Ο πρώτος μεγάλος πόλεμος στην Ευρώπη ίσως έγινε 1.000 χρόνια νωρίτερα απ' ό,τι πιστεύαμε

Άποψη της ανατολικής γωνίας της νεολιθικής ταφής από το San Juan ante Portam Latinam στην Ισπανία πριν την ανασκάψουν οι αρχαιολόγοι. [Credi...

Άποψη της ανατολικής γωνίας της νεολιθικής ταφής από το San Juan ante Portam Latinam στην Ισπανία πριν την ανασκάψουν οι αρχαιολόγοι. [Credit: J.I. Vegas]

Ο πρώτος μεγάλης κλίμακας πόλεμος της Ευρώπης πιθανότατα ξεκίνησε πριν από περίπου 5.000 χρόνια, στη νεολιθική περίοδο - χίλια χρόνια νωρίτερα από ό,τι πιστεύαμε μέχρι σήμερα - σύμφωνα με ερευνητές. 

Οι ειδικοί κατέληξαν σε αυτό το συμπέρασμα για τους πολέμους στην Ευρώπη αναλύοντας εκ νέου τα σκελετικά υπολείμματα 338 ατόμων από χώρο μαζικής ταφης σε ένα σπήλαιο στην περιοχή Rioja Alavesa της βόρειας Ισπανίας.

Εξετάζοντας τα οστά διαπίστωσαν ότι υπήρχαν σημαντικά υψηλότερα ποσοστά τραυματισμών για την εποχή, με το 23% των ατόμων να εμφανίζει ενδείξεις σκελετικών τραυματισμών και το 10% να έχει τραύματα που δεν επουλώθηκαν ποτέ. 

Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι το 74% των μη επουλωμένων τραυμάτων και το 70% των επουλωμένων καταγράφηκαν σε έφηβους ή ενήλικες άνδρες, ποσοστό σημαντικά υψηλότερο από ό,τι στις γυναίκες. Μια διαφορά που δεν έχει παρατηρηθεί σε άλλους ευρωπαϊκούς χώρους μαζικής ταφής της νεολιθικής περιόδου. 

Ένα παράδειγμα μεγάλου τραύματος αμβλείας δύναμης που επηρεάζει την μπροστινή και τη δεξιά πλευρά ενός κρανίου από το San Juan ante Portam Latinam στη βόρεια Ισπανία. [Credit: T. Fernández-Crespo]

Το συνολικό ποσοστό τραυμάτων, το υψηλότερο ποσοστό τραυματισμών στους άνδρες, αλλά και το γεγονός ότι στον ίδιο χώρο βρέθηκαν αιχμές από βέλη, με φθορές που έδειχναν ότι είχαν πετύχει στόχους, οδήγησε τους συγγραφείς της έρευνας στο συμπέρασμα ότι οι νεκροί εκτέθηκαν σε βία και ενδεχομένως ήταν θύματα πολέμου. 

«Πιστεύουμε ότι βλέπουμε το αποτέλεσμα μιας περιφερειακής διομαδικής σύγκρουσης» δήλωσε η Fernández-Crespo στο Live Science. «Ο ανταγωνισμός των πόρων και η κοινωνική πολυπλοκότητα θα μπορούσαν να αποτελέσουν πηγή έντασης, που δυνητικά θα κλιμακωθεί σε θανατηφόρα βία μεταξύ των κοινοτήτων», είπε.

Αυτές οι κοινότητες της Ύστερης Νεολιθικής περιόδου — καθεμία από τις οποίες αποτελούνταν από μερικές εκατοντάδες άτομα — αποτελούνταν κυρίως από γεωργούς, οι οποίοι καλλιεργούσαν σιτάρι και κριθάρι και φρόντιζαν να εξημερώνουν κοπάδια προβάτων, βοοειδών και χοίρων. Αλλά πρόσθετα στοιχεία ασθένειας που η ομάδα βρήκε στους σκελετούς της νεολιθικής εποχής υποδηλώνουν ότι η έλλειψη τροφής μπορεί να έχει επηρεάσει τους ανθρώπους και ενδεχομένως να ήταν συνέπεια της βίας.

«Αυτή η έρευνα παρουσιάζει μια πειστική περίπτωση διαπεριφερειακής σύγκρουσης όπου άνδρες μαχητές πέθαναν στη μάχη», δήλωσε ο Ryan Harrod, βιοαρχαιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Αλάσκας Anchorage που δεν συμμετείχε στην έρευνα. «Το γεγονός ότι υπήρχαν περισσότεροι μη θανατηφόροι τραυματισμοί σε σύγκριση με θανατηφόρους τραυματισμούς στα 338 άτομα», εξηγεί ο Harrod, «δείχνει ότι πολλοί άνθρωποι επουλώθηκαν από τα τραύματά τους, κάτι που μπορεί να υποδηλώνει ότι οι περιφερειακές συγκρούσεις δεν ήταν επικές μάχες ή πόλεμοι».

Προηγούμενες έρευνες είχαν δείξει ότι οι συρράξεις γίνονταν με επιδρομές που διαρκούσαν λίγες ημέρες και αφορούσαν μικρές ομάδες 20 έως 30 ατόμων καθώς υπήρχε η εκτίμηση ότι οι πρώιμες κοινωνίες δεν είχαν τις υλικοτεχνικές δυνατότητες για να υποστηρίξουν μεγαλύτερης διάρκειας και κλίμακας συγκρούσεις. 

Έως τώρα οι ειδικοί θεωρούσαν πως η πρώτη τέτοια σύγκρουση στην Ευρώπη είχε γίνει στην εποχή του χαλκού, περίπου πριν από 4.000- 2.800 χρόνια. Οι λόγοι της σύγκρουσης την οποία αποκάλυψε στους ειδικούς η νέα ανάλυση είναι ασαφείς, αλλά οι ερευνητές εικάζουν ότι θα μπορούσε να έχει προκληθεί από την ένταση μεταξύ διαφορετικών πολιτισμικών ομάδων στην περιοχή κατά την ύστερη νεολιθική περίοδο.

Ο συνδυασμός στοιχείων από την έρευνα, συμπεριλαμβανομένων τραυματικών τραυματισμών από βέλη και σκελετικών δεικτών κακής υγείας, σε συνδυασμό με υψηλή πληθυσμιακή πίεση και την παρουσία διαφορετικών πολιτισμικών ομάδων, μπορεί να δημιούργησε μια μεταφορική πυριτιδαποθήκη που εξερράγη πριν από 5.000 χρόνια, με αποτέλεσμα οι ερευνητές να τον χαρακτηρίζουν ως «ένας πιο εξελιγμένος και επισημοποιημένος τρόπος πολέμου από ό,τι εκτιμήθηκε προηγουμένως στην ευρωπαϊκή νεολιθική ιστορία».

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

Πηγή: LiFO, με πληροφορίες από Guardian, Live Science