Στο φως η, ξεχασμένη σε κλειστά αρχεία, Αθήνα του 19ου αιώνα

Ένας τσολιάς και ένας αστός συζητούν μπροστά στους στύλους του Ολυμπίου Διός (τέλη του 19ου, αρχές του 20ου αιώνα) Μια μεγάλη έκθεση...

Ένας τσολιάς και ένας αστός συζητούν μπροστά στους στύλους του Ολυμπίου Διός (τέλη του 19ου, αρχές του 20ου αιώνα)

Μια μεγάλη έκθεση κι ένα ντοκιμαντέρ αφηγούνται μέσα από θησαυρούς την μεταμόρφωση της πόλης από την Επανάσταση και μετά.

Μπορεί η έκθεση «Η Αθήνα από την Ανατολή στη Δύση: 1821-1896» που εγκαινιάζεται σήμερα Τρίτη 11 Φεβρουαρίου (ώρα 20.00) στην αίθουσα Ευρυδίκης Κωστοπούλου του Μουσείου Μπενάκη Ελληνικού πολιτισμού στην οδό Κουμπάρη να είναι μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα έκθεση - σχεδόν 80% τω φωτογραφιών που παρουσιάζονται είναι αδημοσίευτες - ωστόσο το πως συγκεντρώθηκε όλο αυτό το υλικό θα μπορούσε να αποτελέσει το θέμα μιας άλλης έκθεσης.

Για περίπου 15 χρόνια η «ψυχή» της, Μαρία Ηλιού κι οι συνεργάτες της, όργωναν τα αρχεία του πλανήτη για να βρουν τους θησαυρούς που παρουσιάζει αυτή η έκθεση. Από τις κορυφαίες στιγμές αυτής της αναζήτησης ήταν όταν η Βιβλιοθήκη του Κονγκρέσου τους έδωσε την άδεια να ανοίξουν κούτες που ήταν κλειστές για πολλά χρόνια. Το ίδιο όταν απέκτησαν πρόσβαση στις special collections των Εθνικών Αρχείων του Princeton και βρέθηκαν μπροστά σε ένα «υλικό που σε ζαλίζει», όπως είπε η ίδια χαρακτηριστικά στους δημοσιογράφους κατά τη παρουσίαση της έκθεσης χθες, Δευτέρα 10 Φεβρουαρίου. Ξεχωριστή ήταν η περίπτωση της Αυστραλίας όπου εκεί «γνώρισαν» το αρχείο του καθηγητή Woodhouse, ο οποίος δίδασκε αρχαία ελληνικά και φρόντισε να κάνει το εξαιρετικά ταξίδι στην Αθήνα το 1892, το 1903 και το 1912 απαναθατίζοντας - όχι τις Αθηναϊκές οικογένειες ή τις αρχαιότητες όπως συνήθιζαν οι ντόπιοι φωτογράφοι της εποχής, αλλά - τους Αθηναίους ως κοινωνικές διαστρωματώσεις και την πόλη τους.

Η οδός Σταδίου στα τέλη του 19ου αιώνα

Όχι πως η έκθεση δεν αναδεικνύει υλικό από ελληνικά αρχεία όπως τα αρχεία του Μουσείου Μπενάκη, του ΕΛΙΑ, του Εθνικού κι Ιστορικού Μουσείου, της Βιβλιοθήκης της Βουλής των Ελλήνων, καθώς κι ιδιωτικών συλλογών. Απλά «τα αρχεία των χωρών εκτός Βαλκανίων έχουν μεγαλύτερη ευκολία στην προσέγγιση», όπως εξήγησε η ίδια.

Κατά τη διάρκεια της έκθεσης (12 Φεβρουαρίου- 26 Απριλίου 2012) το κοινό θα έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει μια σειρά προβολών του ομώνυμο ντοκιμαντέρ στο αμφιθέατρο της οδού Κουμπάρη 1.

Η σκηνοθέτις και επιμελήτρια Μαρία Ηλιού και ο ιστορικός Αλέξανδρος Κιτροέφ, που είχαν παρουσιάσει το 2012 στο Μουσείο Μπενάκη το «Σμύρνη, η καταστροφή μιας κοσμοπολίτικης πόλης, 1900 - 1922», μετά από έξι χρόνια έρευνας στην Αμερική και τον Καναδά, την Αυστραλία, την Ευρώπη και την Ελλάδα, φέρνουν πίσω στο κοινό, εικόνες της Αθήνας, ξεχασμένες σε «κλειστά» αρχεία.

Το ιστορικό ντοκιμαντέρ και η έκθεση είναι μεγάλης σημασίας όχι μόνο γιατί το ελληνικό κοινό θα δει άγνωστες εικόνες από την Αθήνα αλλά και γιατί συγχρόνως οι δύο συνεργάτες, φέρνουν μια νέα αφήγηση για το πως η Αθήνα από την Οθωμανική μικρή πόλη των αρχών του 1800 μεταμορφώθηκε σε μια νεοκλασσική, Ευρωπαϊκή πόλη που φιλοξένησε με επιτυχία τους πρώτους Ολυμπιακούς αγώνες της σύγχρονης εποχής στα τέλη του 19ου αιώνα.

