Το εύρημα του μήνα, ένα πήλινο ρηχό αγγείο, μας ταξιδεύει αυτό τον μήνα στις Σποράδες, και συγκεκριμένα στη Σκιάθο. Στα πλαίσια του έργου κα...
Το εύρημα του μήνα, ένα πήλινο ρηχό αγγείο, μας ταξιδεύει αυτό τον μήνα στις Σποράδες, και συγκεκριμένα στη Σκιάθο. Στα πλαίσια του έργου κατασκευής υποσταθμού κλειστού τύπου της ΑΔΜΗΕ Α.Ε. και της ΔΕΗ Α.Ε. στη θέση Ξάνεμος, διεξήχθηκαν ανασκαφικές έρευνες οι οποίες έφεραν στο φως αρχιτεκτονικά κατάλοιπα, πλήθος ευρημάτων, ανάμεσα στα οποία και το αγγείο μας.
Αγγεία αυτού του τύπου είναι γνωστά από την αρχαϊκή μέχρι και την ρωμαϊκή περίοδο. Εντοπίζονται κυρίως σε οικιστικά σύνολα, υποδηλώνοντας μία χρήση κυρίως εντός του αρχαίου νοικοκυριού. Ωστόσο, παρόλη τη διάδοση τους, χρονική και χωρική, η χρήση τους δεν μας είναι ξεκάθαρη. Κανένα από τα πήλινα αγγεία δεν φέρει επιγραφή με το όνομά του που θα μας βοηθούσε να αντιληφθούμε τη χρήση του, με τη βοήθεια και των φιλολογικών πηγών. Πλέον οδηγός για την ερμηνεία είναι το υλικό του και το σχήμα του.
Το αγγείο μας έχει ως βάση έναν δακτύλιο, το σώμα του είναι ευρύ, σχετικά βαθύ (ύψος 5,9εκ. και διάμετρος 32εκ.), το χείλος του λοξότμητο με μία προχοή και δύο οριζόντιες λαβές, συμφυείς με το χείλος, οι οποίες έχουν διαμορφωθεί με την πίεση των χεριών. Επομένως, το εσωτερικό του προοριζόταν για την προσωρινή τοποθέτηση διαφόρων υλικών και όχι για την αποθήκευσή τους. Ο πηλός του, χονδροειδής με πολλές προσμείξεις, υποδηλώνει μία χρήση μάλλον οικιακή, καθημερινή για την παρασκευή διάφορων προϊόντων, και όχι ένα επίσημο επιτραπέζιο σκεύος προορισμένο για επίσημες εκδηλώσεις, όπως π.χ. το αρχαίο συμπόσιο.
Μέχρι σήμερα έχουν διατυπωθεί δύο κυρίως ερμηνείες σχετικά με τη χρήση του:
Η πρώτη θεωρεί ότι χρησίμευε ως ιγδίο, δηλαδή ως γουδί (στα αρχαία ελληνικά θυεία ή ίδρις και στα λατινικά mortarium). Σύμφωνα με αυτή την ερμηνεία, το αγγείο χρησιμοποιούταν ως γουδί για την κονιορτοποίηση ποικίλων στερεών προϊόντων που σχετίζονται με τη διατροφή. Επειδή, όμως, είναι αμφισβητήσιμο το πόσο θα άντεχε το πήλινο αυτό σκεύος σε συνθήκες πίεσης, οι μελετητές θεωρούν ότι η καταλληλότερη χρήση θα γινόταν με ένα ξύλινο γουδοχέρι με το οποίο κορνιοτοποιούνταν και ανακατεύονταν βότανα, μπαχαρικά, σκόρδο, λαχανικά, χόρτα, κ.ά., στα πλαίσια προετοιμασίας σαλτσών ή άλλων συνταγών, στην κουζίνα του αρχαίου οίκου.
Η δεύτερη, θεωρεί ότι θα χρησίμευε για την επεξεργασία όχι στερεών, αλλά ρευστών ή υγρών προϊόντων, τα οποία επίσης σχετίζονταν με τη διατροφή, π.χ. για την πήξη του γάλακτος στα πλαίσια παρασκευής τυριού. Η ερμηνεία αυτή στηρίζεται και στην ύπαρξη της προχοής, με τη βοήθεια της οποίας το τελικό προϊόν μετά την επεξεργασία του, θα μεταγγιζόταν σε ένα άλλο, προφανώς πιο κλειστό, σκεύος.
Αφήνοντας προς το παρόν ανοικτό το θέμα, μπορούμε να φανταστούμε το αγγείο μας να βρίσκεται πάνω στο ξύλινο πάγκο μαζί με τον υπόλοιπο εξοπλισμό της κουζίνας του αρχαίου οίκου, έτοιμο να χρησιμοποιηθεί από τις γυναίκες του σπιτιού, ώστε να εξυπηρετήσει τις ανάγκες της οικογένειας στην καθημερινή ζωή.
