Οι μεταδοτικές ασθένειες συμβαδίζουν με την πορεία και την εξέλιξη του ανθρώπινου γένους από τα πρώτα χρόνια εμφάνισής του στη γη και μέχρι ...
Οι μεταδοτικές ασθένειες συμβαδίζουν με την πορεία και την εξέλιξη του ανθρώπινου γένους από τα πρώτα χρόνια εμφάνισής του στη γη και μέχρι τις μέρες μας. Η ενασχόληση με την γεωργία και o αγροτικός τρόπος διαβίωσης, δημιούργησαν μόνιμες εγκαταστάσεις με κοινότητες που ήταν επιρρεπείς στις επιδημίες. Η μελέτη σκελετικού υλικού από ανασκαφές σε προϊστορικούς οικισμούς έδειξε την πρώτη, μέχρι στιγμής, εμφάνιση πανώλης στην Ευρώπη πριν από 5.000-3.000 χρόνια, στα τέλη της νεολιθικής εποχής. Η ελονοσία, η ευλογιά, η γρίπη, η λέπρα και άλλες μολυσματικές ασθένειες εμφανίστηκαν για πρώτη φορά αυτή την περίοδο.
Αρχικά θεωρήθηκαν ως θεϊκή τιμωρία (Αισχ. Χοηφόροι 279-284), αλλά αργότερα έγινε κατανοητό ότι πρόκειται για σοβαρές ασθένειες, που επέφεραν το θάνατο σε μεγάλο αριθμό πληθυσμιακών ομάδων εντός και εκτός τειχών. Όταν μία επιδημία εξαπλώνεται πέρα από τα σύνορα μιας χώρας, τότε γίνεται πανδημία.
βροτοῖς πιφαύσκων εἶπε, τὰς δ᾽ αἰνῶν νόσους,
σαρκῶν ἐπαμβατῆρας ἀγρίαις γνάθοις
λειχῆνας ἐξέσθοντας ἀρχαίαν φύσιν:
λευκὰς δὲ κόρσας τῇδ᾽ ἐπαντέλλειν νόσῳ:
ἄλλας τ᾽ ἐφώνει προσβολάς Ἐρινύων
ἐκ τῶν πατρῴων αἱμάτων τελουμένας:
Έλεγε και φανέρωνε στους ζωντανούς
πως η χολή των νεκρών και το μίσος θα φέρει
αρρώστιες της σαρκός, σα λαίμαργα σαγόνια,
λέπρες που τρων την ομορφιά της νιότης
και τρίχες άσπρες που καλύπτουν τις πληγές.
Πληθώρα συμφορές των Ερινύων ονομάτιζε,
Αν έμενε ατιμώρητο το αίμα του πατέρα.
Σε κείμενα του 6ου αι. π.Χ. καταγράφονται μαρτυρίες φονικών επιδημιών με χαρακτηριστικά που παραπέμπουν κυρίως στην πανώλη και τη λέπρα. Ασφαλώς, δεν ήταν όλες οι επιδημίες «πανώλη» και «λέπρα». Η ταύτιση των ασθενειών ήταν δύσκολη τις εποχές εκείνες, καθώς η ιατρική επιχειρούσε τα πρώτα της βήματα με τους φιλοσόφους-ιατρούς Αλκμαίωνα τον Κροτωνιάτη, Διογένη τον Απολλωνιάτη στην αρχή, και τον Ιπποκράτη αργότερα. Συνήθως οι θανατηφόρες δερματολογικές ασθένειες ενέπιπταν στην κατηγορία της «λέπρας», η οποία ετυμολογικά προέρχεται από τη λέξη λέπος: φλούδα, λέπι ή από το ρήμα λέπω: διαθέτω λέπια, ξεφλουδίζω, αποφλοιώνομαι και κατά συνέπεια ο λεπρός: ο έχων λέπια.
Σε χρηστήριο έλασμα από το Ιερό της Δωδώνης (ΑΜΙ 12935) των μέσων του 5ου αι. π.Χ., ο ερωτών ενδιαφέρεται να ενημερωθεί για την ασθένεια του Μάτρωνα και θέλει να μάθει αν η παρέμβαση της θεραπεύτριας Παιανίας θα θεραπεύσει το φῡμα του, αποτέλεσμα της λέρπας (λέπρας/φυματίωσης). Το όνομά της θεραπεύτριας σχετίζεται με το επίθετο του Απόλλωνα Παιάν, Παιώνιος, και κατά συνέπεια με τον παιάνα ως ύμνο εξιλασμού.
Η λέπρα ή νόσος του Hansen είναι μία από τις μακροβιότερες ασθένειες που ταλαιπώρησαν το ανθρώπινο γένος ανά τους αιώνες και έχει ταυτιστεί µε εικόνες παραμόρφωσης, απομόνωσης, εκτοπισμού και κοινωνικού στιγματισμού. Πολλοί άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους ενώ ταλαιπωρήθηκαν και βίωσαν κοινωνικό ρατσισμό.
Οι ρίζες της βρίσκονται στα βάθη της Ασίας µε γραπτές αναφορές ήδη από τον 6ο π.Χ. αιώνα σε ιερά βιβλία του ινδουισμού. Από τη µακρινή Ινδία, οι Έλληνες στρατιώτες του Μεγάλου Αλεξάνδρου γυρνώντας πίσω μετέφεραν πιθανώς το νόσημα από την Ασία στην Ευρώπη και την Αφρική. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή θεωρείται ότι μεταφέρθηκε στην Ευρώπη από τα ρωμαϊκά στρατεύματα, εξαπλώθηκε όμως επικίνδυνα την εποχή των σταυροφοριών, οπότε, και πολλοί ευγενείς που είχαν λέπρα ζούσαν ελεύθερα κυρίως στους αγίους τόπους.
Η παγκόσμια ημέρα κατά της λέπρας γιορτάζεται κάθε χρόνο την τελευταία Κυριακή του Ιανουαρίου µε πρωτοβουλία της ∆ιεθνούς Ένωσης κατά Της Λέπρας (ILEP) και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), µε στόχο την ευαισθητοποίηση της διεθνούς κοινότητας για την ασθένεια της λέπρας, που πλήττει ακόμη και σήμερα 3 εκατοµµύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.
Πηγή: Θ. Κύρκου, Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων
Δεν υπάρχουν σχόλια