Ιερό της περσικής θεάς των υδάτων Anahita βρέθηκε στο ιρακινό Κουρδιστάν

Άποψη του καταρράκτη, της σκάλας και της μεγάλης οδού στο φρούριο. [Credit: Αρχαιολογικό πρόγραμμα Rabana-Merquly] Ο αρχαίος ορεινός οικισμό...

Άποψη του καταρράκτη, της σκάλας και της μεγάλης οδού στο φρούριο.
[Credit: Αρχαιολογικό πρόγραμμα Rabana-Merquly]

Ο αρχαίος ορεινός οικισμός Rabana-Merquly, που βρίσκεται στο σημερινό ιρακινό Κουρδιστάν, δεν ήταν απλώς ένα στρατιωτικό φρούριο, αλλά μπορεί επίσης να ήταν ιερό αφιερωμένο στην αρχαία περσική θεά Anahita. Οι αρχιτεκτονικές δομές κοντά σε έναν φυσικό καταρράκτη και τα ερείπια ενός πιθανού βωμού με φωτιά, υποδεικνύουν την ύπαρξη ενός λατρευτικού τόπου, σύμφωνα με τον Δρ. Michael Brown.

Το ορεινό φρούριο Rabana-Merquly ήταν ένα σημαντικό περιφερειακό κέντρο της Παρθικής Αυτοκρατορίας, η οποία εκτεινόταν σε τμήματα του Ιράν και της Μεσοποταμίας περίπου πριν από 2.000 χρόνια. Χωμένο στις νοτιοδυτικές πλαγιές του όρους Piramagrun στην οροσειρά Zagros, περικλείει όχι μόνο τις οχυρώσεις μήκους σχεδόν τεσσάρων χιλιομέτρων, αλλά επίσης δύο μικρότερους οικισμούς που δίνουν στην περιοχή το όνομά της.

Μέσα από πολλές επιχειρήσεις ανασκαφών που διεξήχθησαν από το 2009 και, πιο πρόσφατα, μεταξύ του 2019 και του 2022, μια διεθνής ερευνητική ομάδα μελέτησε τα αρχαιολογικά ευρήματα στην περιοχή.

Αεροφωτογραφία του ιερού στη Rabana. 
[Credit: Αρχαιολογικό πρόγραμμα Rabana-Merquly]

Το ιερό στη Rabana. [Credit: Αρχαιολογικό πρόγραμμα Rabana-Merquly]

Οι ανασκαφές, με επικεφαλής τον δρ  Michael Brown από το Ινστιτούτο Προϊστορίας, Πρωτοϊστορίας και Αρχαιολογίας της Αρχαίας Εγγύς Ανατολής του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης, αποκάλυψαν αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά και υπολείμματα ενός βωμού που θα μπορούσε να είναι βωμός φωτιάς δίπλα σε έναν φυσικό καταρράκτη. Τα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν την πιθανότητα ενός ιερού αφιερωμένου στην Anahita, μια θεότητα που τιμάται ως η θεϊκή πηγή των γήινων υδάτων στη θρησκεία του Ζωροαστρισμού.

Η σημασία της Anahita κατά την περίοδο των Σελευκιδών και των Πάρθων, ιδιαίτερα στο δυτικό Ιράκ, υπογραμμίζεται από την απεικόνισή της στην Avesta, ένα ιερό κείμενο της Ζωροαστρικής θρησκείας, ως μια γυναίκα απαράμιλλης ομορφιάς με μεγαλοπρεπή μορφή, ικανή να μεταμορφώνεται σε ρέον ποτάμι ή καταρράκτη.  Η λατρεία της Anahita υπήρξε στις δυτικές περιοχές του Ιράκ κατά τη διάρκεια των Σελευκιδών και της Παρθικής περιόδου. Ο δρ Brown σημειώνει την εγγύτητα του καταρράκτη με τα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά, τονίζοντας τη συμβολική σημασία των στοιχείων της φωτιάς και του νερού στην προϊσλαμική περσική θρησκεία.

Η υπόθεση ενός ιερού της Anahita στην περιοχή Rabana-Merquly υποστηρίζεται από τις ανακαλύψεις αρχιτεκτονικών επεκτάσεων γύρω από έναν εποχιακό καταρράκτη εντός του φρουριακού συγκροτήματος. Επιπλέον, ένα γλυπτό που μοιάζει με βωμό και βρέθηκε σε κοντινή απόσταση υποδηλώνει ότι στην περιοχή μπορεί να λάμβαναν χώρα τελετουργικές πρακτικές.

Το βραχώδες ανάγλυφο στην είσοδο του φρουρίου.
 [Credit: Osama Shukir Muhammed Amin / M. Brown / Rabana-Merquly Archaeological Project]

Ο δρ Brown προτείνει την πιθανότητα ενός προϋπάρχοντος ιερού που απορροφήθηκε από τη λατρεία της Anahita κατά την εποχή των Πάρθων, η οποία θα μπορούσε να έχει επηρεάσει την κατάληψη του βουνού. Εξηγεί ότι κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι θρησκευτικοί χώροι χρησίμευαν συχνά ως δυναστικοί τόποι λατρείας προς τιμήν του βασιλιά και των προγόνων του.

Οι προσκυνητές που πλησιάζουν το «ιερό» περνούν κάτω από το ανάγλυφο του βράχου, αναγνωρίζοντας την ισχυρή σύνδεση μεταξύ του τόπου, της βασιλικής οικογένειας και της λατρείας. Ακόμη και αν ο τόπος λατρείας δεν μπορεί να αποδοθεί με βεβαιότητα στη θεά των υδάτων Anahita, λόγω της έλλειψης συγκρίσιμων αρχαιολογικών ευρημάτων για άμεση αντιπαραβολή, το ιερό της Rabana μας προσφέρει ακόμα μια συναρπαστική εικόνα από τις ιερές και γεωπολιτικές περιφερειακές διασυνδέσεις  της Παρθικής εποχής, δηλώνει ο Δρ. Brown.

Γλυπτό με τη μορφή βωμού κοντά στον καταρράκτη, που πιθανώς χρησιμοποιήθηκε για την καύση προσφορών ή λαδιού. 
[Credit: Αρχαιολογικό πρόγραμμα Rabana-Merquly]

Οι πρόσφατες ανασκαφές, που διεξήχθησαν σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Αρχαιοτήτων στο Slemani του ιρακινού Κουρδιστάν, χρηματοδοτήθηκαν από το Γερμανικό Ίδρυμα Ερευνών και έχουν περιγραφεί λεπτομερώς σε μια εργασία που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Iraq.

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

Brown M, Rashid R. (2024). A POSSIBLE PARTHIAN-ERA ANAHITA SANCTUARY AT RABANA IN THE KURDISTAN REGION OF IRAQ. Iraq:1-18. doi:10.1017/irq.2023.6 

Πηγή: Enikos, Archaeology News