Η ιστορία του συγκροτήματος-κόσμημα στα Νέα Φλογητά που φιλοξενεί μια σύγχρονη, ψηφιακή έκθεση για την Επανάσταση του 1821, από τις πιο ενδι...
Η ιστορία του συγκροτήματος-κόσμημα στα Νέα Φλογητά που φιλοξενεί μια σύγχρονη, ψηφιακή έκθεση για την Επανάσταση του 1821, από τις πιο ενδιαφέρουσες πανελλαδικά.
Στα Νέα Φλογητά Χαλκιδικής, ένα παλιό αθωνικό μετόχι που αργότερα έγινε νοσοκομείο και στον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο έδρα των κατοχικών δυνάμεων, ανακαινίστηκε και σήμερα λειτουργεί ως Κέντρο Βυζαντινού Πολιτισμού, που μάλιστα φιλοξενεί μια από τις πιο σύγχρονες διαδραστικές εκθέσεις-αφιέρωμα στην Επανάσταση του 1821.
Την έκθεση ετοίμασε και παρουσιάζει η Εφορεία Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής και Αγίου Όρους, η οποία και ανέλαβε την πλήρη αναστήλωση του ιστορικού μνημείου.
Το μνημείο αποτελεί μετόχι της Μονής Αγίου Παντελεήμονα (Ρωσικό) του Αγίου Όρους και βρίσκεται στην περιοχή της Καλαμαρία, ενώ σημαντικές πληροφορίες για αυτό παρέχει το χρυσόβουλο του Ανδρόνικου Β΄ Παλαιολόγου, το οποίο χρονολογείται από το 1311.
Στα δύσκολα χρόνια της τουρκοκρατίας οι αρχειακές μαρτυρίες που υπάρχουν αφορούν κυρίως ιδιοκτησιακές διαφορές μεταξύ των αγιορείτικων μονών για την εν λόγω περιοχή.
Σε έγγραφο του 1569 της Μονής του Αγίου Παντελεήμονος περιγράφονται αναλυτικά τα περιουσιακά στοιχεία της εντός και εκτός του Αγίου Όρους και μεταξύ των κτήσεών της αναφέρεται η ιδιοκτησία στην Καλαμαρία: «...το άλλο μετόχιον αυτώ το κείμενον εν Καλαμαρία...».
Στοιχεία για το ιδιοκτησιακό καθεστώς αλλά και την αγροτική δραστηριότητα του μετοχίου αντλούνται από κατάστιχο του 1644, στο οποίο καταγράφονται με λεπτομέρειες η παραγωγή των προϊόντων από το μετόχι, καθώς επίσης τα σκεύη και εργαλεία του. Την περίοδο αυτή το μετόχι αναφέρεται ως του Αγίου Νικολάου και αποτελεί ιδιοκτησία της Μονής Αγίας Αναστασίας, ωστόσο στο τέλος του 18ου αιώνα φαίνεται ότι το μετόχι αποτελεί αδιαμφισβήτητη ιδιοκτησία της Μονής Αγίου Παντελεήμονος.
Μια μεγάλη περίοδος ανασυγκρότησης που ξεκίνησε μετά την αποτυχημένη επανάσταση του 1821 στη Χαλκιδική, όπου και καταστράφηκαν τα περισσότερα από τα αθωνικά μετόχια. Κτητορικές επιγραφές που έχουν εντοπιστεί εντοιχισμένες δείχνουν ότι ανεγέρθηκαν σημαντικές εγκαταστάσεις. Συγκεκριμένα, τα τρία υφιστάμενα κτήρια οικοδομήθηκαν το 1853, το 1884 και το 1909.
