Οι μεσαιωνικοί ειδωλολάτρες εισήγαγαν άλογα από τη Σκανδιναβία για τις τελευταίες τελετές θυσίας στην Ευρώπη

Καλλιτεχνική απεικόνιση της ταφής ενός θυσιαστικού αλόγου στο Paprotki  Kolonia, της Πολωνίας . [Credit: Mirosław Kuzma/Cardiff University] ...

Καλλιτεχνική απεικόνιση της ταφής ενός θυσιαστικού αλόγου στο Paprotki Kolonia, της Πολωνίας.
[Credit: Mirosław Kuzma/Cardiff University]

Σε μια νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science Advances, οι ερευνητές αποκάλυψαν αδιάσειστα στοιχεία ότι ειδωλολατρικές φυλές στην περιοχή της Βαλτικής εισήγαγαν άλογα από την εκχριστιανισμένη Σκανδιναβία για τελετές θυσίας κατά την ύστερη μεσαιωνική περίοδο.

Ιστορικά, οι θυσίες αλόγων αποτελούσαν εξέχον χαρακτηριστικό των ταφικών τελετουργιών σε ολόκληρη την Ευρώπη από την προϊστορική εποχή έως και τη μεσαιωνική περίοδο. Η πρακτική αυτή ήταν ιδιαίτερα επίμονη μεταξύ των φυλών της ανατολικής Βαλτικής, όπου συνεχίστηκε μέχρι τον 13ο και 14ο αιώνα. Τα αρχαιολογικά ευρήματα αποκάλυψαν συχνά λείψανα αλόγων σε χώρους ταφής, σε ξεχωριστούς λάκκους ή μαζί με ανθρώπινες καύσεις.

Μια διεθνής ομάδα ερευνητών διεξήγαγε λεπτομερή ανάλυση σε περισσότερα από 70 δόντια αλόγου από εννέα τόπους ταφής στη σημερινή Πολωνία, τη Λιθουανία και το ρωσικό θύλακα Καλίνινγκραντ, που χρονολογούνται από τον 1ο έως τον 13ο αιώνα. Χρησιμοποίησαν μια τεχνική που ονομάζεται ανάλυση ισοτόπων στροντίου, η οποία μπορεί να εντοπίσει τη γεωγραφική προέλευση των ζωικών λειψάνων.

Αναπαράσταση της τελετουργικής θυσίας αλόγου στο Paprotki Kolonia της σύγχρονη Πολωνίας. [Credit: Mirosław Kuzma/Cardiff University]

Η μέθοδος αυτή αποκάλυψε ότι ορισμένα άλογα προέρχονταν από περιοχές μέχρι τη σύγχρονη Σουηδία ή τη Φινλανδία, γεγονός που υποδηλώνει ότι είχαν διασχίσει τη Βαλτική Θάλασσα, καλύπτοντας αποστάσεις 300 έως 1.500 χιλιομέτρων.

«Τα αποτελέσματά μας αποδεικνύουν ότι τα άλογα διέσχιζαν τη Βαλτική Θάλασσα με πλοία, ένα επίπεδο κινητικότητας που δεν είχε προηγουμένως αναγνωριστεί αρχαιολογικά», έγραψαν οι συγγραφείς της μελέτης. Η ανακάλυψη αυτή καταρρίπτει την προηγούμενη πεποίθηση ότι οι ειδωλολατρικές φυλές της Βαλτικής χρησιμοποιούσαν αποκλειστικά τοπικά εκτρεφόμενα άλογα για θυσίες.

Προηγούμενες αρχαιολογικές υποθέσεις για την Βαλτική υποστήριζαν ότι οι επιβήτορες επιλέγονταν αποκλειστικά για αυτές τις δημόσιες θυσίες, οι οποίες πιστεύεται ότι γίνονταν στις κηδείες των επίλεκτων ανδρών πολεμιστών. Ωστόσο, οι γενετικές και ισοτοπικές αναλύσεις που πραγματοποιήθηκαν στην παρούσα μελέτη αποκαλύπτουν μια πιο σύνθετη εικόνα. Περίπου το 66% των αλόγων ταυτοποιήθηκε ως επιβήτορες, ενώ το 34% ήταν φοράδες.

