Λύθηκε το αίνιγμα των μυστηριωδών «χαρταετών της ερήμου» στην αραβική έρημο

Αεροφωτογραφία ενός χαρταετού στην περιοχή Khaybar της βορειοδυτικής Σαουδικής Αραβίας. Νέα αρχαιολογικά ευρήματα για τους «χαρταετούς» δείχ...

Αεροφωτογραφία ενός χαρταετού στην περιοχή Khaybar της βορειοδυτικής Σαουδικής Αραβίας. Νέα αρχαιολογικά ευρήματα για τους «χαρταετούς» δείχνουν την ευρηματικότητα και ίσως τη συνεργατική φύση των λαών της περιοχής στο παρελθόν. [Credit: (Diaa Albukaai and Kévin Guadagnini, Khaybar Longue Durée Archaeological Project, RCU-Afalula-CNRS]

Μετά από έναν αιώνα έρευνας, αρχαιολόγοι από το Πανεπιστήμιο της Χάιφα, το Πανεπιστήμιο της Δυτικής Αυστραλίας και το Εθνικό Κέντρο Επιστημονικής Έρευνας της Γαλλίας ανακάλυψαν ότι μυστηριώδη σχήματα στην έρημο που μοιάζουν με «χαρταετούς» στην πραγματικότητα προορίζονταν να λειτουργήσουν ως μέγα-παγίδες για να απομονωθούν μεγάλα κοπάδια ζώων.

Ακριβώς απέναντι από την αραβική χερσόνησο, από την Ιορδανία έως τη Σαουδική Αραβία και από τη Συρία έως την Αρμενία, ερευνητές έχουν εντοπίσει χιλιάδες πέτρινες δομές στην έρημο που μοιάζουν με «χαρταετούς της ερήμου».

Οι δομές αυτές έχουν συνήθως το σχήμα V και παρατηρήθηκαν για πρώτη φορά από τους πιλότους της πολεμικής αεροπορίας της Βρετανίας τη δεκαετία του 1920. Από τότε, ο λόγος ύπαρξής τους έχει παραμείνει ένα μυστήριο.

Διάσπαρτες σε ερήμους σε όλη τη Μέση Ανατολή, μεγάλες κατασκευές που μοιάζουν με χαρταετούς αν τους δείτε από ψηλά που άφησαν οι άνθρωποι της νεολιθικής εποχής (10.000 π.Χ. έως μεταξύ 4.500 και 2.000 π.Χ., ανάλογα με την τοποθεσία) έχουν οδηγήσει τους αρχαιολόγους σε έρευνες για σχεδόν έναν αιώνα.

Παραδείγματα χαρταετών της ερήμου που βρέθηκαν στην έρημο της Σαουδικής Αραβίας. [Credit: KLDAP]

Τελικά, οι ειδικοί μπόρεσαν να κατανοήσουν αυτές τις εκτεταμένες, στρατηγικά σχεδιασμένες δομές για να καταλάβουν ποιος ήταν ακριβώς ο σκοπός τους. 

Παρουσιάζονται σε πολλά σχήματα, με τουλάχιστον δύο μακριούς τοίχους ενώ μερικές από αυτές τις δομές φαίνονται σαν το V. Άλλες φαίνονται πιο κυκλικές και σε διάφορα άλλα σχήματα σε όλη την περιοχή. 

Με τη βοήθεια πρόσφατων δορυφορικών εικόνων και ερευνών με drones στην έρημο Uwayrid της Σαουδικής Αραβίας, οι ερευνητές κατέληξαν σε ένα συμπέρασμα που επιβεβαιώνει τις υποψίες τους.

Αυτές οι λεπτές δομές κατασκευάστηκαν για να λειτουργούν ως μέγα-παγίδες που επέτρεπαν σε ομάδες ανθρώπων να παγιδεύουν και να σκοτώνουν τα κοπάδια στο σύνολό τους, και όχι ένα προς ένα. Σε μια σειρά από νέες αρχαιολογικές μελέτες και ακαδημαϊκές εργασίες, κατέληξαν σε αυτό το συμπέρασμα για να βρουν επιτέλους μια απάντηση σε αυτό το παγκόσμιο αρχαιολογικό φαινόμενο στην έρημο.

Παραδείγματα πιο περίπλοκων χαρταετών της ερήμου που βρέθηκαν στη Σαουδική Αραβία. [Credit: KLDAP]

Απαιτούνται περισσότερες ανασκαφές για να καταλάβουμε ποια ζώα βρίσκονταν συγκεκριμένα στις παγίδες που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα, αλλά το γεγονός ότι εμφανίζονται σε άλλα μέρη της αραβικής χερσονήσου υποδηλώνει ότι αυτή ήταν μια δημοφιλής και αποτελεσματική στρατηγική επιβίωσης.

Υπάρχουν τουλάχιστον 6.500 από αυτά τα αρχαιολογικά θαύματα παγκοσμίως, με το Negev να φιλοξενεί μερικά, μαζί με τη Σαουδική Αραβία αλλά ακόμη και την Αυστραλία. Οι πρώτοι «χαρταετοί» έχουν καταγραφεί στην Ιορδανία και χρονολογούνται πριν από περίπου 10.000 χρόνια, με άλλους να εμφανίζονται μόλις πριν από 6.000 χρόνια.