Μετά το 1923 και με την εγκατάσταση των προσφύγων από τα Φλογητά του Ικονίου Μικράς Ασίας, η φυσιογνωμία του μετοχιακού συγκροτήματος άλλαξε σημαντικά, ωστόσο σταθμό στη νεότερη ιστορία αποτέλεσε η μετατροπή του, τη δεκαετία του 1930, σε νοσοκομείο του Αμερικάνικου Ερυθρού Σταυρού. Το κτήριο του οικονόμου που ανεγέρθηκε το 1884, διατηρώντας τον κεντρικό του ρόλο στο συγκρότημα, λειτούργησε ως η βασική μονάδα του, φιλοξενώντας χειρουργείο, ορθοπεδική κλινική, μαιευτήριο, θαλάμους νοσηλείας, φαρμακείο, εξωτερικό ιατρείο, ακόμη και νεκροτομείο. Από τη μελέτη του αρχειακού υλικού συμπεραίνεται ότι το νοσοκομείο ήταν ένα τύπου Αγροτικό Κέντρο Υγείας για τους πληθυσμούς της δυτικής Χαλκιδικής και όχι μόνο.
Όσο για την περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, οι εγκαταστάσεις μετατράπηκαν σε έδρα των κατοχικών δυνάμεων και στη συνέχεια περιέπεσε σε πλήρη αχρηστία και εγκατάλειψη, ιδιαίτερα μετά και την καταστροφική πυρκαγιά του 1960.
Έναν χρόνο πριν εκπνεύσει η δεκαετία του ΄90, το 1999, η τότε δημοτική αρχή του Δήμου Μουδανιών, παραχώρησε το διώροφο μετοχιακό συγκρότημα στην αρχαιολογική υπηρεσία, στη σημερινή Εφορεία Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής και Αγίου Όρους. Οι αρχαιολόγοι ξεκίνησαν άμεσα τις ανασκαφικές έρευνες και την αποκατάσταση των εγκαταστάσεων, που σήμερα φιλοξενούν εκθεσιακούς χώρους, Μουσείο και εργαστήρια συντήρησης.
Περιοδική έκθεση «Η Επανάσταση του 1821 στη Χαλκιδική»
Στον όροφο του συγκροτήματος παρουσιάζεται από τον περασμένο Ιούλιο η περιοδική έκθεση «Η Επανάσταση του 1821 στη Χαλκιδική», μια από τις πιο ενδιαφέρουσες που έχουν γίνει για το θέμα αυτό, καθώς η χρήση της τεχνολογίας βοηθά στην αναπαράσταση σκηνών και γεγονότων.
Η έκθεση αναπτύσσεται σε δύο ενότητες, όπου η πρώτη είναι αυτή της παρουσίασης των εκθεμάτων και η δεύτερη της ψηφιακής προβολής σε μία πεταλόσχημη κατασκευή. Και οι δύο συνδέονται νοηματικά και μεταφέρουν κοινά μηνύματα και ιδέες, αλλά με διαφορετικά μέσα.
Η εκθεσιακή αφήγηση ξεκινά κατά μήκος του νότιου τοίχου του κτηρίου, όπου σε μια επιμήκη σύνθετη εκθεσιακή κατασκευή παρουσιάζονται πέντε κατά σειρά προθήκες με ενδεικτικά αντικείμενα του αγώνα (καρυοφύλλια, πιστόλες, παλάσκες, σπάθες, αρπάγες κ.λπ.) που σχετίζονται με τη θάλασσα και την ξηρά. Τα αντικείμενα προέρχονται από την ιδιωτική συλλογή Βασιλείου Νικόλτσιου (Πολεμικό Μουσείο/ Παράρτημα Θεσσαλονίκης).
Η αφήγηση συνεχίζει στον απέναντι βόρειο τοίχο με παράθεση οκτώ αυτοφωτιζόμενων κατασκευών από plexiglass, σε σχήμα ανοιχτού βιβλίου, όπου παρουσιάζονται επιστολές από το οικογενειακό αρχείο του Εμμανουήλ Παππά. Στο πίσω μέρος τους αναρτώνται κατακόρυφα παράγωνα επίπεδα πάνελ διαφόρων διαστάσεων, που συμβάλλουν στην οπτική αντίθεση και ενισχύουν την ατμόσφαιρα μέσω του κρυφού φωτισμού. Οι επιστολές καταλήγουν σε μια μικρή κλίμακας προθήκη, όπου εκτίθενται ένα μελανοδοχείο του 19ου αιώνα και ένα βιβλίο, αναφερόμενο στην ίδρυση της Φιλικής Εταιρείας.
