Χωρίο από τη «Γένεση» της Βίβλου. Διακοσμημένο ελληνικό χειρόγραφο σε μικρογράμματη γραφή του 10ου αιώνα. Τα ομηρικά έπη, έργα του Σ...
 |
| Χωρίο από τη «Γένεση» της Βίβλου. Διακοσμημένο ελληνικό χειρόγραφο σε μικρογράμματη γραφή του 10ου αιώνα. |
Τα ομηρικά έπη, έργα του Σοφοκλή, του Πλάτωνα και του Ιπποκράτη που περιλαμβάνονται σε σπάνια χειρόγραφα της ελληνικής συλλογής της Αποστολικής Βιβλιοθήκης του Βατικανού καθώς και ελληνικά χειρόγραφα από την εξαιρετική συλλογή της Βοδληιανής Βιβλιοθήκης της Οφξόρδης είναι προσβάσιμα σε όλους στο διαδίκτυο από τον κοινό ιστότοπο των δύο βιβλιοθηκών.
Ο ιστότοπος εγκαινιάστηκε επισήμως την Τρίτη 3 Δεκεμβρίου και ο χρήστης του διαδικτύου θα βρίσκει εκεί έναν διαρκώς αυξανόμενο αριθμό ψηφιοποιημένων χειρογράφων, αρχετύπων και παλαίτυπων βιβλίων από τις συλλογές των δύο εκπληκτικών βιβλιοθηκών.
Οι δύο βιβλιοθήκες, από τις παλαιότερες και σημαντικότερες βιβλιοθήκες στον κόσμο, αποφάσισαν να συνεργαστούν για τη δημιουργία μιας κοινής ψηφιακής βιβλιοθήκης που χρηματοδοτεί το Ίδρυμα Πολόνσκι. Το πρόγραμμα ψηφιοποίησης αναμένεται να διαρκέσει τέσσερα χρόνια και στη διάρκειά του θα ψηφιοποιηθούν και θα είναι ελεύθερα προσβάσιμες στους ερευνητές και στο ευρύ κοινό ενάμισι εκατομμύριο σελίδες αρχαίων, κυρίως, κειμένων. Ελληνικά και εβραϊκά χειρόγραφα, αρχέτυπα του 15ου αιώνα, ανεκτίμητο ερευνητικό υλικό για την ιστορία του δυτικού πολιτισμού, που βρισκόταν μοιρασμένο εδώ και αιώνες στις δύο βιβλιοθήκες, θα ενωθεί στο διαδίκτυο.
Ανάμεσα στα τεκμήρια της Βοδληιανής που θα ψηφιοποιηθούν είναι ένα από τα καταστατικά επιτεύγματα της τυπογραφίας του Γουτεμβέργιου, ένα από τα 50 σωζόμενα αντίτυπα της Βίβλου. Τυπωμένη με κινητά μεταλλικά στοιχεία το 1455, η Βίβλος του Γουτεμβέργιου θεωρείται το βιβλίο-σταθμός που σηματοδοτεί την αρχή της «επανάστασης της τυπογραφίας».
Στον ιστότοπο δημοσιεύονται επίσης επιστημονικές μελέτες σχετικά με κείμενα που απόκεινται στις δύο βιβλιοθήκες αλλά και συνεντεύξεις με τους βιβλιοθηκονόμους τους καθώς και με τον αρχιεπίσκοπο του Καντέρμπουρι Τζάστιν Ουέλμπι. Όπως δήλωσε ο τελευταίος στη βρετανική εφημερίδα «Guardian», «η ψηφιοποίηση του υλικού αυτού είναι υψίστης και παγκόσμιας σημασίας» καθώς θα ενωθούν στο διαδίκτυο κείμενα τα οποία αρχικά ανήκαν στην ίδια συλλογή ή στον ίδιο κώδικα αλλά βρίσκονταν επί αιώνες μοιρασμένα στις δυο βιβλιοθήκες. «Τα κείμενα αυτά, με την εικόνα τους, την υλική τους υπόσταση εμπνέουν τη λατρεία προς τον Θεό», λέει σε σχετικό podcast ο Αρχιεπίσκοπος του Καντέρμπουρι για τα πρώτα έντυπα θρησκευτικά βιβλία.
