Στα αδιαμφισβήτητα ατού για τον επαναπατρισμό των Μαρμάρων του Παρθενώνα είναι το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης Από το 1801 έως το 1804...
 |
| Στα αδιαμφισβήτητα ατού για τον επαναπατρισμό των Μαρμάρων του Παρθενώνα είναι το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης |
Από το 1801 έως το 1804 τα συνεργεία του λόρδου Έλγιν δρούσαν στην Ακρόπολη αποσπώντας και διαμελίζοντας περίπου το ήμισυ από το σωζόμενο γλυπτό διάκοσμο του Παρθενώνα. Το 1816 -αφού τα είχε πουλήσει στη βρετανική κυβέρνηση- αυτή τα μετέφερε στο Βρετανικό Μουσείο. Ήταν τότε κατά τη διάρκεια σχετικής κοινοβουλευτικής συνεδρίας, που εκφράστηκαν σκεπτικισμός, απόρριψη των ενεργειών του Έλγιν, ακόμα και σκέψεις επιστροφής των Μαρμάρων για πρώτη φορά.
Το 1982 έθεσε το θέμα επίσημα για πρώτη φορά η τότε υπουργός Πολιτισμού, Μελίνα Μερκούρη, στη Διεθνή Διάσκεψη Υπουργών Πολιτισμού της UNESCO, ενώ νέος γύρος διαπραγματεύσεων αναμένεται να ξεκινήσει, καθώς η Συμβουλευτική Επιτροπή για το ζήτημα των Μαρμάρων του Παρθενώνα μετρά ήδη τέσσερις μήνες και τα μέλη της εκτιμούν ότι η διεθνής συγκυρία μοιάζει ιδιαίτερα ευνοϊκή - παγκοσμίως δε αυτήν τη στιγμή υπάρχουν 20 αντίστοιχες επιτροπές.
Η διευθύντρια του Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας και μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής για το ζήτημα των Μαρμάρων του Παρθενώνα, Ειρήνη Σταματούδη, μιλώντας σχετικά με το στόχο και τις δράσεις της Επιτροπής εξηγεί: «Ο σκοπός της Επιτροπής είναι να αποτιμήσει το έργο που έχει γίνει μέχρι σήμερα, να εξετάσει τις ευκαιρίες που υπάρχουν αυτήν τη στιγμή και να κρατάει ανοιχτό το ζήτημα. Το αίτημά μας είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση, αφού πρόκειται για το κατεξοχήν αντιπροσωπευτικό μνημείο της κλασικής αρχιτεκτονικής παγκόσμιας κληρονομιάς. Και αυτό όχι μόνο επειδή είναι ελληνικό, και μπορεί ο επισκέπτης να το κατανοήσει καλύτερα στον τόπο προέλευσής του, αλλά επειδή υπάρχει θέμα ακεραιότητας του μνημείου. Αυτήν τη στιγμή βρίσκεται το μισό εδώ και ο άλλος μισός γλυπτός διάκοσμος στο Βρετανικό Μουσείο. Δεν είναι μόνο θέμα επανένωσης του μνημείου, αλλά και επανένταξής του στο πολιτιστικό και ιστορικό του περιβάλλον, στο λεγόμενο "content" που λένε και οι Άγγλοι, προκειμένου να υπάρχει για τον επισκέπτη μια συνολική εικόνα. Οι εργασίες της Επιτροπής έχουν αρχίσει εδώ και τέσσερις μήνες, έχουμε καταθέσει κάποιες πρώτες απόψεις και αναμένεται να δρομολογηθούν κάποιες δράσεις από τον κ. Τζαβάρα. Πρότασή μας παραμένει η επιστροφή στον τόπο προέλευσής τους, ενώ είμαστε ανοιχτοί στο τρόπο που θα γίνει αυτή».
Ατού το Νέο Μουσείο και η επισκεψιμότητα
Σήμερα μεταξύ Αθήνας και Λονδίνου βρίσκονται διαμελισμένα πολλά τμήματα, συχνά από το ίδιο γλυπτό. Από τους 97 σωζόμενους λίθους της ζωφόρου του Παρθενώνα, οι 56 βρίσκονται στο Λονδίνο και οι 40 στην Αθήνα. Από τις 64 σωζόμενες μετόπες, οι 48 βρίσκονται στην Αθήνα και οι 15 στο Λονδίνο. Από τις 28 σωζόμενες μορφές των αετωμάτων, οι 19 βρίσκονται στο Λονδίνο και οι 9 στην Αθήνα. Η απουσία ενός χώρου κατάλληλου για τη στέγαση των Μαρμάρων του Παρθενώνα, αλλά και το γεγονός ότι το Βρετανικό Μουσείο είχε μεγάλη επισκεψιμότητα, με αποτέλεσμα να εξασφαλίζει τη θέασή τους από πολύ μεγαλύτερο αριθμό επισκεπτών, αποτελούσαν δυο βασικά επιχειρήματα για τη βρετανική πλευρά. Ωστόσο, αυτά πλέον δεν ευσταθούν, όπως υπογραμμίζει και η κ. Σταματούδη: «Το γεγονός ότι πλέον υπάρχει το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης αποτελεί αδιαμφισβήτητα ένα ισχυρό διαπραγματευτικό χαρτί. Ο κατάλληλος χώρος πλέον είναι το Μουσείο της Ακρόπολης για την έκθεσή τους τόσο με ασφάλεια όσο και με τρόπο ευνοϊκότερο και ιδανικότερο από οπουδήποτε αλλού. Ας μην ξεχνάμε ότι πρόκειται για ένα μνημείο, που όχι μόνο "συνελήφθη" ως ιδέα στο αττικό φως, αλλά και επειδή οι δημιουργοί του επέλεξαν να το τοποθετήσουν εδώ, ενώ ακόμα και αυτή η εξέλιξη του αττικού, αστικού περιβάλλοντος έχει μια ιστορία να πει».
