Αρχαία παπούτσια ανακαλύπτονται σε Αιγυπτιακό Ναό

Τα δύο παιδικά ζευγάρια παπουτσιών και το μονό παπούτσι του ενήλικα. 2.000 χρόνια πριν, σε μια εποχή που η Αίγυπτος διοικούνταν από δ...

Τα δύο παιδικά ζευγάρια παπουτσιών
και το μονό παπούτσι του ενήλικα.

2.000 χρόνια πριν, σε μια εποχή που η Αίγυπτος διοικούνταν από δυναστεία βασιλιάδων ελληνικής καταγωγής, κάποιος, ίσως και μια ομάδα ανθρώπων, έκρυψε μακριά μερικά από τα πιο πολύτιμα αντικείμενα που είχαν - τα παπούτσια τους.

Επτά παπούτσια αποτέθηκαν σε αγγείο σε αιγυπτιακό ναό στο Luxor, τρία ζεύγη και ένα μονό. Τα δύο ζευγάρια είχαν αρχικά φορεθεί από παιδιά και είχαν μήκος μόλις 18 εκατοστά. Χρησιμοποιώντας επάλληλες σειρές από ίνες φοίνικα, τα παιδικά παπούτσια ήταν δεμένα με το μονό παπούτσι (ήταν μεγαλύτερο και προοριζόταν για ενήλικα) και τα τοποθέτησαν όλα μαζί στο εσωτερικό του αγγείου. Ένα άλλο ζευγάρι παπουτσιών, μήκους μεγαλύτερου από 24 εκατοστά, είχε φορεθεί από κουτσό ενήλικα, και είχε επίσης προστεθεί στο αγγείο.

Το αγγείο γεμάτο με παπούτσια, μαζί με άλλα δύο αγγεία, ήταν «σκόπιμα τοποθετημένα σε μικρό χώρο ανάμεσα σε δύο τοίχους από πλίνθους», γράφει ο αρχαιολόγος, Angelo Sesana σε άρθρο που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Memnonia.

Όποιος τοποθέτησε τα παπούτσια δεν επέστρεψε ποτέ για να τα παραλάβει, και παρέμειναν θαμμένα και ξεχασμένα, μέχρι σήμερα.

Το 2004, μια ιταλική αρχαιολογική αποστολή, με επικεφαλής τον Sesana, ξαναβρήκε τα παπούτσια. Οι αρχαιολόγοι έδωσαν στον André Veldmeijer, εμπειρογνώμονα στα αρχαία αιγυπτιακά υποδήματα, πρόσβαση σε φωτογραφίες που απεικονίζουν τα ευρήματα.

Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν επτά παπούτσια, από δέρμα βοοειδών, μέσα σε αγγείο σε αιγυπτιακό ναό. Η φωτογραφία αυτή δείχνει το εσωτερικό του αγγείου πριν αφαιρεθούν τα παπούτσια.

«Το εύρημα είναι εξαιρετικό, καθώς τα παπούτσια είναι σε άριστη κατάσταση και ακόμα εύπλαστα κατά τον χρόνο της ανακάλυψης», γράφει ο Veldmeijer στην πιο πρόσφατη έκδοση του περιοδικού Journal of the American Research Center in Egypt. Δυστυχώς τα παπούτσια με το που ήρθαν στο φως έγιναν ευαίσθητα και «εξαιρετικά εύθραυστα», προσθέτει.

Ακριβά παπούτσια

Η ανάλυση του Veldmeijer αφήνει να εννοηθεί ότι τα παπούτσια μπορεί να είχαν κατασκευαστεί στο εξωτερικό και να ήταν «σχετικά ακριβά». Τα σανδάλια ήταν τα πιο κοινά υποδήματα στην Αίγυπτο ενώ το ύφος και η ποιότητα αυτών των επτά παπουτσιών ήταν τέτοιο ώστε «όλοι θα σε κοίταζαν», και «θα επεσήμανε σε όλους την υψηλή κοινωνική τάξη, γιατί πρόκειται για ακριβά ζευγάρια παπουτσιών», δήλωσε ο Veldmeijer, βοηθός διευθυντή Αιγυπτιολογίας του Φλαμανδικού Ινστιτούτου των Κάτω Χωρών στο Κάιρο.