Για την ιστορία, θυμίζουμε ότι η Βατικανή Βιβλιοθήκη ιδρύθηκε το 1451 από τον Πάπα Νικόλαο Ε΄. Περιλαμβάνει κείμενα των Πατέρων της Εκκλησίας και έργα Φιλοσοφίας, Ιστορίας και Φυσικών Επιστημών. Τον αρχικό πυρήνα της αποτελεί μια συλλογή του Πάπα Νικόλαου Ε΄ από 1.200 χειρόγραφους ελληνικούς, λατινικούς και εβραϊκούς κώδικες που μεταφέρθηκαν στη Ρώμη από τη Δύση και την Ανατολή. Στη Βατικανή Βιβλιοθήκη απόκειται ο αρχαιότερος εβραϊκός κώδικας και ένα αντίγραφο της Βιβλίου γραμμένο στην Ιταλία που χρονολογείται στα 1100. Η βιβλιοθήκη φημίζεται για τη σπάνια συλλογή της από 8.900 αρχέτυπα.
Πυρήνα της Βοδληιανής Βιβλιοθήκης, η οποία άνοιξε για τους ερευνητές το 1602, αποτέλεσε η πλούσια βιβλιοθήκη του Δούκα Χάμφρεϊ (1390-1447) του 1488. Σήμερα περιλαμβάνει και παλαιότερες συλλογές και αποτελεί μία από τις έξι αποθετήριες βιβλιοθήκες του Ηνωμένου Βασιλείου, στην οποία υποχρεούνται, βάσει νόμου, να καταθέτουν αντίτυπα των εκδόσεών τους οι βρετανοί εκδότες.
Οι ελληνικές συλλογές της Βατικανής Βιβλιοθήκης
«Η μεγάλη σημασία της συλλογής ελληνικών χειρογράφων της Βατικανής Βιβλιοθήκης δεν εδράζεται στον πλούτο της, μολονότι περιλαμβάνει 5.000 τόμους» διαβάζουμε στον κοινό ιστότοπο των δυο βιβλιοθηκών. Για την ακρίβεια, μόνο τέσσερις-πέντε βιβλιοθήκες στον κόσμο μπορούν να τη συναγωνιστούν σε αριθμό ελληνικών τόμων. Η σημασία της συλλογής έγκειται όμως κυρίως στην ποιότητα του υλικού. «Πολλά από τα χειρόγραφα της συλλογής είναι ανυπολόγιστης αξίας, είτε λόγω της ιστορικής σημασίας των κειμένων που περιέχουν είτε λόγω της απαράμιλλης ομορφιάς τους. Έργα του Ομήρου, του Σοφοκλή, του Πλάτωνα και του Ιπποκράτη καθώς και χειρόγραφα της Καινής Διαθήκης και κείμενα των Πατέρων της Εκκλησίας εικονογραφούνται με θαυμάσιες βυζαντινές μικρογραφίες».
Η ιστορία του βιβλίου, από το χειρόγραφο στο ψηφιακό κείμενο
Στο μπλογκ που φιλοξενείται στον ιστότοπο διακεκριμένοι μελετητές παρουσιάζουν κείμενα, περιγράφουν κώδικες και σχολιάζουν ζητήματα σχετικά με την πατρότητα ή τη χρονολόγησή τους. Συναρπαστικές για όσους γοητεύονται από την τέχνη του βιβλίου είναι οι βήμα-βήμα περιγραφές και οι φωτογραφίες των εργασιών συντήρησης και αποκατάστασης των πολύτιμων τεκμηρίων στα εργαστήρια συντήρησης των δύο βιβλιοθηκών και οι αναρτήσεις που αφορούν ποικίλα θέματα της Ιστορίας του βιβλίου.
Ακούστε εδώ έναν ευφυή παραλληλισμό των παλίμψηστων χειρογράφων του Μεσαίωνα με τη σύγχρονη τεχνολογία του hypertext και την αναγνωστική συμπεριφορά στον καιρό του διαδικτύου.
Δείτε την υποδειγματική ψηφιοποίηση και περιγραφή των ψηφιακών τεκμηρίων και τον κατάλογο των ψηφιοποιημένων και υπό ψηφιοποίηση αρχέτυπων και παλαίτυπων βιβλίων από τις δύο βιβλιοθήκες.
Πηγή: Λ. Κουζέλη, Το Βήμα
Δεν υπάρχουν σχόλια