Η ανάγλυφη πλάκα έχει ύψος 0,37 μ. και βρέθηκε το 1937 στο Δερβένι Θεσσαλονίκης κατά τις εργασίες κατασκευής της Εθνικής Οδού Θεσσαλονίκης –...
Η ανάγλυφη πλάκα έχει ύψος 0,37 μ. και βρέθηκε το 1937 στο Δερβένι Θεσσαλονίκης κατά τις εργασίες κατασκευής της Εθνικής Οδού Θεσσαλονίκης – Καβάλας. Η παρουσία της εκεί πρέπει να σχετισθεί με το γειτονικό ιερό της Δήμητρας και της Κόρης (Περσεφόνης), το οποίο ανήκε στην αρχαία πόλη Λητή. Από το ιερό αυτό προέρχονται και πολυάριθμα γλυπτά που εκτίθενται στην ίδια αίθουσα του Μουσείου.
Το έργο διατηρείται σε καλή κατάσταση, με μικρή φθορά της επιφάνειάς του. Οι υπόλοιπες όψεις του είναι αδρά δουλεμένες, επομένως μόνο η κύρια επιφάνεια θα ήταν ορατή. Η ποιότητα κατασκευής είναι μέτρια, γεγονός που δημιουργεί περισσότερα προβλήματα στην ερμηνεία του.
Μέσα σε βαθύ ορθογώνιο πλαίσιο εικονίζεται ένας ώριμος γενειοφόρος άνδρας που φορά χιτώνα και ιμάτιο. Στο δεξί χέρι κρατά ένα απροσδιόριστο αντικείμενο, ενώ με το αριστερό αγκαλιάζει ένα μεγάλο κέρας της Αμάλθειας (αφθονίας), από το οποίο τρέφεται ένα μεγάλο φίδι. Ο άνδρας στέκεται πίσω από ένα δίτροχο άρμα, που το σέρνουν δύο πετεινοί, ζεμένοι στο ζυγό. Δεν είναι απολύτως σαφές αν κάτω από τον τροχό του άρματος εικονίζονται οι κεφαλές δύο ακόμα φιδιών (τα οποία –επομένως– έχουν αντικαταστήσει τα πόδια του άνδρα) ή αν εικονίζονται δύο συμβατικά πόδια, τα οποία φορούν σανδάλια.
Πάνω από το ανάγλυφο υπάρχει η φθαρμένη επιγραφή: Έτους δξσ΄. Το έτος δξσ΄ (264) αντιστοιχεί στο 116 μ.Χ., σύμφωνα με το σύστημα χρονολόγησης που είχε ως αφετηρία την ίδρυση της ρωμαϊκής επαρχίας της Μακεδονίας, το 148 π.Χ.
Στο πλαίσιο κάτω από τον χώρο του αναγλύφου, διαβάζεται η επιγραφή: Θεόν Θεοδαίμονα/ Αδαίος Παραμόνου ιε-/ρητεύων ανέθηκεν
Πληροφορούμαστε έτσι ότι ο Αδαίος, γιος του Παραμόνου, αφιέρωσε αυτό το έργο στον Θεό Θεοδαίμονα (την ανδρική μορφή του αναγλύφου), έχοντας ο ίδιος διατελέσει ιερέας του Θεού. Το σπανιότατο ουσιαστικό Θεοδαίμων δεν αποτελεί το όνομα, αλλά έναν χαρακτηρισμό του θεού, ο οποίος τον κατατάσσει στις κατώτερες θεότητες. Τα σύμβολα που τον συνοδεύουν (κέρας αφθονίας, φίδια και πετεινοί) δηλώνουν τη σχέση αυτού του θεού με τον Κάτω Κόσμο, τη γονιμότητα και την προστασία των πιστών από τους κακούς δαίμονες της νύχτας. Με αυτές τις ιδιότητες πρέπει να υποθέσουμε ότι λατρευόταν αυτός ο -ανώνυμος μέχρι και σήμερα- τοπικός θεός, δίπλα στο ιερό της πλουτοφόρας θεάς Δήμητρας και της Περσεφόνης, βασίλισσας του Κάτω Κόσμου.
Μπορείτε να δείτε το αντικείμενο στη μόνιμη έκθεση «Η Μακεδονία από τον 7ο αι. π.Χ. ως την ύστερη αρχαιότητα», ενότητα “Μύθος και Λατρεία”.
Δεν υπάρχουν σχόλια