Εγώ ο Κλαύδιος, Ρωμαίος αυτοκράτορας και Αιγύπτιος Φαραώ

Ομάδα ερευνητών ανακάλυψε ένα αρχαίο χαραγμένο έργο στους τοίχους αιγυπτιακού ναού που απεικονίζει τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Κλαύδιο ντυμ...

Ομάδα ερευνητών ανακάλυψε ένα αρχαίο χαραγμένο έργο στους τοίχους αιγυπτιακού ναού που απεικονίζει τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Κλαύδιο ντυμένο ως Αιγύπτιο Φαραώ, φορώντας ένα περίτεχνο στέμμα.

Στο έργο, ο αυτοκράτορας Κλαύδιος, ο οποίος ηγήθηκε από το 41 έως το 54 π.Χ., απεικονίζεται να στήνει μια τεράστια δοκό με μια ημισέληνο στην κορυφή. Οκτώ άνδρες, που ο καθένας φοράει δύο φτερά, εμφανίζονται να αναρριχώνται στις δοκούς, με τα πόδια τους να κρέμονται στον αέρα.

Τα αιγυπτιακά ιερογλυφικά στο σχέδιο αποκαλούν τον Κλαύδιο, «Υιός του Ρα, Ηγέτη των Στεμμάτων» καθώς και «Βασιλιάς της Άνω και Κάτω Αιγύπτου, Ηγέτης των Δύο Περιοχών». Τα ιερογλυφικά αναφέρουν ότι ανυψώνει την δοκό μιας σκηνής (ή ναΐσκου λατρείας) του θεού Min (αρχαίου αιγυπτίου θεού της γονιμότητας και της ενέργειας) και σημειώνει την ημερομηνία που λαμβάνει χώρα το τελετουργικό, περίπου το καλοκαίρι σύμφωνα με τους ερευνητές. Το τελετουργικό θα πραγματοποιήθηκε, ακόμη και αν ο Κλαύδιος δεν επισκέφθηκε ποτέ την Αίγυπτο. Ένας ναΐσκος λατρείας είναι στην πραγματικότητα ένας τόπος λατρείας και μια σκηνή θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για το σκοπό αυτό.

Η σκηνή που βρέθηκε στον εξωτερικό τοίχο του ναού
που απεικονίζει τον Κλαύδιο ως Φαραώ.

Το περίτεχνο στέμμα του Κλαύδιου αποτελείται από τρία βούρλα (φυτά), τοποθετημένα σε κέρατα κριαριού μαζί με τρία γεράκια που κάθονται στην κορυφή. Τρεις ηλιακοί δίσκοι που αντιπροσωπεύουν τον ήλιο (ένα για κάθε φυτό) εμφανίζονται μπροστά από τα βούρλα. Οι Αιγύπτιοι ηγέτες απεικονίζονται να φορούν στέμματα όπως το συγκεκριμένο, σχετικά αργά στην αρχαία αιγυπτιακή ιστορία, κυρίως μετά το 332 π.Χ. , και είχαν φορεθεί μόνο στην Αίγυπτο. Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία κατέλαβε την Αίγυπτο το 30 π.Χ. και ενώ οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες δεν ήταν Αιγύπτιοι, απεικονίζονταν ως Φαραώ σύμφωνα με τους αιγυπτιολόγους.

Στο πρόσφατα ανακαλυφθέν σχέδιο, ο θεός Min εμφανίζεται να φορά το δικό του στέμμα με στύση του πέους του, επειδή ήταν ο θεός της γονιμότητας, δηλώνουν οι ερευνητές. Τα ιερογλυφικά περιγράφουν τον Min ως «αυτός που ελέγχει τα πολεμικά άλογα, του οποίου ο φόβος είναι και στις Δύο Περιοχές». Ο Min εμφανίζεται να λέει στον Κλαύδιο, «σας δίνω τα (νότια) εδάφη», το οποίο οι ερευνητές αναφέρουν ότι θα μπορούσε να είναι μια αναφορά στις ερήμους γύρω από τον ποταμό Νείλο, όπου ίσως υπήρξε εξόρυξη μετάλλων.

Η σκηνή ανακαλύφθηκε στον δυτικό εξωτερικό τοίχο του ναού της Ίσιδας στο Shanhur, που βρίσκεται στην ανατολική όχθη του ποταμού Νείλου περίπου 20 χιλιόμετρα βόρεια του Luxor. Πρόκειται για αιγυπτιακό ναό, χτισμένο και διακοσμημένο κατά τη διάρκεια της ρωμαϊκής περιόδου από τον Αύγουστο (30 π.Χ.- 14 μ.Χ.) μέχρι τον Τραϊανό ( 98-117 μ.Χ.). Η σκηνή με την ανύψωση της δοκού ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά κατά την ανασκαφική περίοδο 2000-2001 και καταγράφηκε πλήρως  κατά τη διάρκεια της επιγραφικής περιόδου του 2010. Ο ναός αρχικά είχε 36 σκηνές σε κάθε έναν από τους ανατολικούς και δυτικούς εξωτερικούς τοίχους του, και αυτή η νέα σκηνή, που προστατεύονταν για χιλιετίες από ένα στρώμα χώματος, είναι μια από τις πιο καλοδιατηρημένες.

