Ο χαμένος κλάδος του Νείλου ήταν «απαραίτητος για την οικοδόμηση των πυραμίδων», δείχνει νέα έρευνα

[Credit : Eman Ghoneim et al] Ο εξαφανισμένος πλέον κλάδος του Νείλου πιθανότατα βοηθούσε τους αρχαίους Αιγύπτιους να μεταφέρουν υλικά στα ε...

[Credit : Eman Ghoneim et al]

Ο εξαφανισμένος πλέον κλάδος του Νείλου πιθανότατα βοηθούσε τους αρχαίους Αιγύπτιους να μεταφέρουν υλικά στα εργοτάξια κατασκευής των πυραμίδων.

Ένας κλάδος του Νείλου που δεν υπάρχει πλέον βοήθησε τους αρχαίους Αιγύπτιους να κατασκευάσουν 31 από τις διάσημες πυραμίδες τους, συμπεριλαμβανομένων των πυραμίδων της Γκίζας, σύμφωνα με μια νέα μελέτη. 

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι αυτός ο κλάδος, που ονομάζεται «Αχραμάτ» (αραβικά για την «πυραμίδα»), είχε μήκος περίπου 64 χιλιόμετρα και περνούσε κοντά στις τοποθεσίες πολλών πυραμίδων, διευκολύνοντας τη μεταφορά υλικών. 

«Πολλές από τις πυραμίδες, που χρονολογούνται στο Παλαιό και το Μέσο Βασίλειο, έχουν δρόμους που οδηγούν στον κλάδο και καταλήγουν σε ναούς της κοιλάδας, οι οποίοι μπορεί να λειτουργούσαν ως λιμάνια ποταμών», δήλωσε στο Live Science η πρώτη συγγραφέας της μελέτης Eman Ghoneim, καθηγήτρια και διευθύντρια του Εργαστηρίου Τηλεπισκόπησης Διαστήματος και Drone στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας στο Wilmington.

Η μπλε διακεκομμένη γραμμή σε αυτόν τον χάρτη δείχνει πώς ο αρχαίος κλάδος του Νείλου διέσχιζε τις τοποθεσίες πολλών πυραμίδων.
 [Credit: Eman Ghoneim et al.]

Ένας εξαφανισμένος σήμερα κλάδος του Νείλου μπορεί να έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην κατασκευή πυραμίδων όπως η Πυραμίδα του Φαραώ Ζοζέρ.
[Credit: Eman Ghoneim]

Η ομάδα χρησιμοποίησε δορυφορικές εικόνες ραντάρ, βαθιές γεωτρήσεις εδάφους και γεωφυσικές δοκιμές για να βρει και να χαρτογραφήσει τα απομεινάρια του κλάδου Ahramat. 

«Το τεράστιο μέγεθος αυτού του κλάδου και η εγγύτητά του στα πυραμιδικά συγκροτήματα, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι οδοί των πυραμίδων καταλήγουν στην όχθη του ποταμού, όλα υποδηλώνουν ότι αυτός ο κλάδος ήταν ενεργός και λειτουργούσε κατά τη φάση κατασκευής αυτών των πυραμίδων», έγραψαν η Ghoneim και οι συνεργάτες της στη μελέτη, που δημοσιεύθηκε την Πέμπτη (16 Μαΐου) στο περιοδικό Communications Earth & Environment (διαθέσιμη εδώ). 

Η ομάδα διαπίστωσε ότι ο κλάδος Ahramat μετατοπίστηκε προς τα ανατολικά με την πάροδο του χρόνου. Ο κλάδος Ahramat μετατοπίστηκε δυτικότερα κατά τη διάρκεια του Παλαιού Βασιλείου (περίπου 2649 έως 2150 π.Χ.) και στη συνέχεια ανατολικά κατά τη διάρκεια του Μέσου Βασιλείου (περίπου 2030 έως 1640 π.Χ.), έγραψε η ομάδα στην εργασία της. 

