Τα ερωτήματα που έθεταν οι προσκυνητές στους θεούς του μαντείου της Δωδώνης σε μικρά μολύβδινα τεμάχια, αποτελούνται στην πλειοψηφία τους απ...
Τα ερωτήματα που έθεταν οι προσκυνητές στους θεούς του μαντείου της Δωδώνης σε μικρά μολύβδινα τεμάχια, αποτελούνται στην πλειοψηφία τους από ένα γραπτό κείμενο σύντομης μορφής και αφορούν σε ποικίλα θέματα της καθημερινής τους διαβίωσης.
Ανάμεσα στα πολυάριθμα χρηστήρια ερωτήματα τη μοναδικότητα διεκδικεί το παρουσιαζόμενο έλασμα, καθώς στο κάτω αριστερό άκρο του φέρει ένα εγχάρακτο σχέδιο. Η αποσπασματική διατήρηση των επιγραφών του ελάσματος καθιστά δύσκολη την κατανόηση του περιεχομένου τους καθώς και την όποια σύνδεσή τους με το εικονιζόμενο χάραγμα. Το σχέδιο παραπέμπει στον αρχαίο τύπο του κλειδιού που περιγράφεται στις γραμματειακές πηγές ως τρεῖς ἔχοντα γομφίους (κλειδί με τρία δόντια). Η ερμηνεία του, λόγω της μοναδικότητας του, δεν είναι εύκολη. Εντυπωσιακή ωστόσο είναι η ομοιότητά του με μεταγενέστερα ελληνοαιγυπτιακά χαράγματα, τα οποία απεικονίζουν συμβατικά τη γυναικεία μήτρα ως δοχείο, στο στόμιο του οποίου βρίσκεται κλειδί. Τα εν λόγω χαράγματα αποτελούν την εικονογράφηση μαγικών φυλακτών που έχουν στόχο την προστασία της εγκυμοσύνης και τη διευκόλυνση του τοκετού. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι στα ιατρικά κείμενα της αρχαίας γραμματείας, η γυναικεία μήτρα περιγράφεται ως δοχείο με στόμιο και αποτελεί αυτόνομο όργανο που κινείται ελεύθερα μέσα στο σώμα. Στη βίαιη κίνηση της μήτρας ο συγγραφέας του Ιπποκράτη απέδιδε την υστερική διαταραχή, επακόλουθο πολλές φορές των γυναικολογικών προβλημάτων (Περί Γυναικ.2,123).
Από την ελληνορωμαϊκή Αίγυπτο είναι επίσης γνωστή η λέξη «φυσικλείδιον», η οποία εντοπίζεται σε μαγικούς παπύρους (100π.Χ.- 400μ.Χ.) και σημαίνει κλειδί για τον κόλπο, το οποίο φαίνεται να χρησιμοποιείται με «μαγική χροιά» για τη διευκόλυνση ή όχι της σύλληψης (ανάλογα αν βρίσκεται σε θέση κλειδώματος ή ξεκλειδώματος). Στην ίδια πεποίθηση της «μαγικής χροιάς» του κλειδιού για τη διευκόλυνση του τοκετού, οφείλεται πιθανώς και η συχνότητα της αφιέρωσης κλειδιών στο Ασκληπιείο των Αθηνών. Ενδεχομένως, στα νεότερα αφιερώματα- τάματα κλειδιών στην θαυματουργή εικόνα της Αγίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου στην Αττική, προστάτρια του τοκετού, να διατηρείται η ανάμνηση της βαθιάς αυτής ριζωμένης πίστης.
Είναι λοιπόν πολύ πιθανό το χάραγμα πάνω στο μολύβδινο έλασμα της Δωδώνης να αποτελεί σύμβολο που συνδέεται με τη γυναικεία γονιμότητα και με την πεποίθηση του πιστού ότι μέσω της «μαγικής» εικονογράφησης θα ενισχυθεί η λεκτική διατύπωση του ερωτήματος, το οποίο ενδεχομένως να αφορούσε την απόκτηση απογόνων. Άλλωστε, κυρίαρχο ζήτημα ανάμεσα στα ερωτήματα των επισκεπτών του μαντείου είναι εκείνο της διασφάλισης της οικογενειακής συνέχειας, της γενεάς και της απόκτησης τέκνων.
Ελένη Σκαλιστή, αρχαιολόγος
Χρηστήριο έλασμα, α΄μισό 5ου αι. π.Χ.
Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων – Αίθουσα 6 – Το ιερό της Δωδώνης
Δωδώνη/Π.Ε. Ιωαννίνων
Διαστάσεις: μήκος: 0,028μ.,πλάτος:0,025μ.
Αρ. Ευρετηρίου:ΑΜΙ 1149 (Μ269), δημοσιευμένο
Christidis, A. Ph., Dakaris S. and I. Vokotopoulou. 1999. «Magic in the Oracular Tablets from Dodona.» In The World of Ancient Magic. Papers from the First International Samson Eitrem Seminar at the Norwegian Institute at Athens, 4-8 May 1997,edited by D. R. Jordan, H. Montgomery & E. Thomassen, 67-72. Bergen: Papers from the Norwegian Institute at Athens 4.
Δάκαρης, Σ. Ι., Ι. Βοκοτοπούλου & Α.-Φ. Χριστίδης. 2013. Τα Χρηστήρια Ελάσματα της Δωδώνης των Ανασκαφών του Δ. Ευαγγελίδη, τόμοι Ι-ΙΙ (επιμ. Σ. Τσέλικας), Αθήνα: Βιβλιοθήκη τῆς ἐν Ἀθήναις Ἀρχαιολογικῆς Ἑταιρείας αρ. 285-286.
Δράση «ΕΧΩ ΜΙΑ ΑΠΟΡΙΑ». Στο leptomeries100@gmail.com μπορείτε να στείλετε κάποιο ερώτημα για το πιο πάνω εύρημα-έκθεμα και ο/η αρχαιολόγος συντάκτης/τρια του λήμματος θα σας απαντήσει με περισσότερες πληροφορίες σε εύθετο χρόνο. Ευχαριστούμε για τη συμμετοχή σας!
Πηγή: Ελ. Σκαλιστή, Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων
Δεν υπάρχουν σχόλια