«Μια μέρα μια βρετανική κυβέρνηση θα επιστρέψει τα Γλυπτά του Παρθενώνα στην Αθήνα. Το μόνο ερώτημα είναι: ποιος θα κερδίσει τoν αθάνατo έπα...
«Μια μέρα μια βρετανική κυβέρνηση θα επιστρέψει τα Γλυπτά του Παρθενώνα στην Αθήνα. Το μόνο ερώτημα είναι: ποιος θα κερδίσει τoν αθάνατo έπαινο και τις ευχαριστίες της Ελλάδας; διερωτάται σε άρθρο γνώμης ο Guardian.
Την ίδια ώρα, η Telegraph αναφέρει ότι σε ερώτημα της εταιρείας δημοσκοπήσεων YouGov η πλειοψηφία των συμμετεχόντων (56%) δήλωσε πως τα Γλυπτά πρέπει να εκτίθενται στην Ελλάδα, ενώ μόλις ένας στους πέντε (20%) απάντησε πως πρέπει να παραμείνουν στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Ο προφανής υποψήφιος ήταν σίγουρα ο Μπόρις Τζόνσον. Το 1986, ο μελετητής τότε κλασικών κειμένων κάλεσε την Ελληνίδα υπουργό Πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη να μιλήσει στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, δεσμευόμενος να τη βοηθήσει να αποκαταστήσει τη δόξα του Παρθενώνα, αναφέρει στο άρθρο του ο Simοn Jerkins στον Guardian.
Ωστόσο, αυτή την εβδομάδα αυτό έγινε μία ακόμα υπόσχεση του Τζόνσον: οι λέξεις έχουν σημασία μόνο την εποχή που λέγονται, συνεχίζει.
Επισκεπτόμενος το Λονδίνο νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, ο Έλληνας πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, τον προκάλεσε να κάνει ένα «φανταστικό πραξικόπημα για τη δημόσια διπλωματία».
Ο Τζόνσον προσποιήθηκε ότι η απόφαση ανήκει στο Βρετανικό Μουσείο και δεν είχε καμία σχέση μαζί του.
«Όποιος έχει δει το άλλο μισό της ζωφόρου του Παρθενώνα, που τώρα εκτίθεται στο υπέροχο Μουσείο της Ακρόπολης της Αθήνας, θα συμφωνήσει ότι αυτός ο μεγαλύτερος ευρωπαϊκός θησαυρός δεν πρέπει να τεμαχιστεί και να μοιραστεί μεταξύ Αθήνας και Λονδίνου» συνεχίζει.
Ανήκει εκεί που δημιουργήθηκε, ακτινοβολεί στο ελληνικό φως και απλώνεται μπροστά στον αρχικό ναό του. Το μισό από αυτό δεν πρέπει να κάθεται, παγωμένο και εκτός πλαισίου, σε ένα ζοφερό μαυσωλείο του Bloomsbury, σχολιάζει ο Jerkins.
Το μέλλον των Γλυπτών έχει γίνει αντικείμενο πρόσφατα σε μια ευρύτερη συζήτηση για την πολιτιστική ταυτότητα και την αποκατάσταση.
Το Βρετανικό Μουσείο έχει υποστηρίξει εδώ και καιρό, για ένα διάστημα σθεναρά, ότι η συγκέντρωση παγκόσμιων αντικειμένων κατά τη διάρκεια δύο αιώνων βρετανικής αυτοκρατορίας ευχαριστεί και εκπαιδεύει τους τουρίστες στο Λονδίνο.
Τα Γλυπτά του Παρθενώνα δεν λεηλατήθηκαν, αλλά αποσπάστηκαν από την Ακρόπολη μεταξύ 1801 και 1805 από τον Βρετανό πρεσβευτή στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, Λόρδο Έλγιν, με άδεια από τους τότε κατακτητές της Ελλάδας, τους Τούρκους. Κανείς δεν ρώτησε τους Έλληνες, αλλά κατά τα άλλα ήταν νόμιμο.
Το Βρετανικό Μουσείο διαμαρτύρεται τώρα ότι ό,τι έχει, το συντηρεί με προσοχή. «Ναι, κόντεψε να καταστρέψει τα Γλυπτά όταν τα καθάρισαν με συρμάτινες βούρτσες το 1938, αλλά τουλάχιστον ήταν ασφαλή από τον πόλεμο και τη ρύπανση» σχολιάζει ο Jerkins.
Όλος ο κόσμος μπορεί να φτάσει στο Λονδίνο για να τα δει, αντί να ταξιδεύει σε μια μακρινή βαλκανική πρωτεύουσα, λέει το μουσείο.
Ωστόσο, ο κόσμος προχωρά. Οι πολιτισμοί λαχταρούν τις πατρίδες, τα περιβάλλοντα, τις ταυτότητές τους. Τα μουσεία σε όλη την Αφρική και την Ασία βελτιώνονται.
