Ο Πρίαπος de profundis*

Εικόνα 1: Χάλκινο αγαλμάτιο Πρίαπου. 1ος αι. μ.Χ. Provenance Ariadne Gallery, New York, U.S. 2016 -Άκου να δεις Βαυβώ (1) . Εγώ, o Πρί...

Εικόνα 1: Χάλκινο αγαλμάτιο Πρίαπου.
1ος αι. μ.Χ. Provenance Ariadne Gallery, New York, U.S. 2016

-Άκου να δεις Βαυβώ (1). Εγώ, o Πρίαπος (2), δεν είμαι του κάλλους και της αρμονίας, ούτε του καθωσπρεπισμού και των κοινωνικών συμβάσεων και σίγουρα όχι τέκνο της πόλης και της λογικής.

Απότοκο είμαι και συνάμα προστάτης της γεωργίας, της εξοχής, των κήπων, της πρώτης πλάσης, της πνοής του χώματος και του γλυκόπιοτου μεθυστικού κρασιού. Ζω ελεύθερος, ξένοιαστος, τρέφω και τρέφομαι απ’ τον βαθύ ερωτισμό μου, πάντα διεγερμένος, ιθυφαλλικός… ξέρεις εσύ Βαυβώ μου πώς είμαι, όταν σε σιμώνω… Είμαι ένας γνήσιος λάγνος...η προσωποποίηση της άλογης τυφλής λαγνείας (3).

Εικόνα 2: Ειδώλιο Πρίαπου από τη Σωζόπολη της Βουλγαρίας, όπου εικάζεται ότι βρέθηκε ναός του

Και οι ακόλουθοί μου, ομοίως, τα ανείπωτα ιερουργούν στο αντικείμενο του πόθου τους πάνω σε κλίνες ή στις εσχατιές, ξοδεύονται ερωτικά μες τ΄αμαυρά σκοτάδια, όμως κρυφά «από ντροπή», όπως λένε. Οι υπόλοιποι θα ήθελαν να παραδοθούν άνευ ορίων, άνευ όρων στη μέθεξη του άχρονου οργασμού μου, αλλά φοβούνται, και αν τους ρωτήσεις, δεν παραδέχονται πόσο το λαχταρούν! Εγώ όμως είμαι εκεί, πιο δυνατός και απ’ τη ντροπή και απ’ το φόβο, θεός σκέτος, φοβερός, Απόλυτος. Είμαι ο σπερματικός λόγος (4), το Μέγα Πέος, ο Μέγας Ανατολικός (5). Και οι πιστοί μου για μια οργασμική στιγμή θεώνονται κι αυτοί, ξορκίζουν το θάνατο, αθανατεύουν. Αυτό μου φτάνει. Αυτό τους φτάνει.

Εικόνα 3: Άγαλμα του Πρίαπου, 250-212 π.Χ.
Museo Archeologico Regionale Paolo Orsi, Συρακούσες

Εικόνα 4: ειδώλιο Αφροδίτης με Έρωτα και Πρίαπο από τάφο της Βέροιας, μέσα 2ου αι. π.Χ.

Δεν είμαι το παραμορφωμένο όργανο της ηδονής που βλέπεις στητό και έτοιμο για «τρύγο», ούτε ένα απλό σύμβολο, αλλά η ίδια η βαθιά υγρή λαγνοηδονή, όπως ξεπηδά μέσα απ’ τον ανθρώπινο χου, τη γύμνια και την παραζάλη του πόθου, για να ξεγελάσει το Θάνατο. Θέλω να κορέσω τη δίψα μου από το φρέαρ της μέγιστης Επιθυμίας με όλους τους τρόπους… και ας μην ξεδιψάω ποτέ και ας είναι ο κύκλος «πεθυμιά-εκπλήρωση» αέναος…και ας καραδοκούν οι συνέπειες…δε με νοιάζει. 

Εικόνα 5: Πρίαπος σε τοιχογραφία από την  Casa dei Vettii, Πομπηία.

Ούτε οι ψεύτικες κατηγορίες με αγγίζουν, ότι τάχα μου πήγα να βιάσω τη Λωτίδα (6). Δεν είναι αλήθεια. Ήθελε, με έσταξε τον τρίφαλλο (7) στο λάμδα της, οργίασε, ντράπηκε μετά και γι’αυτό το λησμόνησε. Έγινε λευκός λωτός  η Λωτίδα.

Εικόνα 6: Πρίαπος η πιθανότερα πριαπίζων Ερμής σε τοιχογραφία της Πομπηίας.
Νάπολη, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Εικόνα 7: Γυναίκα προσεύχεται στον Πρίαπο, μπροστά από βωμό με αφιερώματα.
Σχέδιο από την Πομπηία

-Άπιστοι κλέφτες των καρπών του βασιλείου μου, να ξέρετε. Θα σας τιμωρήσω αλύπητα με τ’ όργανό μου!

-Πιστοί μου, λατρέψτε με και θα ανταμειφθείτε: θα σας οδηγήσω εκεί όπου ο θάνατος ξερνιέται και πεθαίνει, στη λαγνοχώρα που γεννάει τη ζωή, εκεί που οι άνδρες λούζονται σε υπόλευκους γαλατένιους ηδονοπίδακες και οι γυναίκες κολυμπούν σε ωκεάνιους αφροδίσιους σπασμούς...έστω για λίγο…έστω για μια πνοή. Αυτό μου φτάνει. Αυτό σας φτάνει.

