους αρχαιολόγους στο κτίριο της Φιλοσοφικής του ΑΠΘ για να ανακοινώσουν τα αποτελέσματα των ανασκαφών τους.
Πηγή: Γ. Μυρτσιώτη, Καθημερινή
Δεν υπάρχουν σχόλια