Οι αρχαίοι άνθρωποι εξαφανίστηκαν λόγω τεμπελιάς;

Ο Ceri Shipton, αρχαιολόγος στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αυστραλίας, δήλωσε ότι ο «τεμπέλικος» τρόπος με τον οποίο ο H. Erectus έφτιαχνε ε...

Ο Ceri Shipton, αρχαιολόγος στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αυστραλίας, δήλωσε ότι ο «τεμπέλικος» τρόπος με τον οποίο ο H. Erectus έφτιαχνε εργαλεία και συγκέντρωνε πόρους έπαιξε κάποιο ρόλο στην εξαφάνιση του είδους.

Νέα αμφιλεγόμενη μελέτη υποστηρίζει ότι οι πρόγονοι του σύγχρονου ανθρώπου δεν ήταν ιδιαίτερα δραστήριοι με αποτέλεσμα να αφανιστούν.

Στη σύγχρονη κοινωνία, κάποιος μπορεί να είναι τεμπέλης και να μη χρειαστεί ποτέ να αντιμετωπίσει σοβαρές συνέπειες γι' αυτό. 

Αν δε μπορείς να μαγειρέψεις, παραγγέλνεις απ' έξω. Αν θες να πας οπουδήποτε, καλείς ένα ταξί. Αλλά σύμφωνα με μία νέα αμφιλεγόμενη μελέτη, δεν θα μπορούσαμε να πούμε το ίδιο για τον Homo erectus, έναν αρχαίο συγγενή του είδους μας. Στην εν λόγω μελέτη επιστήμονες ισχυρίζονται ότι ήταν η νωθρότητα που οδήγησε τον H. erectus στην εξαφάνιση. 

Ένας από τους συντάκτες της μελέτης και αρχαιολόγος στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αυστραλίας, ο Ceri Shipton, εξήγησε σε μία δήλωση ότι ο «τεμπέλικος» τρόπος με τον οποίο ο H. erectus έφτιαχνε εργαλεία και συγκέντρωνε πόρους έπαιξε κάποιο ρόλο στην εξαφάνιση του είδους.   

Λέει ότι «φαίνεται πως δεν πίεζαν τον εαυτό τους» και ισχυρίζεται ότι οι αυτοί οι πρώτοι άνθρωποι «δεν είχαν την ίδια αίσθηση περιέργειας που έχουμε εμείς». Αυτός ο ισχυρισμός, βέβαια, είναι προβληματικός για πολλούς λόγους.

Το άρθρο, που δημοσιεύτηκε στο PLOS One στα τέλη Ιουλίου, περιλαμβάνει μία ανάλυση πέτρινων εργαλείων που βρέθηκαν στην αραβική χερσόνησο, αλλά όπως έχουν τονίσει κριτικοί του, δεν αποδεικνύει ότι τα εργαλεία ανήκαν όντως στον H. erectus.   

Ο Chris Stringer, επικεφαλής ερευνών για την ανθρώπινη εξέλιξη στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου, που δεν έλαβε μέρος στη συγκεκριμένη έρευνα, εξηγεί ότι ο ισχυρισμός πως ο H. erectus ήταν τεμπέλης «φαίνεται σαν μία πολύ μεγάλη εξαγωγή συμπεράσματος από μία μόνο περιοχή» και συμπληρώνει ότι «χωρίς ανθρώπινα απολιθώματα και με ανακριβή χρονολόγηση, δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι ποιο είδος έφτιαξε αυτά τα εργαλεία».

Εν τω μεταξύ, ο Huw Groucutt, μεταδιδακτορικός συνεργάτης στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και ένας από τους επιστήμονες που συνέταξαν τη μελέτη, εξήγησε στο Twitter ότι ο σχολιασμός που έκανε ο Shipton στη δήλωση του πανεπιστημίου δεν αντανακλούσε τη δική του ερμηνεία για τα ευρήματα.

Στο άρθρο δηλώνεται ότι θα γίνουν νέες επιτόπιες έρευνες στη περιοχή Saffaqah στην κεντρική Αραβία με σκοπό να «γίνει γνωστό το πώς οι ανθρωπίνοι (σ.σ. ευρύτερη ταξινομική βαθμίδα στην οποία ανήκει και ο σύγχρονος Homo sapiens) προσαρμόστηκαν σε αυτή τη περιοχή».   