Εικόνα 8: Πρίαπος, 170-240 μ.Χ. Museum of Fine Arts, Boston 

Εικόνα 9: Πρίαπος. Μουσείο Εφέσου, Τουρκία

Εικόνα 10: Venus (Αφροδίτη) και Πρίαπος από τη νεκρόπολη της Via Triumphalis στο Βατικανό 

Εικόνα 11: Φρούριο στο χωριό Καλύβα της Ροδόπης.  Η "πύλη του Πριάπου" από το εξωτερικό, και ο ασβεστόχτιστος περίβολος της β΄φάσης. © Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού http://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=6041

Εικόνα 12: τα 7 θανάσιμα αμαρτήματα. Ιερώνυμος Μπος (1485)

------------------------------------------------

* de profundis = λατινική φράση, σημαίνει «εκ βαθέων». Είναι και γνωστό έργο του συγγραφέα Όσκαρ Ουάιλντ, ο οποίος με τον τίτλο αυτό έγραψε πολυσέλιδη επιστολή στον εραστή του  Άλφρεντ Ντάγκλας  μέσα στη φυλακή (1897). 

(1) Βαυβώ = Θηλυκή γονιμική θεότητα που το όνομα της σημαίνει «γυναικείο αιδοίο».

(2) Πρίαπος = αρχαιοελληνικός θεός του ερωτικού ενστίκτου, των ανδρικών γεννητικών οργάνων, της γονιμότητας, προστάτης της βλάστησης, των κήπων, των φρούτων, των κοπαδιών. Ήταν γιος της Αφροδίτης και του Διονύσου. Συνήθως εικονίζεται με φρούτα στα χέρια και με ανορθωμένο, ευμεγέθη φαλλό, ο οποίος ήταν σύμβολο γονιμότητας, αλλά και αποτροπαϊκό στοιχείο των κακών δυνάμεων και της βασκανίας. Εκτός από τον Πρίαπο, σε στύση παρουσιαζόταν ο Ερμής (στις ερμαϊκές στήλες), πολύ συχνά ο Διόνυσος και οι άνδρες ακόλουθοί του (Πάνας, Σάτυροι, Σειληνοί). Ο Πρίαπος λατρευόταν ιδιαιτέρως στη Λάμψακο. Τον 3ο αι. π.Χ. η λατρεία του επεκτάθηκε στις πόλεις της ελλαδικής επικράτειας και την Ιταλία. Παρότι θεωρούταν κατώτερος θεός, λατρεύτηκε κατεξοχήν τη ρωμαϊκή περίοδο με την ονομασία Mutinus Titinus. Ο ιατρικός όρος πριαπισμός σημαίνει  παρατεταμένη επώδυνη στύση του ανδρικού γεννητικού οργάνου.

(3) λαγνεία = < λαγαίω = αφήνω, χαλαρώνω. Λαγνεία  ή φιληδονία: η αδιάκοπη και έντονη επιθυμία για σεξουαλική επαφή. Οι Καθολικοί την εντάσσουν τέταρτη σε αύξουσα σημασία ανάμεσα στα επτά θανάσιμα αμαρτήματα, με κυρίαρχο δαίμονά της τον Ασμοδαίο. Η κατάταξη των αμαρτημάτων έγινε από τον Πάπα Γρηγόριο Α΄ κατά τη διάρκεια της θητείας του (590-604 μ.Χ.) στο έργο του Magna Moralia. 

(4) Στη στωική φιλοσοφία το σπέρμα = πνεῦμα. 

(5) Μέγας Ανατολικός = λογοπαίγνιο με τον ομώνυμο τίτλο του πολύτομου μυθιστορήματος του Ανδρέα Εμπειρίκου (ολοκλήρωση συγγραφής περίπου το 1970, έκδοση το 1990-2) και με τη λαγνεία ως θανάσιμο αμάρτημα, της οποίας ο δαίμονας Ασμοδαίος είναι ένας από τους τέσσερις πρίγκιπες της Κόλασης, που κυβερνά τις Ανατολικές περιοχές και οδηγεί 72 λεγεώνες δαιμόνων.

(6) Λωτίδα = νύμφη που μεταμορφώθηκε σε λωτό για να αποφύγει το ερωτικό πλησίασμα του Πρίαπου.

(7) τρίφαλλος = Triphallus: μία από τις πολλές ονομασίες του Πρίαπου.

Πρόσθετες πληροφορίες:

• Φρούριο στην Καλύβα Ξάνθης
• Priapus in excelsis
• Το ανάγλυφο του Πριάπου από το φρούριο Καλύβας Ξάνθης
• PRIAPEIA
• A list of terms used in the Priapeia as designations of Priapus
• Príap
• Ναός του φαλλικού θεού Πρίαπου ανακαλύφθηκε στη Σωζόπολη
• Μηχανή του Χρόνου - Πρίαπος

Βασιλική Χριστοπούλου, Αρχαιολόγος