Επιδιώκουν να ανακαλύψουν ξανά και να ερμηνεύσουν τις αρχαίες αφηγήσεις τους. Σίγουρα πρέπει να σεβαστούμε παρά να εμποδίσουμε αυτήν την επιθυμία. Μπορεί να μην υπάρχουν κανόνες που να διέπουν την αποκατάσταση μουσειακών αντικειμένων, αλλά οι συναλλαγές μεταξύ των λαών απαιτούν ιδιότητες ευγένειας, γενναιοδωρίας και κοινής λογικής.
«Για να είμαστε δίκαιοι, τα δυτικά μουσεία ανταποκρίνονται. Το Παρίσι επιστρέφει λεηλατημένα αντικείμενα στη νοτιοανατολική Ασία και τη Σενεγάλη. Τα χάλκινα του Μπενίν επιστράφηκαν στη Νιγηρία από το Κέμπριτζ, το Αμπερντίν, τη Γερμανία και τη Γαλλία.
Το Βρετανικό Μουσείο επέστρεψε βασιλικά κοσμήματα στην Κεϋλάνη τη δεκαετία του 1930 και στη Βιρμανία το 1964. Επέστρεψε ακόμη και μέρος της γενειάδας της Σφίγγας στην Αίγυπτο. Για την παράκαμψη κανόνων που απαγορεύουν την «αποπροσχώρηση», αυτές οι κινήσεις συχνά χαρακτηρίζονται ως «μόνιμα δάνεια».
Το 1941, κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, το Βρετανικό Υπουργείο Εξωτερικών θεώρησε την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα ως χειρονομία υποστήριξης στον ελληνικό εθνικισμό.
Το Βρετανικό Μουσείο έχει συζητήσει κατά καιρούς να τα δανείσει στην Αθήνα για έκθεση, αλλά δεν εμπιστεύεται τους Έλληνες να τα επιστρέψουν.
Ούτε συγκινείται από τις ελληνικές προσφορές πολυτελών αντικειμένων που δανείζονται ως αντάλλαγμα, όπως η χρυσή μάσκα του Αγαμέμνονα, συνεχίζει ο Jerkins.
Η ηλεκτρονική τρισδιάστατη εκτύπωση και χαρακτική που πρωτοστάτησε στην Ιταλία και στο Ινστιτούτο Ψηφιακής Αρχαιολογίας της Οξφόρδης μπορεί τώρα να αναδημιουργήσει με μικροσκοπική ακρίβεια αρχαία κτίρια και αγάλματα, χρησιμοποιώντας ακόμα και την αρχική πέτρα.
Υπάρχουν σχέδια για «επανεκτύπωση» του Ναού του Baal της Παλμύρας, που καταστράφηκε από το Ισλαμικό Κράτος το 2015, και για αναπαραγωγή μνημείων, που χάθηκαν τραγικά στη Μοσούλη και τη Νιμρούντ.
Τα Γλυπτά του Παρθενώνα θα μπορούσαν πλέον να αναπαραχθούν από τα πρωτότυπα, ακόμα κι αν οι τεχνοκριτικοί μπορούν να τα απορρίψουν ως πλαστά και «όχι το ίδιο πράγμα».
Αυτό εγείρει το ερώτημα «ποιο μουσείο, το Λονδίνο ή η Αθήνα, θα πρέπει να πάρει τα πρωτότυπα. Έχει πραγματικά σημασία;» διερωτάται ο αρθρογράφος.
«Μπορούμε να θαυμάσουμε τη δεύτερη χύτευση ενός αγάλματος του Ροντέν ή την τέταρτη «έκδοση» ενός έργου του Ρέμπραντ όσο το πρωτότυπο;. Ποιος νοιάζεται;» ρωτά ο αρθρογράφος.
Σε αυτό υπάρχει μόνο μία απάντηση: οι Έλληνες νοιάζονται. Η χαμένη ζωφόρος του Παρθενώνα στην αρχική της κατάσταση είναι μια υπενθύμιση της ταπείνωσης της χώρας από τους Τούρκους και από έναν Βρετανό αριστοκράτη.
Νιώθουν ότι αυτές οι πέτρες είναι δικές τους, όπως ακριβώς η Πέτρα του Σκόουν ανήκει στη Σκωτία και το Στόουνχεντζ θα «ανήκε» σε κάθε Βρετανό, αν ο Αυτοκράτορας Κλαύδιος είχε αποφασίσει να το φέρει πίσω στη Ρώμη.
Αν οι Λονδρέζοι θέλουν να βιώσουν την αισθητική έλξη της ελληνικής τέχνης, μπορούν: η τεχνολογία μπορεί να τους το επαναλάβει, όπως τώρα αντιγράφει διάσημα αγάλματα σε όλη την Ευρώπη. Ας επιστρέψουν όμως τις πέτρες» όπως λέει χαρακτηριστικά.