Τα δύο παιδικά ζεύγη ήταν τυλιγμένα μέσα σε ένα μονό μεγαλύτερο παπούτσι ενήλικα χρησιμοποιώντας σειρές φοινικικών ινών.

Μια άλλη φωτογραφία των δύο παιδικών ζευγαριών που βρέθηκαν δεμένα στο μεγαλύτερο μονό παπούτσι ενήλικα. Το μονό παπούτσι φέρει την σχεδιαστική καινοτομία "ραντ", μια διπλωμένη δερμάτινη λωρίδα δέρμα μεταξύ σόλας  και άνω μέρους του παπουτσιού, που ενισχύει την ραφή καθιστώντας το παπούτσι περισσότερα στεγανά.

Ένα από τα ζευγάρια των παιδικών παπουτσιών αφού ανοίχθηκε το πακέτο.

Ένα ζευγάρι παπουτσιών ενηλίκων υπήρχε επίσης μέσα στο αγγείο, μήκους περίπου 24 εκατοστών. Στην φωτογραφία απεικονίζεται το δεξιό παπούτσι.

Η ημερομηνία των παπουτσιών βασίζεται στο αγγείο όπου βρέθηκαν και στα άλλα δύο αγγεία, καθώς και στην στρωματογραφία ή στην στρωματοποίηση των ιζημάτων της περιοχής. Ίσως γίνει δυνατό στο μέλλον να χρονολογηθούν τα παπούτσια με την μέθοδο του άνθρακα προκειμένου να επιβεβαιωθεί ακριβώς η ηλικία τους.

Γιατί έμειναν στο ναό κατά την αρχαιότητα και δεν ανακτήθηκαν ποτέ παραμένει μυστήριο. «Δεν υπάρχει κανένας λόγος να αποθηκεύσει κάποιος τα παπούτσια του χωρίς την πρόθεση να τα πάρει πίσω κάποια στιγμή», δήλωσε ο Veldmeijer στο LiveScience, προσθέτοντας ότι θα μπορούσε να υπήρξε κάποια αναταραχή, που ανάγκασε τους ιδιοκτήτες των παπουτσιών να τα κρύψουν και να φύγουν βιαστικά. Ο ναός προηγείται χρονολογικώς των παπουτσιών για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 1.000 χρόνων καθώς χτίστηκε για τον Φαραώ Αμενχοτέπ ΙΙ (1424-1398 π.Χ.).

Ανακαλύψεις στον σχεδιασμό

Ο Veldmeijer έκανε μια σειρά από ανακαλύψεις στον σχεδιασμό των αρχαίων υποδημάτων. Βρήκε ότι οι άνθρωποι που φορούσαν τα επτά παπούτσια τα έδεναν με αυτό που οι ερευνητές ονομάζουν «ουρά συγκράτησης». Λωρίδες δέρματος στην κορυφή των παπουτσιών σχηματίζουν κόμπους που πέρναγαν μέσα από ανοίγματα για να κλείσουν τα παπούτσια. Αφού έκλειναν μια μεγάλη δερμάτινη λωρίδα κρεμόταν από κάτω, ως διακοσμητικό, σε κάθε πλευρά. Τα παπούτσια ήταν κατασκευασμένα από δέρμα, πιθανότατα, βοοειδών.

Καλλιτεχνική απεικόνιση που δείχνει πως φορούσαν οι ενήλικες τα παπούτσια στην αρχαιότητα. Τα έκλειναν χρησιμοποιώντας ένα σύστημα εναλλαγής δερμάτινων λωρίδων που σχημάτιζαν κόμπους, οι οποίοι πέρναγαν μέσα από ανοίγματα. Μια δερμάτινη λωρίδα δέρματος κρεμόταν προς τα κάτω, ως διακόσμηση. 

