Το Λούβρο στους Δελφούς: Tα εγκαίνια μιας απολλώνειας έκθεσης

Έφερε το θείο φως και την αναγέννηση, τα ευγενή ιδανικά αλλά και τις υψηλότερες εκφάνσεις του πνεύματος, δηλαδή τον λόγο και τις τέχνες. Και...

Έφερε το θείο φως και την αναγέννηση, τα ευγενή ιδανικά αλλά και τις υψηλότερες εκφάνσεις του πνεύματος, δηλαδή τον λόγο και τις τέχνες.

Και ήρθε σε αντιπαράθεση με τα ζωώδη ένστικτα και τα παράφορα πάθη, όπως εκφράζονταν μέσα από τη διονυσιακή πλευρά του πρωτόγονου ανθρώπου.

Ο Απόλλωνας φυσικά, που γι’ αυτό το λόγο η ακτινοβολία του διέσχισε τους αιώνες και τις χιλιετίες, μέσα και από το παγκόσμιο ιερό του στους Δελφούς.

Κι αυτήν την προσέγγιση του «απολλώνειου φωτός» αναδεικνύει η συνομιλία των σπουδαίων αναθημάτων αυτού του ιερού με έργα τέχνης από το Λούβρο, που αποδεικνύουν την πρόσληψή του ως και την νεώτερη εποχή.

Σε μια έκθεση, που κάτω από τον τίτλο «Υπό το φως του Απόλλωνος: Το Λούβρο στους Δελφούς» φιλοξενεί αριστουργήματα και των δύο μουσείων σε μία ευτυχή συνάντηση της μεγάλης τέχνης αλλά και των ουμανιστικών ιδεωδών.

Αιγυπτιακή σφίγγα από το Λούβρο και στο βάθος η περίφημη Σφίγγα των Ναξίων

«Είναι ακριβώς αυτή η έντονη υπερβατική πνευματικότητα, που ανέδειξε τους Δελφούς σε ομφαλό της γης», όπως είπε η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, στα εγκαίνια της έκθεσης.

Προσθέτοντας ότι είναι το «σημείο συνάντησης και αέναης αναμέτρησης του χθόνιου κάτω κόσμου – του σκότους και του θανάτου – με τον άνω κόσμο του φωτός και της ζωής, που σηματοδοτεί και τον ατέρμονα κύκλο της διαρκούς εναλλαγής μεταξύ φθοράς, απώλειας, αναγέννησης και ακμής. Εναλλαγής, που εκλαμβάνεται πάντα με θετικό πρόσημο, καθώς το φως επικρατεί τελικά του σκότους και η ζωή επί του θανάτου».

Όψη της έκθεσης

Παρών και ο επίτιμος πρόεδρος-διευθυντής του Μουσείου του Λούβρου, Ζαν-Λυκ Μαρτινέζ, ο οποίος είναι και ο υπεύθυνος της διοργάνωσης της έκθεσης «Παρίσι – Αθήνα. Η γέννηση της νεότερης Ελλάδας, 1675-1919», που θα εγκαινιαστεί επίσημα την ερχόμενη Δευτέρα στο Λούβρο από τους πικεφαλής των δύο χωρών, τον Πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν και τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη. Οι δύο εκθέσεις άλλωστε, με αμοιβαία ανταλλαγή έργων, εντάσσονται στους εορτασμούς για την επέτειο των διακοσίων ετών από την Επανάσταση του 1821.

Η συνομιλία των έργων

Σε έντεκα εκθεσιακές ενότητες του Αρχαιολογικού Μουσείου των Δελφών έχουν αναπτυχθεί τα 28 έργα, που ήρθαν από τις συλλογές του Λούβρου και συγκεκριμένα αριστουργήματα ελληνικής, αιγυπτιακής και κυπριακής προέλευσης, τα παλαιότερα των οποίων ανάγονται έως το 1400 π.Χ., καθώς όμως και έργα τέχνης του 17ου, του 18ου και του 19ου αιώνα.

Όψη της έκθεσης

Στόχος είναι η προβολή θεμάτων που σχετίζονται με την μυθολογία και την ιστορία των Δελφών, όπως η διαμάχη Απόλλωνος –Ηρακλέους για τον δελφικό τρίποδα αλλά και με τη σχέση του Μαντείου με την Ανατολή. Οι Πυθικοί Αγώνες, η σημασία της απολλώνιας λατρείας για την προστασία των τεχνών και των γραμμάτων στην αρχαιότητα και η επιβίωση του Απόλλωνα στον ρωμαϊκό κόσμο είναι επίσης θέματα που θα αναπτυχθούν.

«Αντικείμενο αυτής της συνομιλίας», όπως είπε η κυρία Μενδώνη «είναι οι ουμανιστικές καταβολές και οι προεκτάσεις της λατρείας του Πυθίου Απόλλωνα, η πνευματική ακτινοβολία των Δελφών διαμέσου των αιώνων, η επίδραση της απολλώνιας μυθολογίας στην ευρωπαϊκή πολιτική φιλοσοφία και τέχνη, όπως αυτή διαφαίνεται μέσα από τα έργα της γαλλικής ζωγραφικής».