Αυτό το ζήτημα, τόσο σημαντικό για τους Έλληνες αλλά όχι για τους Βρετανούς, θα μπορούσε να λυθεί με καλή θέληση σε μια στιγμή.
Ακριβώς μια τέτοια διαπραγμάτευση για τα μάρμαρα ζήτησε τον Σεπτέμβριο η Unesco και απορρίφθηκε από τη Βρετανία. Εάν απαιτείται ένα «διαρκές δάνειο» ή μια νομοθετική πράξη του κοινοβουλίου, ας γίνει.
Εάν απαιτούνται χρήματα, συγκεντρώστε τα. Ο Τζόνσον είναι αδύναμος στο να απορρίψει το αίτημα της Αθήνας ως κάτι που δεν είναι της αρμοδιότητάς του. Το μουσείο είναι κρατικός θεσμός. Αντί να τηρήσει την υπόσχεσή του και να κάνει το σωστό για τα Γλυπτά, έκανε άλλη μια αναστροφή και την ακολούθησε» καταλήγει ο Guardian.
Την ίδια ώρα η Telegraph αναφέρει ότι σε ερώτημα της εταιρείας δημοσκοπήσεων YouGov η πλειοψηφία των συμμετεχόντων (56%) δήλωσε πως τα Γλυπτά πρέπει να εκτίθενται στην Ελλάδα, ενώ μόλις ένας στους πέντε (20%) απάντησε πως πρέπει να παραμείνουν στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Το άρθρο υπογράφει ο Associated Editor της εφημερίδας Gordon Rayner, ο οποίος υπέγραψε το περασμένο Σαββατοκύριακο τη συνέντευξη του Έλληνα πρωθυπουργού μέσω της οποίας παρουσιάστηκε εκ νέου στο βρετανικό κοινό το ελληνικό αίτημα.
Η Telegraph υπογραμμίζει ότι η πίεση δεν έρχεται μόνο από την πλευρά της Ελλάδας, αλλά και από την UNESCO.
Ο βραχίονας του ΟΗΕ για πολιτιστικά ζητήματα, συνεχίζει η Telegraph, έχει επικρίνει έντονα τις συνθήκες υπό τις οποίες εκτίθενται τα Γλυπτά στο Βρετανικό Μουσείο, ενώ πρόσφατα έκρινε ότι το ζήτημα της επιστροφής τους είναι διακρατικό, «υπονομεύοντας την έτοιμη δικαιολογία του Μπόρις Τζόνσον ότι υπουργοί δεν μπορούν να αναμειχθούν στο θέμα διότι τα Γλυπτά ανήκουν στο Βρετανικό Μουσείο».
Η ελληνική θέση, τονίζει η βρετανική εφημερίδα, ενισχύεται επίσης από την εντεινόμενη τάση στους κόλπους μεγάλων ευρωπαϊκών μουσείων υπέρ της επιστροφής αρχαιοτήτων και τεχνουργημάτων τα οποία έχουν παρθεί από τρίτες χώρες.
«Υπάρχει αναμφίβολα μία στροφή προς την κατεύθυνση αυτή, μουσεία στην Ευρώπη και αλλού αλλάζουν τη στάση τους όσον αφορά τον επαναπατρισμό», δήλωσε στην Telegraph o Αλεξάντερ Χέρμαν, συγγραφέας του βιβλίου «Restitution: The Return of Cultural Artifacts».
Η τάση αυτή «έχει ενισχυθεί πραγματικά τα τελευταία πέντε χρόνια και άλλες χώρες με αποικιοκρατικό παρελθόν, όπως η Γερμανία, η Γαλλία, το Βέλγιο και η Ολλανδία, όλες κινούνται προς τα εκεί», προσέθεσε.
«Το Βρετανικό Μουσείο είναι φανερά πίσω από τις εξελίξεις», σημειώνει από την πλευρά της στην Telegraph η ηθοποιός Τζάνετ Σούζμαν, επικεφαλής της βρετανικής επιτροπής για την επιστροφή των Γλυπτών, η οποία περιλαμβάνει πολλούς από τους κορυφαίους κλασικιστές του Ηνωμένου Βασιλείου και συγκροτήθηκε το 1983, κατά τη διάρκεια της εκστρατείας της Μελίνας Μερκούρη.
Η ίδια υπογραμμίζει ότι τα επιχειρήματα του Βρετανικού Μουσείου δεν ανταποκρίνονται πλέον στην πραγματικότητα και θυμίζουν «παιδικές συμπεριφορές, με τη λογική ”εγώ το βρήκα είναι δικό μου».
«Όποιος επισκέπτεται το μουσείο στην Αθήνα μπορεί να δει ότι τα Γλυπτά θα έπρεπε να βρίσκονται εκεί», συμπληρώνει.
Πηγή: LiFO, με πληροφορίες από Guardian/Telegraph/ΑΠΕ
Δεν υπάρχουν σχόλια