Επειδή αυτές οι κατασκευές δημιουργήθηκαν στην προϊστορική εποχή, δεν σημαίνει ότι η χρήση τους σταμάτησε εκεί. Οι ερευνητές εντόπισαν 12 προϊστορικούς χαρταετούς μόνο στο Ισραήλ, σύμφωνα με τους καθηγητές Dani Nadel και Guy Bar-Oz του Πανεπιστημίου της Χάιφα, αναφέρει η Jerusalem Post. Οι ειδικοί λένε ότι η χρονολόγηση αυτών των χαρταετών είναι ασαφής, αλλά η τελευταία γνωστή χρήση μεγάλων παγίδων αυτής της φύσης ήταν μόλις τον 20ο αιώνα.

Εικόνες χαρταετών της ερήμου από drone που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα, με σχετικά απλά σχήματα. [Credit: KLDAP]

Μια άλλη πρόσφατη μελέτη για τους «χαρταετούς της ερήμου», που δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο του 2022, επισημαίνει ότι ο συνδυασμός χαρταετών σε μια περιοχή δεν είναι ασυνήθιστος.

«Οι χαρταετοί και οι ανοιχτοί χαρταετοί μπορεί να λειτουργούσαν ταυτόχρονα, καθορίζοντας σχετικές αλλά διαφορετικές τεχνικές κυνηγιού», γράφουν οι ερευνητές.

Γιατί υπάρχουν αυτοί οι χαρταετοί;

Αυτοί οι γιγάντιοι χαρταετοί με τοίχους δεν προορίζονταν να βοηθήσουν στη σφαγή ζώων που έχουν εξημερωθεί ανά τους αιώνες – γουρούνια, αγελάδες, κατσίκες κ.λπ., αλλά προορίζονταν να βοηθήσουν τους κυνηγούς να παγιδεύουν και να σκοτώνουν φυλές ζώων που δεν μπορούσαν να εξημερωθούν.

Οι αντιλόπες, τα ελάφια, οι γαζέλες και άλλα είδη θα βρίσκονταν να πέφτουν μαζικά μέχρι θανάτου ως ένα μέρος ενός σχεδίου για τα άγρια ​​ζώα που διαφορετικά ήταν δύσκολο να εξημερωθούν.

Η δομή που μοιάζει με πύλη από mustatils που βρέθηκε στην έρημο της Σαουδικής Αραβίας. [Credit: KLDAP]

Μερικοί «χαρταετοί της ερήμου» έχουν βρεθεί ενσωματωμένοι σε ακόμη μεγαλύτερες πέτρινες κατασκευές που ονομάζονται «mustatils» (προϊστορικά μνημεία κατασκευασμένα από τοίχους ψαμμίτη που βρίσκονται στη βορειοδυτική Σαουδική Αραβία).

«Σχεδόν τίποτα δεν είναι γνωστό για τους χρήστες των μεγα-παγίδων στην περιοχή διανομής του χαρταετού», γράφουν οι ερευνητές της μελέτης, που δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο.

Στις αρχές του 2022, αρχαιολόγοι που εργάζονται στη Σαουδική Αραβία ανακάλυψαν ένα δίκτυο χαμένων «δρόμων» πλάτους 530 χιλιομέτρων στα βορειοδυτικά της χώρας.

Αυτοί οι αρχαίοι δρόμοι ήταν γεμάτοι με χιλιάδες σπειροειδείς, πέτρινους ταφικούς θαλάμους που φαινόταν να οδηγούν από τη μια όαση στην άλλη.

Σε πολλές από αυτές τις οάσεις βρέθηκαν και «χαρταετοί της ερήμου».

Ένας αρχαίος δρόμος στην αραβική έρημο με τάφους και μνημεία. [Credit: AAKSAU/AAKSAK and Royal Commission for AlUla]

Οι αρχαιολόγοι που αποκάλυψαν τους «δρόμους» πιστεύουν ότι χρησιμοποιήθηκαν από αρχαίους νομαδικούς λαούς.

Σε κάθε περίπτωση, περαιτέρω μελέτη θα μας προσφέρει γνώση για τις νεολιθικές κοινωνίες και για το πώς οι πρώτοι άνθρωποι ξεκίνησαν να κυνηγούν και να εξημερώνουν ζώα.

Παρά το γεγονός πως τα σχήματα αυτά είναι γνωστά εδώ και δεκαετίες, παραδόξως έχουν αγνοηθεί από την επιστημονική κοινότητα.

Επί χρόνια, οι αρχαιολόγοι καλούν για περαιτέρω έρευνα στα απομεινάρια αυτών των αρχαίων κοινοτήτων και επιτέλους υπάρχει το ενδιαφέρον.

Η έρευνα δημοσιεύθηκε στο Journal of Archaeological Science: Reports.

Πηγή: The Huffington Post, Militaire