Χάλκινο γλυπτό που απεικονίζει την Δάφνη και τον Απόλλωνα. Αποδίδεται στον Ferdinando Tacca (περ. 1560-1700). Από το Μουσείο του Λούβρου.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει έτσι, η πρόσληψη του Απόλλωνα από την νεώτερη, δυτική τέχνη, ζωγραφική και γλυπτική. Γιατί σημαντικό μέρος της έκθεσης αναφέρεται στην επίδραση της απολλώνιας μυθολογίας στην ευρωπαϊκή τέχνη, όπως διαφαίνεται σε έργα ζωγραφικής γάλλων καλλιτεχνών μετά την Αναγέννηση, αλλά και από τη υιοθέτηση της μορφής του Απόλλωνος από τον Λουδοβίκο ΙΔ ́ για την προβολή του ως προστάτη των τεχνών.

Γαλλική τέχνη

Ανάμεσά τους «To άρμα του Απόλλωνος» (1868), ελαιογραφία του Odillon Redon από το Εθνικό Μουσείο Eugène Delacroix – δάνειο του Μουσείου Quai Branly –Jacques Chirac. «Απόλλων και Δάφνη» (1844-1845) του Théodore Chassériau. «Ο Ερμής παραδίδει μια λύρα στον Απόλλωνα» (περ. 1597 –1602) του Annibale Carrachi, μαύρο μελάνι με πένα. «Απόλλων και Δάφνη» (περ. 1615-1620) του Francesco Albani, Αλλά και ο «Απόλλων κρατά τις τρεις Χάριτες στο δεξί του χέρι» του Lazzaro Tavarone. Και ακόμη ένα μαρμάρινο πορτραίτο του Αντίνοου, γνωστό ως «Ο Αντίνοος της Εκουέν» του 18ου αιώνα.

Ξενάγηση στην έκθεση

Ειδικότερα ωστόσο η έκθεση ακολουθεί μία πορεία, που αρχίζει από «Το φως του Απόλλωνος» και την «Συνάντηση με την Ανατολή» και συνεχίζεται με την «Δελφική θεολογία/το γνῶθι σαὐτὸν», τον «Απόλλωνα Μουσηγέτη», τις «Νίκες για τον Απόλλωνα / Πυθικοί Αγώνες», ο «Απόλλων και αρχαίο δράμα», «Ο Απόλλων της Ευρώπης», «Θνητοί Απόλλωνες» και «Ο Απόλλων και η μεγάλη πλαστική». Σ΄αυτήν την τελευταία ενότητα μάλιστα περιλαμβάνεται και το πρόγραμμα μελέτης του Ηνιόχου των Δελφών με την πρώτη παρουσίαση στο ευρύ κοινό των νέων πορισμάτων για το περίφημο χάλκινο άγαλμα, όπως προέκυψαν στο πλαίσιο ελληνο-γαλλικής συνεργασίας. (Εφορεία Αρχαιοτήτων Φωκίδος, Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή, Μουσείο του Λούβρου).

«Απόλλων και Δάφνη» του Theodore Chasseriau (1844-1845), λάδι σε καμβά. Από το Μουσείο του Λούβρου.

Η προστασία

Πέρα από αυτά, η κυρία Μενδώνη επισήμανε ιδιαίτερα και την ανάγκη προστασίας του δελφικού τοπίου.

«Η Φωκίδα διαθέτει ένα μοναδικό brandname, τους Δελφούς. Το όνομα «Δελφοί» είναι γνωστό διεθνώς, σε όλες τις γλώσσες, σε όλον τον κόσμο. Αυτό είναι το τεράστιο συγκριτικό πλεονέκτημα της περιοχής. Διαθέτει, επίσης, ένα μοναδικό πολιτιστικό και ιστορικό απόθεμα, ανεξαρτήτως των Δελφών. Είναι σαφές ότι η προστασία του αρχαιολογικού χώρου των Δελφών, στην ευρεία της έννοια, αλλά και η προστασία του δελφικού τοπίου είναι απολύτως επιβεβλημένη», όπως είπε.

Στο πλαίσιο αυτό ανέφερε το έργο στήριξης των βράχων έξω από την πόλης των Δελφών, κατά μήκος του αρχαιολογικού χώρου (προϋπολογισμού 10.000.000 ευρώ), που η δημοπράτησή του θα γίνει το 2022 ενώ να σημειωθεί, η αναστήλωση του αρχαίου θεάτρου βρίσκεται σε εξέλιξη.

Η υπουργός Πολιτισμού τέλος μίλησε και για την αναγκαιότητα ενοποίησης του αρχαιολογικού χώρου των Δελφών με την κατασκευή περιφερειακού δρόμου, ώστε να πάψει να επιβαρύνονται τα μνημεία από την ρύπανση, αισθητική και περιβαλλοντική, αλλά και από τα ποικίλα φορτία των οχημάτων. Ένα αίτημα ετών, το οποίο πάντως δεν φαίνεται να ικανοποιείται σύντομα.