Η μελέτη δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο περιοδικό Zeitschrift für Ägyptische Sprache und Altertumskunde από την Martina Minas-Nerpel, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο του Swansea του Ηνωμένου Βασιλείου, και την Marleen De Meyer, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο πανεπιστήμιο KU Leuven του Βελγίου. Τα λεπτομερή γραμμικά σχέδια της σκηνής έγιναν από τον Troy Sagrillo, λέκτορα στο Πανεπιστήμιο του Swansea.

Ρωμαίοι Φαραώ

Αν και η Κλεοπάτρα αποκαλείται συχνά ως «η τελευταία Φαραώ της Αιγύπτου», οι Αιγύπτιοι ιερείς απεικόνιζαν τους Ρωμαίους αυτοκράτορες όπως τους Φαραώ μέχρι τον 4^ο αιώνα μ.Χ. Επιτρεπόταν ή ακόμη και ενθαρρύνονταν  οι απεικονίσεις Ρωμαίων αυτοκρατόρων σε αιγυπτιακούς ναούς, προκειμένου να κρατήσουν την Αίγυπτο - η οποία αποτέλεσε σημαντική ρωμαϊκή επαρχία – σταθερή.

«Παρά το γεγονός ότι γνωρίζουμε πως ο Κλαύδιος, όπως και οι περισσότεροι Ρωμαίοι αυτοκράτορες, δεν επισκέφθηκε ποτέ την Αίγυπτο, η κυριαρχία του πάνω στη γη του Νείλου και στις περιοχές της ερήμου νομιμοποιήθηκε με τα λατρευτικά μέσα», αναφέρουν οι Minas-Nerpel και De Meyer στο άρθρο τους. «Με τη διακόσμηση του εξωτερικού τοίχου του ναού με αυτό το τελετουργικό, ο Κλαύδιος λαμβάνει θεωρητικά τα χαρακτηριστικά του θεού Min και κατά συνέπεια την ικανότητά του να κυβερνήσει την Αίγυπτο».

Οι ερευνητές σημειώνουν ότι παρόμοιες σκηνές που απεικονίζουν την ανύψωση μιας δοκού για τον θεό Min χρονολογούνται πριν από 4.300 χρόνια, κατά την περίοδο ανέγερσης των πυραμίδων. Αυτή η παράδοση δημιουργίας σκηνών με δοκούς συνεχίστηκε και στην περίοδο της ρωμαϊκής κυριαρχίας.

Πραγματικό τελετουργικό

Επιπλέον, η ημερομηνία που αναφέρει το σχέδιο υποδεικνύει ότι πραγματοποιήθηκε το τελετουργικό στην πραγματική ζωή, σύμφωνα με τους ερευνητές, προσθέτοντας ότι άνθρωποι μπορούν να έχουν αναρριχηθεί στην κεντρική δοκό του ναΐσκου του Min. Στην πραγματικότητα, ο ιερέας μπορεί να είχε σταθεί ως αντικαταστάτης του απόντα Κλαύδιου, και ένα άγαλμα θα μπορούσε να είχε χρησιμοποιηθεί για να αντιπροσωπεύσει τον Min, αναφέρει η Minas-Nerpel.

«Αυτό που βλέπουμε ως απεικόνιση στη σκηνή του ναού αποτελεί το ιδανικό σενάριο», δηλώνει η Minas-Nerpel στο LiveScience. Πρόσθεσε ότι , ακόμη και πριν οι Ρωμαίοι καταλάβουν την Αίγυπτο το 30 π.Χ. , οι Φαραώ της Αιγύπτου δεν ήταν σε θέση να λαμβάνουν μέρος σε κάθε τελετή που πραγματοποιούταν σε ναό και οι αντικαταστάτες ήταν απαραίτητοι.

Η σκηνή με το μαρούλι

Μια άλλη τελετουργική προσφορά στο ναό του Shanhur απεικονίζεται σε αντίστοιχη σκηνή στο ανατολικό εξωτερικό τοίχο και δείχνει τον Κλαύδιο να προσφέρει ένα μαρούλι στον θεό Min, το οποίο συμβολίζει τη συνέχιση της γονιμότητας της Αιγύπτου. Βρίσκεται στον ανατολικό τοίχο και δεν έχει ανασκαφεί πλήρως. Σε αυτή τη σκηνή, ο Αιγύπτιος θεός Horus (που εμφανίζεται ως παιδί ) απεικονίζεται μεταξύ των δύο.

Ο Αυτοκράτορας Κλαύδιος προσφέρει ένα μαρούλι στον θεό Min.

«[Πάρτε για] σας το μαρούλι, προκειμένου να ενωθεί με το σώμα σας (ή τον φαλλό)», φέρεται να λέει ο Κλαύδιος στον θεό Min στα ιερογλυφικά που συνοδεύουν την σκηνή. Σε ένα σημείο, ο Κλαύδιος, λέει, «Κάποιος φοβάται μόλις δει το πρόσωπό σας».

Οι δύο σκηνές υπογραμμίζουν τη γονιμότητα και την νικηφόρα δύναμη, που και οι δύο ήταν σημαντικές για τη νομιμοποίηση του κράτους, απόντος του Ρωμαίου αυτοκράτορα που ήθελε να ελέγχει την Αίγυπτο, αναφέρουν οι Minas-Nerpel και De Meyer.

Πηγή: O. Jarus, LiveScience