Σπάνιο έτσι και το οπτικό υλικό, που αποτελείται από γκραβούρες και φωτογραφίες από αμερικανικές πηγές, από το Packard Humanities Institute, από τα αρχεία της Library of Congress, του Harvard, του Princeton, του Ghetty, από αρχεία του Καναδά, της Αυστραλίας και της Ευρώπης αλλά και από ιδιωτικές συλλογές. Επίσης παρουσιάζονται εικόνες από τις συλλογές του Μουσείου Μπενάκη, το Εθνικό και Ιστορικό Μουσείο, την Βουλή των Ελλήνων και άλλα ιδρύματα ελληνικά και ξένα.

Για τη ηχητική μπάντα της ταινίας η μοντέρ Αλίκη Παναγή χρησιμοποίησε ήχους εποχής προκειμένου να ζωντανέψει η ιστορία της πόλης, ενώ ο μουσικός Νίκος Πλατύραχος, βασίστηκε σε μουσική και τραγούδια από την Αθήνα και επιτυχίες της εποχής, καθώς και δική του μουσική για να συνθέσει την πρωτότυπη μουσική του.

Ο ποταμός Ιλισσός, η γέφυρα και το Πανόραμα του Θων στις αρχές του 20ου αιώνα

Ομιλητές είναι, ο Αλέξανδρος Κιτροέφ, ο αρχαιολόγος Jim Wright, ο δημοσιογράφος Νίκος Βατόπουλος, καθώς και οι ιστορικοί Λεωνίδας Εμπειρίκος, Χριστίνα Κουλούρη, Sir Michael Llewellyn Smith, Ελένη Μπαστέα. Μουσική Νίκος Πλατύραχος. Μοντάζ Αλίκη Παναγή. Φωτογραφία Buddy Squires και Σίμος Σαρκεντζής.

Ιστορικός σύμβουλος είναι ο Αλέξανδρος Κιτροέφ, ενώ το σενάριο, η σκηνοθεσία του ντοκιμαντέρ και η επιμέλεια της έκθεσης ανήκει στην Μαρία Ηλιού.

Το ντοκιμαντέρ «Η Αθήνα από την Ανατολή στη Δύση 1821- 1896» πραγματοποιήθηκε με την χορηγία των ιδρυμάτων: JAHARIS FAMILY FOUNDATION, PINDAROS FOUNDATION, DAPHNE & GEORGE HATSOPOULOS, COUMANTAROS FOUNDATION, MOSCAHLAIDIS FOUNDATION, ANONYMOUS DONOR.

Το πρώτο από τα συνολικά πέντε έργα για την ιστορία της σύγχρονης Αθήνας

Το ντοκιμαντέρ διάρκειας 90’ και η έκθεση είναι το πρώτο έργο από συνολικά πέντε έργα για την ιστορία της σύγχρονης Αθήνα. Οι τέσσερις επόμενες ταινίες ντοκιμαντέρ και φωτογραφικές εκθέσεις που ακολουθούν τα επόμενα χρόνια είναι οι εξής:

«H Αθήνα και η Μεγάλη Ιδέα, 1896-1922»

«Η Αθήνα των συγκρούσεων, 1922-1950»

«Η Αθήνα μεγαλούπολη, 1950-1974»

«Η Αθήνα της Ευρώπης, 1974-2021»

Από το 2012 έως το 2018 η Μαρία Ηλιού και ο Άγγελος Δεληβορριάς είχαν πολλές συζητήσεις για τον κύκλο αυτών των ντοκιμαντέρ και εκθέσεων που άρχισαν να δημιουργούνται από τότε. Ο θρυλικός διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη πρότεινε τότε τους τίτλους και πολύτιμες ιδέες. Οι ταινίες και οι εκθέσεις αυτές για την ιστορία της σύγχρονης Αθήνας αφιερώνονται στη μνήμη του.

Info:

Η ΑΘΗΝΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΗ ΣΤΗ ΔΥΣΗ

1821-1896

Τρίτη 11 Φεβρουαρίου 2020, ώρα 20.0

Εγκαίνια της ομώνυμης φωτογραφικής έκθεσης& παράλληλη προβολή του ντοκιμαντέρ

Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού, Κουμπάρη 1

Διάρκεια έκθεσης και προβολών

Μπενάκη- Ελληνικού πολιτισμού, Κουμπάρη 1

12 Φεβρουαρίου – 26 Απριλίου 2020

Προβολές του ντοκιμαντέρ στο αμφιθέατρο της οδού Κουμπάρη:

ΔΕΥΤΕΡΑ 10.30-12.00, 12.30-14.00, 14.30-16.00, 16.15-17.45

ΤΡΙΤΗ ΚΛΕΙΣΤΑ