Ανάλυση του σχεδίου και του βάρους των πέτρινων εργαλείων όπως αιχμηρές πέτρες, τσεκούρια και μπαλτάδες που βρέθηκαν στο Saffaqah έδειξαν ότι οι ανθρωπίνοι που τα χρησιμοποιούσαν ήταν «δυνατοί και επιδέξιοι» αλλά συγχρόνως και «τεχνολογικά συντηρητικοί, χρησιμοποιώντας στρατηγικές με τη λιγότερη δυνατή προσπάθεια για εύρεση τροφή και μεταφορά εργαλείων».  

Με λίγα λόγια, ενώ υπήρχαν καλύτερες πέτρες τριγύρω για την κατασκευή των εργαλείων, οι ανθρωπίνοι που έφτιαξαν αυτά τα αντικείμενα στο Saffaqah είδαν τις πέτρες κοντά στον καταυλισμό τους και αποφάσισαν ότι ήταν αρκετά καλές.

O Dr. Ceri Shipton σε ανασκαφή στο Saffaqah στην κεντρική Αραβία.

Οι ανθρωπίνοι αυτοί κατασκεύαζαν πέτρινα εργαλεία – ειδικά τα τσεκούρια που οι αρχαιολόγοι έχουν συνδέσει με τον Homo erectus. Από την οπτική του Shipton, η χαμηλή ποιότητα αυτών των εργαλείων υποδεικνύει ότι οι δημιουργοί τους –που πιστεύει ότι ήταν Homo erectus– δεν είχαν ροπή προς την τεχνολογική πρόοδο. 

«Για να φτιάξουν τα πέτρινα εργαλεία τους θα χρησιμοποιούσαν ό,τι πέτρες έβρισκαν γύρω από τον καταυλισμό τους, που ήταν σχετικά χαμηλής ποιότητας σε σχέση με αυτά που έφτιαξαν άλλου κατασκευαστές εργαλείων αργότερα», είπε ο Shipton. «Στον χώρο που ερευνήσαμε, υπήρχε μια βραχώδης προεξοχή με ποιοτική πέτρα σε μικρή απόσταση, σε έναν μικρό λόφο... ήξεραν ότι ήταν εκεί, αλλά επειδή είχαν επαρκείς πόρους φαίνεται να σκέφτηκαν "γιατί να ασχοληθούμε;"».

Αν και το σχέδιο αυτών των τσεκουριών συνήθως συνδέεται με τον Homo erectus, κριτικοί της μελέτης διατείνονται ότι δεν παρουσιάζονται επαρκή στοιχεία για να πούμε ότι ο H. erectus έφτιαξε τα εργαλεία στο Saffaqah, πόσο μάλλον να υποστηρίξουμε ότι ήταν τεμπέληδες.   

Όταν ρωτήθηκε αν είναι ασφαλές να προβούμε στο συμπέρασμα ότι οι αρχαίοι άνθρωποι ήταν τεμπέληδες και αν γίνεται να το κάνουμε αυτό με βάση την ποιότητα κάποιων εργαλείων, ο καθηγητής ανθρώπινης εξέλιξης στο Πανεπιστήμιο Τζορτζ Ουάσινγκτον, Bernard Wood, απάντησε «όχι» και «όχι».   

Η ερμηνεία του Shipton συγκρούεται και με μία άλλη αμφιλεγόμενη μελέτη για τον Homo erectus, που στην ουσία ισχυρίζεται ότι οι άνθρωποι αυτοί ταξίδευαν στη θάλασσα, σε όλο το κόσμο, και μιλούσαν ο ένας με τον άλλο – κάτι που δεν φαίνεται καθόλου τεμπέλικο. Αλλά οι περισσότεροι επιστήμονες δεν συμφωνούν ούτε και με αυτή την υπόθεση.

Έτσι γυρίζουμε εκεί που ξεκινήσαμε: Γνωρίζουμε ότι οι αρχαίοι άνθρωποι έζησαν 1,89 εκατομμύρια με 143.000 χρόνια πριν, πιθανόν είχαν κάποια διασταύρωση με τον αρχαίο Homo sapiens, και κατά τη διάρκεια της ύπαρξής τους, έγιναν ψηλότεροι, λεπτότεροι και απέκτησαν μεγαλύτερο εγκέφαλο από τους προηγούμενους. Τα υπόλοιπα παραμένουν ένα μυστήριο.   

Το εάν ήταν τεμπέληδες ή όχι παραμένει υπό συζήτηση, αλλά ο H. erectus θεωρείται γενικά το πρώτο ανθρώπινο είδος που έζησε περισσότερο. Εάν ισχύει αυτό, τότε, όσο νωθροί κι αν ήταν, κάτι πρέπει να έκαναν σωστά.   

Πηγή: Σ. Σταθοπούλου, LiFO, με πληροφορίες από Inverse