Η επικεφαλής συγγραφέας Katherine French, πρώην μέλος της Σχολής Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Θρησκείας του Πανεπιστημίου του Cardiff και τώρα μέλος στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον, δήλωσε σχετικά: «Η έρευνα αυτή καταρρίπτει προηγούμενες θεωρίες ότι οι τοπικά παραγόμενοι επιβήτορες επιλέγονταν αποκλειστικά για θυσία. Δεδομένης της απροσδόκητης επικράτησης των φοράδων, πιστεύουμε ότι το κύρος του ζώου, που ερχόταν από μακριά, ήταν σημαντικότερος παράγοντας για τον λόγο που επιλέγονταν για αυτή την τελετή». Αυτό υποδηλώνει ότι το κοινωνικό και συμβολικό κύρος των αλόγων, που ενδεχομένως ενισχύθηκε από την μακρινή προέλευσή τους, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην επιλογή τους για θυσία.

Ο συν-συγγραφέας Richard Madgwick, επίσης από τη Σχολή Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Θρησκείας του Πανεπιστημίου του Κάρντιφ, παρατήρησε τις ευρύτερες επιπτώσεις αυτών των ευρημάτων. «Οι παγανιστικές φυλές της Βαλτικής προμηθεύονταν σαφώς άλογα από το εξωτερικό από τους χριστιανούς γείτονές τους, ενώ ταυτόχρονα αντιστέκονταν στη μεταστροφή στη θρησκεία τους. Αυτή η αναθεωρημένη κατανόηση της θυσίας αλόγων αναδεικνύει τη δυναμική, πολύπλοκη σχέση μεταξύ παγανιστικών και χριστιανικών κοινοτήτων εκείνη την εποχή», εξήγησε ο Madgwick.

Η Δρ Katherine French ερευνά μια κάτω γνάθο αλόγου για να επιλέξει ένα οδοντικό δείγμα. [Credit: Πανεπιστήμιο του Cardiff]

Η έρευνα προσφέρει μια διαφοροποιημένη άποψη για τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ αυτών των κοινοτήτων, καταδεικνύοντας πώς οι παγανιστικές φυλές της Βαλτικής συμμετείχαν σε εμπόριο μεγάλων αποστάσεων και διατήρησαν πολιτιστικές πρακτικές μπροστά στην αυξανόμενη χριστιανική επιρροή. Την περίοδο αυτή αναπτύχθηκαν σημαντικά εμπορικά δίκτυα που εκτείνονταν σε όλη τη Βαλτική Θάλασσα, ιδίως με τη Σουηδία, η οποία είχε δημιουργήσει ισχυρές θαλάσσιες συνδέσεις από τον 11ο έως τον 13ο αιώνα. Η παρουσία ενός τεχνουργήματος με σκανδιναβική επιρροή, όπως ένα βάρος εμπόρου που βρέθηκε μαζί με ένα από τα μη τοπικά άλογα στο Καλίνινγκραντ, υποδηλώνει ότι αυτά τα εισαγόμενα άλογα μπορεί να έφτασαν με Σκανδιναβούς εμπόρους ή ιδιοκτήτες που είχαν ενσωματωθεί στην κοινωνία της Βαλτικής.

Τα ευρήματα δείχνουν τη σημασία των αλόγων στον παγανιστικό πολιτισμό της Βαλτικής. Τα άλογα δεν αποτελούσαν μόνο σύμβολο κύρους και θέσης αλλά και κρίσιμο συστατικό των ταφικών τελετών τους, οι οποίες συχνά περιλάμβαναν περίτεχνες και φρικιαστικές θυσίες. Τα ζώα αποκεφαλίζονταν, γδέρνονταν, τεμαχίζονταν ή ακόμη και θάβονταν ζωντανά, γεγονός που αντικατοπτρίζει τους σημαντικούς πόρους και την κοινωνική αξία που αποδίδονταν σε αυτές τις τελετές. Η πρακτική της θυσίας αλόγων, βαθιά ενσωματωμένη στα παγανιστικά συστήματα πεποιθήσεων των φυλών της Βαλτικής, σταδιακά μειώθηκε καθώς ο χριστιανισμός εξαπλώθηκε στην περιοχή.

Η Δρ French και η ομάδα της σχεδιάζουν να συνεχίσουν την έρευνά τους για να διερευνήσουν περαιτέρω τις πολύπλοκες κοινωνικοοικονομικές και πολιτιστικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ αυτών των κοινοτήτων.

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

Katherine M. French et al. (2024). Biomolecular evidence reveals mares and long-distance imported horses sacrificed by the last pagans in temperate Europe. Sci. Adv. 10, eado3529. DOI:10.1126/sciadv.ado3529

Πηγή: Archaeology News