Η συντήρηση
Το αγγείο ήρθε στο εργαστήριο της συντήρησης της Εφορείας στην κατάσταση που φαίνεται στην εικόνα 1. Τα θραύσματα είχαν περισυλλεγεί ξεχωριστά στην ανασκαφή. Σημειώνεται εδώ ότι η διερεύνηση οστράκων είναι ένα από τα πιο χρονοβόρα στάδια.
 |
| Εικ.1: Το αγγείο πριν την συντήρηση |
Αντιμετωπίστηκε όπως κάθε αρχαιολογικό εύρημα, σύμφωνα με τις αρχές και τη μεθοδολογία που έχουν εδώ και δεκαετίες καθιερωθεί στην επιστήμη της συντήρησης. Πρόκειται για το πλαίσιο στο οποίο ο συντηρητής αρχαιοτήτων και έργων τέχνης οφείλει να λειτουργεί και το οποίο περιλαμβάνει:
• την εξέταση – διερεύνηση του αντικειμένου
• την καταγραφή του
• το καθαρισμό και την σταθεροποίησή του
• την βελτίωση της αναγνωσιμότητάς του
• τις σταθερές συνθήκες έκθεσης ή αποθήκευσής του
• τη διάχυση της πληροφορίας που υπάρχει στο εύρημα
Κάθε αντικείμενο αποτελεί μια νέα μαθησιακή και γνωστική περιοχή. Είναι πολύ πιθανό ακόμη και δυο ίδια αντικείμενα, από το ίδιο σημείο ανασκαφής, να διαφέρουν ως προς τη διατήρηση και τις ανάγκες συντήρησης. Για το λόγο αυτό δεν υπάρχουν απόλυτες «συνταγές» συντήρησης. Η τεχνολογία κατασκευής του αντικειμένου, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του και η κατάσταση διατήρησής του ορίζουν τις κατευθύνσεις στις οποίες ο συντηρητής πρέπει να κινηθεί για να δώσει λύσεις με τα μέσα που διαθέτει. Στις δυσκολίες που προκύπτουν η διεπιστημονική συνεργασία, η πείρα και η κρίση είναι πολύτιμοι αρωγοί.
Το εύρημα αυτού του μήνα αποτελεί μια πρόκληση για τον επαγγελματία του χώρου, λόγω της ιδιαίτερα κακής κατάστασης διατήρησής του. Στο αντικείμενο παρατηρήθηκε έντονη κονιορτοποιήση και απομείωση. Κατόπιν προσεκτικού μηχανικού και χημικού καθαρισμού, έγινε εμφανές ότι ήταν επιτακτική η ανάγκη δομικής ενδυνάμωσης του κεραμικού υλικού με εφαρμογή λεπτόρρευστου πολυμερούς στερεωτικού. Έγιναν αρκετές εφαρμογές του, ώστε να είναι δυνατή η συγκόλληση των οστράκων και η ανάταξη του αγγείου (εικ. 2).
 |
| Εικ. 2: Το αγγείο μετά τη στερέωσή του |
Τα όστρακα συγκολλήθηκαν με συνδυασμό δυο συγκολλητικών λόγω της κακής ποιότητας των αρμών μεταξύ τους και του βάρους του υλικού κατασκευής τους (εικ. 3).
 |
| Εικ.3: Το αγγείο μετά την συγκόλλησή του |
Ακολούθησε το στάδιο συμπλήρωσης των κενών. Τα κενά προέκυψαν από όστρακα που δεν εντοπίστηκαν στο στάδιο της διερεύνησης της κεραμικής της ανασκαφής. Σε αυτή την περίπτωση, είναι απαραίτητη η συμπλήρωση τους με γύψο καλλιτεχνίας για τη μηχανική υποστήριξη των συγκολλημένων οστράκων και την καλύτερη μελλοντική διατήρησή του στον αποθηκευτικό ή στον εκθεσιακό χώρo (εικ. 4).
 |
| Εικ. 4: Το αγγείο κατά το στάδιο των συμπληρώσεων |
Τέλος, ο χρωματισμός του γύψου βοηθά στην βελτίωση της αναγνωσιμότητας του αντικείμενου και της κατανόησής του ως συνόλου (στάδιο αισθητικής αποκατάστασης).
 |
| Εικ. 5: Το αγγείο μετά την πλήρη αισθητική αποκατάστασή του |
Επειδή όμως το υλικό συμπλήρωσης αποτελεί σύγχρονη προσθήκη, το χρώμα του πρέπει να διαφέρει ελαφρά τονικά από εκείνο του πρωτοτύπου, ώστε να μην παραπλανάται ο θεατής (εικ. 5).
Δεν υπάρχουν σχόλια