Ένα πειραματικό μινωικό σπίτι στα Μάλια

Ενα πρόγραμμα πειραματικής αρχαιολογίας στα Μάλια για την κατασκευή ενός μινωικού σπιτιού. Η πειραματική αρχαιολογία είναι ένα επιστημονικό ...

Ενα πρόγραμμα πειραματικής αρχαιολογίας στα Μάλια για την κατασκευή ενός μινωικού σπιτιού.

Η πειραματική αρχαιολογία είναι ένα επιστημονικό πεδίο που στοχεύει στην καλύτερη κατανόηση του τρόπου ζωής των ανθρώπων στο παρελθόν. Περιλαμβάνει την πραγματοποίηση πειραμάτων στα οποία χρησιμοποιούνται ίδια υλικά και εργαλεία με εκείνα του παρελθόντος προκειμένου να μάθουμε περισσότερα για το πώς ζούσαν και αλληλοεπιδρούσαν οι άνθρωποι με το περιβάλλον τους. Τέτοια πειράματα εξετάζουν συνήθως υποθέσεις σχετικά με το πώς χρησιμοποιούνταν τα εργαλεία, πώς μαγειρευόταν το φαγητό και πώς κατασκευάζονταν τα κτίρια.

Στα Μάλια υπάρχει πολυετής έρευνα σχετικά με τη μινωική αρχιτεκτονική και παρότι σήμερα γνωρίζουμε πολλά πράγματα από τις μελέτες στον αρχαιολογικό χώρο των Μαλίων, παραμένουν αρκετά τα ερωτήματα στα οποία αναζητούμε απαντήσεις. Ενδεικτικά, ξέρουμε ότι οι Μινωίτες χρησιμοποιούσαν υλικά όπως η πέτρα, ο άψητος πηλός, το ξύλο και τα καλάμια, αλλά αναζητούμε ακόμα απαντήσεις σχετικά με το πώς, για παράδειγμα, κατασκεύαζαν πήλινα τούβλα ενσωματώνοντας θαλάσσια φυτά, πώς χρησιμοποιήθηκε το ξύλο στους τοίχους και στη στέγη ή πώς έφτιαχναν τόσο ανθεκτικά κονιάματα.

Εικ.2 Η φάση της επιλογής της πέτρας για την κατασκευή της μινωικής οικίας. [Credit: Δήμητρα Μαζαράκη]

Εικ.3 Η φάση του ανακατέματος του πηλού από τα παιδιά των Μαλίων. 
[Credit: Δήμητρα Μαζαράκη]

Εικ.4 Το κτίσιμο των πήλινων πλίνθων και της πέτρας. 
[Credit: Δήμητρα Μαζαράκη]

Εικ.5 Η ανακατασκευασμένη μινωική οικία, αποτέλεσμα των πειραματικών ερευνών του προγράμματος. [Credit: Δήμητρα Μαζαράκη]

Προκειμένου να δοθούν απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα  οργανώθηκε τον Ιούλιο του 2023 ένα πρόγραμμα πειραματικής αρχαιολογίας. Στόχος του προγράμματος είναι η μελέτη και η κατασκευή ενός μικρού κτιρίου σε πραγματική κλίμακα, που θα διέπεται από τις αρχές της μινωικής αρχιτεκτονικής, καθώς και η καταγραφή φθοράς των υλικών του.

Για τη βέλτιστη διεξαγωγή αυτού του πειράματος συνεργάζονται πολλοί ειδικοί και τεχνίτες, όπως αρχαιολόγοι, αρχιτέκτονες, ξυλουργοί κ.ά. Το πρόγραμμα όμως πραγματοποιήθηκε με την συμμετοχή όλων όσων ενδιαφέρονται να συμμετέχουν στα διάφορα στάδια της κατασκευής του κτιρίου. Όσοι μάλιστα είχαν γνώσεις σε τοπικά υλικά ή παραδοσιακές τεχνικές, μπορεσαν να συμβάλλουν ενεργά στην έρευνα, αφου μοιράστηκαν την εμπειρία τους. Πολύτιμή και αναγκαία ήταν και η συμμετοχή όλων των κατοίκων αλλά και των μελών των δύο συλλόγων Πολιτιστικός Σύλλογος Μαλίων και Σύλλογος γυναικών Μαλίων η «Εστία» για την ολοκλήρωση του προγράμματος!

Εικ.6 Η μικρή γιορτή που οργάνωσαν τα μέλη του προγράμματος TiMMA( Timbers in Minoan and Mycenaean Architecture), το malia.archcom και ο Σύλλογος Γυναικών Εστία και ο Πολιτιστικός Σύλλογος Μαλίων.
[Credit: Δήμητρα Μαζαράκη]

Το κτίριο κατασκευάστηκε και παραμείνει στην πεδιάδα των Μαλίων για το χρονικό διάστημα του προγράμματος, χάρη στην ευγενική παραχώρηση του αγρού από τον Μιχάλη Βλαχάκη.

Στα πλαίσια ανάδειξης της βιωσιμότητας των παραδοσιακών υλικών δόμησης, στο πρόγραμμα ΤiMMA συνεργάζεται με την Ένωση Αρχιτεκτόνων πηλΟίκο που έχει ενεργή δράση και μεγάλη εμπειρία σε κατασκευές με φυσικά υλικά και οικολογική δόμηση.

Πηγή: Κ. Τζιαμπάσης, Anagnostis