Ο εξαφανισμένος πλέον κλάδος του Νείλου βοήθησε πιθανότατα τους αρχαίους Αιγύπτιους να χτίσουν την Κόκκινη Πυραμίδα στη νεκρόπολη του Νταχσούρ. [Credit: Eman Ghoneim]

Τελικά, ο κλαδός ξεράθηκε. «Δεν υπάρχει ακριβής ημερομηνία για το πότε ο κλάδος ξεράθηκε», δήλωσε η Ghoneim. «Αλλά καθώς οι συνθήκες ξηρασίας εντάθηκαν στην περιοχή, η στάθμη του νερού του κλάδου Ahramat έπεσε, με αποτέλεσμα να στεγνώσει τελείως», δήλωσε η Ghoneim.  

Σήμερα, ο χαμένος κλάδος είναι κρυμμένος κάτω από καλλιεργήσιμες εκτάσεις και την έρημο, έγραψαν οι ερευνητές.

Ο Hader Sheisha, αναπληρωτής καθηγητής Φυσικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Bergen στη Νορβηγία, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη, δήλωσε στο Live Science ότι «τα ευρήματα αυτά δείχνουν σαφώς ότι το υδρολογικό δίκτυο του Νείλου ήταν απαραίτητο για την κατασκευή των πυραμίδων».

Αρχαιολόγοι στέκονται δίπλα σε αυτό που θα ήταν το λιμάνι δίπλα στο ναό της κοιλάδας στην αρχαιότητα. [Credit: Eman Ghoneim]

Τα ευρήματα δεν εξέπληξαν τη Sheisha. Ήταν η επικεφαλής συγγραφέας μιας μελέτης του 2022 που διαπίστωσε ότι ένας κλάδος του Νείλου περνούσε κοντά στη Μεγάλη Πυραμίδα της Γκίζας, διευκολύνοντας τη μεταφορά αγαθών και υλικών. Η Sheisha σημείωσε επίσης ότι προηγούμενες μελέτες πρότειναν ότι τα εμπορεύματα μεταφέρονταν στις τοποθεσίες των πυραμίδων μέσω των κλάδων του ποταμού που έκτοτε έχουν στερέψει. 

«Η νέα μελέτη θα μπορούσε να θεωρηθεί ως συμβολή σε αυτές τις προηγούμενες υποθέσεις», δήλωσε η Sheisha. 

Ο Zahi Hawass, πρώην υπουργός αρχαιοτήτων της Αιγύπτου, δήλωσε επίσης στο Live Science ότι τα ευρήματα δεν προκαλούν έκπληξη. Ένας αρχαίος πάπυρος που περιέχει το ημερολόγιο ενός άνδρα με το όνομα Merer σημειώνει ότι ενώ η Μεγάλη Πυραμίδα κατασκευαζόταν, οι εργάτες έφερναν υλικά σε αυτήν μέσω ενός κοντινού λιμανιού. Επιπλέον, οι ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν στη Γκίζα έχουν αποκαλύψει στοιχεία για ένα λιμάνι.

Η Eman Ghoneim μελετά τα απομεινάρια του αρχαίου κλάδου Ahramat δίπλα στις πυραμίδες της Γκίζας. [Credit: Eman Ghoneim]

Ο Nick Marriner, διευθυντής ερευνών στο Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών της Γαλλίας (CNRS), ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη, μίλησε θετικά για την έρευνα, καθώς «αποδεικνύει ότι, όταν χτίστηκαν οι πυραμίδες, η γεωγραφία και τα ποτάμια τοπία της πεδιάδας του Νείλου διέφεραν σημαντικά από τα σημερινά», δήλωσε ο Marriner στο Live Science. «Η ανακατασκευή του πώς, πότε και πού εξελίχθηκαν αυτά τα πρώην κανάλια του Νείλου μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε πώς οι αρχαίοι Αιγύπτιοι αξιοποιούσαν το φυσικό περιβάλλον και τους κύκλους των πλημμυρών του Νείλου για να μεταφέρουν οικοδομικά υλικά στην περιοχή για την κατασκευή των πυραμίδων».

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

Ghoneim, E., Ralph, T.J., Onstine, S. et al. The Egyptian pyramid chain was built along the now abandoned Ahramat Nile Branch. Commun Earth Environ 5, 233 (2024). https://doi.org/10.1038/s43247-024-01379-7

Πηγή: Live Science, Heritage Daily