'Οσον αφορά το θέμα της επισκεψιμότητας, η ίδια διευκρινίζει: «Είναι σημαντικό να γίνει μια ουσιαστική διάκριση. Αν θυμάμαι καλά, στο Βρετανικό Μουσείο η επισκεψιμότητα είναι κάπου στα 5 εκατ. έναντι περίπου 2 εκατ. στο Νέο Μουσείο της Ακρόπολης. Όμως το ζητούμενο είναι να συγκριθεί η επισκεψιμότητα με την αίθουσα "Greece Parthenon Gallery", όπου και παρουσιάζονται, αφού δεν είναι δεδομένο ότι όλοι οι επισκέπτες του Βρετανικού Μουσείου θα περάσουν από εκεί».
Περιστατικά επιστροφής
Ενισχυτικά λειτουργούν και άλλα περιστατικά επιστροφής αρχαιοτήτων από σημαντικά μουσεία, όπως αυτό του Γκετί: «Περιστατικά σαν κι αυτό είναι πολύ σημαντικά, αφού δημιουργούν μια διεθνή πρακτική και η συγκυρία είναι πράγματι πολύ καλή. Το δικό μας επιχείρημα, πέρα από τις διεθνείς αυτές πρακτικές, αφορά και το δίκαιο της πολιτιστικής κληρονομιάς, που έχει εξελιχθεί με τέτοιον τρόπο ώστε οι αρχαιότητες να επιστρέφονται στον τόπο τους, όταν αποτελούν μέλος αρχιτεκτονικών συνόλων. Ας μην ξεχνάμε ότι ο Παρθενώνας δεν είναι ένα απλό μνημείο, αλλά το εξέχον μνημείο μιας ολόκληρης χώρας. Ως ένα επιπρόσθετο πλεονέκτημα θα μπορούσαμε να επικαλεστούμε ακόμα και τη δυσμενή οικονομική συγκυρία και την επίκληση της αισθήματος φιλίας από πλευράς των Βρετανών, να αποδεχτούν το δίκαιο και ηθικό αίτημά μας».
Σχετικά με τις ελληνικές θέσεις σε ζητήματα επαναπατρισμού πολιτιστικών αγαθών ελληνικής προέλευσης, το ΥΠΑΙΘΠΑ αναφέρει: «Εκτός από τα προϊόντα αρχαιοκαπηλίας, με τη στενή έννοια του όρου, όπως για παράδειγμα αυτά περιγράφονται και εμπίπτουν στις διεθνείς συμβάσεις για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, υπάρχουν ακόμη αρχαιότητες, ιδιαίτερης σημασίας για την ανθρωπότητα, που έχουν απομακρυνθεί με διαδικασίες αμφιβόλου νομιμότητας από το έδαφος ενός κράτους και σε κάθε περίπτωση με τρόπο επαχθή για το μνημείο ή το αρχαιολογικό περιβάλλον στο οποίο εντάσσονται. Η αναγκαιότητα επαναπατρισμού αυτών των αρχαιοτήτων υπαγορεύεται από τις θεμελιώδεις αρχές των διεθνών συμβάσεων, ανεξαρτήτως χρονικών ορίων ή περιορισμών. Υπαγορεύεται επίσης από εθιμικούς κανόνες και αρχές δικαίου και ηθικής που διατρέχουν το δίκαιο της πολιτιστικής κληρονομιάς. Υπαγορεύεται ακόμη από αυξημένο οικουμενικό ενδιαφέρον αλλά και δημόσιο συμφέρον, με σκοπό να αποκατασταθεί η ακεραιότητα του μνημείου στον ιστορικό, πολιτιστικό και φυσικό του χώρο. Ο επαναπατρισμός τέτοιων αρχαιοτήτων υπαγορεύεται ακόμη από την ανάγκη της πληρότητας της πληροφορίας που αυτές φέρουν ως μέρος ενός ευρύτερου συνόλου από το οποίο έχουν αποκοπεί και απομονωθεί. Οι εκπατρισμένες αρχαιότητες δεν είναι δυνατό να προσφέρουν την πληροφορία αυτή στον ερευνητή ή στον απλό θεατή κατακερματισμένες και απομονωμένες, με αποτέλεσμα να εκτίθενται ως μεμονωμένα αντικείμενα τέχνης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα».
Πηγή: Γ. Σωτηροπούλου, Αγγελιοφόρος
Δεν υπάρχουν σχόλια