Οι επιστολές παραχωρήθηκαν σε ψηφιακά αντίγραφα από το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.
Στον ίδιο χώρο εκτίθεται η σημαία της Επανάστασης της Χαλκιδικής, σύγχρονο έργο τέχνης της εικαστικού Μαρίας Κομπατσιάρη.
Η παρουσίαση ολοκληρώνεται με μια οθόνη αφής η οποία παρέχει στον επισκέπτη τη χρήση μιας πολυμεσικής διαδραστικής εφαρμογής, με πλούσιο ενημερωτικό περιεχόμενο.
Στη δεύτερη ενότητα παρουσιάζεται μία τρισδιάστατη προβολική εγκατάσταση (3D projection mapping installation), η οποία λειτουργεί ως ένα ιστορικό ντοκιμαντέρ, διάρκειας 20 λεπτών, που αφηγείται τα γεγονότα της Επανάστασης στη Χαλκιδική.
Η πανοραμική φύση της εγκατάστασης δημιουργεί θέαση 280⁰ και λειτουργεί ως εικονικό περιβάλλον για τον επισκέπτη τοποθετώντας τον στο «κέντρο» των γεγονότων, ενώ στην έρευνα και τεκμηρίωση πολύτιμη υπήρξε η συμβολή του Ολλανδικού Ινστιτούτου Αθηνών.
Εντυπωσιακός είναι ο αντίκτυπος της έκθεσης σε ντόπιους και ξένους, ενώ πολλά σχολεία την επισκέπτονται καθημερινά και εκτιμάται πως ως το τέλος της σχολικής χρονιάς περίπου 3.000 μαθητές θα παρακολουθήσουν εκπαιδευτικά προγράμματα και βιωματικές δράσεις καθιστώντας την περιοδική έκθεση «Η Επανάσταση του 1821 στη Χαλκιδική» χώρο έμπνευσης, μάθησης και ψυχαγωγίας.
Την περασμένη Πέμπτη μαθητές και μαθήτριες του Δημοτικού Σχολείου Νέων Φλογητών επισκέφτηκαν την έκθεση και βοήθησαν στον χριστουγεννιάτικο στολισμό του χώρου, όπως συνέβη και χθες, Παρασκευή, με το Ειδικό Σχολείο Πολυγύρου.
Η ομάδα εργασίας
Το γενικό συντονισμό του έργου είχε ο προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής και Αγίου Όρους Γιώργος Σκιαδαρέσης, τη μουσειολογική μελέτη, επιστημονική επιμέλεια και τα κείμενα της έκθεσης ανέλαβαν οι αρχαιολόγοι της Εφορείας Νικόλαος Μερτζιμέκης και Αρχοντία Πολυζούδη, τη μουσειογραφική μελέτη, την επιμέλεια και την εφαρμογή της, καθώς και τη διαχείριση του έργου έφερε σε πέρας η αρχιτέκτονας μηχανικός της Εφορείας Χρυσούλα – Βαλεντίνη Αδάμου.
Τον σχεδιασμό, τη σκηνοθεσία της πανοραμικής οπτικοακουστικής εγκατάστασης αλλά και τη σκηνογραφική επιμέλεια της Έκθεσης ανέλαβε ο δημιουργός - καλλιτέχνης Στάθης Μήτσιος που μαζί με τους συνεργάτες του (Ελευθερία Καλπενίδου, Τάσσος Χατζηπανάγος) έχουν σχεδιάσει και τη διαδραστική πολυμεσική εφαρμογή.
Πηγή: Μ. Ριτζαλέου, Voria
Δεν υπάρχουν σχόλια