Η μεγαλύτερη έκπληξη ήταν το γεγονός ότι το απομονωμένο παπούτσι είχε αυτό που οι υποδηματοποιοί αποκαλούν «ραντ», μια σχεδιαστική καινοτομία που μέχρι τώρα πιστευόταν ότι χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στη μεσαιωνική Ευρώπη. Το «ραντ» είναι μια διπλωμένη λωρίδα δέρματος που τοποθετείται μεταξύ της σόλας του παπουτσιού και το πάνω μέρος του, ενισχύοντας την ραφή καθώς «το πάνω μέρος είναι πιο επιρρεπές σε σκισίματα στις τρύπες», όπως εξηγεί ο Veldmeijer. Το «ραντ» θα ήταν χρήσιμο σε λασπώδη καιρό, όταν τα παπούτσια είναι υπό πίεση, καθώς κάνει την ραφή πολύ πιο ανθεκτική στο νερό.

Το σχέδιο των παπουτσιών βάση του ζεύγος του ενήλικα. 

Για το ξηρό κλίμα της αρχαίας Αιγύπτου  (που χαρακτηρίζεται γενικότερα από την απουσία λάσπης), είναι μια εκπληκτική καινοτομία και φαίνεται ότι τα επτά παπούτσια κατασκευάστηκαν κάπου στο εξωτερικό.

Ανακαλύψεις σχετικά με την υγεία

Τα παπούτσια παρέχουν επίσης γνώσεις σχετικά με την υγεία των ανθρώπων που τα φορούσαν. Στην περίπτωση του απομονωμένου μονού παπουτσιού, βρέθηκε μια «ημι-κυκλική προεξέχουσα περιοχή» που θα μπορούσε να αποτελεί ένδειξη μιας κατάστασης που ονομάζεται Hallux Valgus, κοινώς γνωστό ως κάλο του ποδιού.

«Σε αυτή την κατάσταση, το μεγάλο δάκτυλο αρχίζει να κλίνει προς τα μέσα με κατεύθυνση προς τα άλλα δάχτυλα», γράφει ο Veldmeijer στο άρθρο του περιοδικού. «Αν και κληρονομική πάθηση, μπορεί επίσης να αναπτυχθεί ως αποτέλεσμα χρήσης στενών παπουτσιών, αν και άλλοι επιστήμονες το αμφισβητούν αυτό ....».

Ένα άλλο περίεργο εύρημα προήλθε από το ζεύγος των παπουτσιών των ενήλικων. Βρέθηκε ότι το αριστερό παπούτσι είχε περισσότερα μπαλώματα και αποδεικτικά στοιχεία επισκευής από ότι το δεξί. «Το παπούτσι εκτέθηκε σε άνιση πίεση», είπε, δείχνοντας ότι το άτομο που το φορούσε «κούτσαινε, διαφορετικά η φθορά θα ήταν ισότιμη στα δύο παπούτσια».

Ακόμα, παρά τα ιατρικά τους προβλήματα, και τη φθορά στα παπούτσια, οι άνθρωποι που τα φορούσαν τα φρόντιζαν και τα επισκεύαζαν, δηλώνει ο Veldmeijer. Δεν πέταγαν τα παπούτσια όπως κάνουν σήμερα οι περισσότεροι σύγχρονοι άνθρωποι με τα παλιά τους παπούτσια.

«Αυτά τα παπούτσια ήταν αντικείμενα ιδιαίτερης αξίας».

Ο Veldmeijer ελπίζει να έχει την ευκαιρία να εξετάσει τα παπούτσια από κοντά, καθώς έχουν τεθεί πλέον υπό την φροντίδα του αιγυπτιακού υπουργείου Αρχαιοτήτων.

Πηγή: Ο. Jarus, LiveScience