Βιβλία, έγγραφα, φωτογραφίες, αρνητικά, cd, τετράδια, αγαλματίδια βουτηγμένα στο νερό και τη λάσπη.
Βιβλία, έγγραφα, φωτογραφίες, αρνητικά, cd, τετράδια, αγαλματίδια βουτηγμένα στο νερό και τη λάσπη.
Μια υπερχείλιση σε έναν σωλήνα ύδρευσης, μια διαρροή που κανείς δεν πρόσεξε ή μια δυνατή νεροποντή προκάλεσαν μια ξαφνική πλημμύρα και δημιούργησαν έναν σωρό από μουσκεμένα οργανικά και ανόργανα υλικά που αποτελούν μέρος της συλλογής ενός μουσείου ή μιας βιβλιοθήκης. Πως θα σωθούν από την καταστροφή;
Το σενάριο μπορεί να είναι φανταστικό, αλλά οι συνθήκες στις οποίες δοκιμάστηκαν οι συμμετέχοντες του σεμιναρίου «Διαχείριση φυσικών καταστροφών σε πολιτιστικά ιδρύματα», που διοργάνωσε το Τμήμα Συντήρησης Αρχαιοτήτων του ΤΕΙ Αθήνας, ήταν πραγματικές. Το μικρό αλσύλλιο στο προαύλιο του ΤΕΙ μετατράπηκε σε ένα πλημμυρισμένο περιβάλλον και οι συντηρητές και αρχαιολόγοι του σεμιναρίου αντίκρισαν ένα «βουνό» από υποτιθέμενα πολύτιμα υλικά συλλογών που έπρεπε να διασώσουν.
«Τους είχαμε πει ότι στο τέλος του σεμιναρίου θα τους κάναμε μια προσομοίωση, αλλά δεν ήταν προετοιμασμένοι για κάτι τέτοιο, όπως δεν θα ήταν εάν είχε συμβεί στην πραγματικότητα», μας λέει η συντονίστρια του σεμιναρίου και συντηρήτρια έργων τέχνης Μαρία Λυρατζή.
Η αρχική έκπληξη των συμμετεχόντων περνάει γρήγορα και αρχίζουν να εφαρμόζουν τα βασικά βήματα για τη διάσωση της συλλογής. Οι ομάδες επιλέγουν τον συντονιστή τους και έπειτα αναλαμβάνουν καθήκοντα: σημειώνουν τα υλικά που βλέπουν και τα διαχωρίζουν σε οργανικά και ανόργανα, φωτογραφίζουν τη συλλογή και δημιουργούν έναν ασφαλή χώρο για να τοποθετήσουν τα διασωθέντα υλικά.
Η ομάδα, που συντονίζει η συντηρήτρια αρχειακού-βιβλιακού υλικού της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος Αναστασία Ευθυμίου, στήνει έναν προστατευμένο χώρο κάτω από τα δέντρα του ΤΕΙ και φέρνει τα πρώτα αντικείμενα της συλλογής. «Δεν έχει τύχει να διαχειριστώ μια τέτοια κατάσταση ξανά. Το σεμινάριο ήταν χρήσιμο γιατί μπορεί στη θεωρία να τα γνωρίζουμε, να ακούμε τι πρέπει να κάνουμε και ίσως να τα φανταζόμαστε κάπως, αλλά η πράξη είναι τελείως διαφορετική. Η ψυχολογία είναι διαφορετική, οι μηχανισμοί, τα άτομα που συνεργάζεσαι είναι διαφορετικά, οπότε θα πρέπει να μάθεις να το διαχειρίζεσαι», μας λέει.
Οι ομάδες βουτούν τα λασπωμένα βιβλία και έγγραφα μέσα σε λεκάνες με καθαρό νερό για να φύγει η λάσπη και έπειτα τοποθετούν απορροφητικό χαρτί ανάμεσα στις σελίδες για την υγρασία. Με σπάγκο φτιάχνουν αυτοσχέδιες απλώστρες και τοποθετούν τα υφασμάτινα υλικά για να στεγνώσουν προτού ξεκινήσουν οι διαδικασίες επιμελούς συντήρησης.
Οι Αμερικανοί εκπαιδευτές τους από την οργάνωση ΝΗR (National Heritage Responders) δεν τους αφήνουν σε ησυχία και παίζουν τους ρόλους των «ενοχλητικών» δημοσιογράφων και εθελοντών άλλων ειδικοτήτων που, αν δεν έχουν εκπαιδευτεί κατάλληλα, το μόνο που θα πετύχουν είναι να τους καθυστερήσουν. «Έχουν περίπου 48 ώρες στη διάθεσή τους μέχρι την ανάπτυξη μούχλας που θα καταστρέψει τις συλλογές τους, εφόσον πρόκειται για οργανικά υλικά όπως το χαρτί», σημειώνει η κ. Λυρατζή.
Σε πραγματικές συνθήκες, ο χρόνος είναι ελάχιστος για τους συντηρητές που θα δώσουν τις «πρώτες βοήθειες», ειδικά όταν πρόκειται για συλλογές μεγάλων πολιτιστικών οργανισμών, γι’ αυτό και οι φορείς πρέπει να έχουν προαποφασίσει ποια αντικείμενα ή συλλογές θα θέσουν σε προτεραιότητα διάσωσης σε μια περίπτωση καταστροφής και να έχουν εκπαιδεύσει το προσωπικό τους. «Ωστόσο, ένας μικρός αριθμός πολιτιστικών ιδρυμάτων διαθέτει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών», καταλήγει η συντονίστρια του σεμιναρίου.
Η μεγάλη καταστροφή όμως μία φορά θα συμβεί, λέει ο λαός – ίσως και περισσότερες, λένε οι στατιστικές.
Πηγή: Σ. Ιωαννίδης, Καθημερινή
Δεν υπάρχουν σχόλια