Μια μεγάλη διεθνής ομάδα επιστημόνων και ιστορικών από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ ανακοίνωσε ότι βρήκε βάσιμες ενδείξεις για την προέλευση...
Μια μεγάλη διεθνής ομάδα επιστημόνων και ιστορικών από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ ανακοίνωσε ότι βρήκε βάσιμες ενδείξεις για την προέλευση μιας έως τώρα ανεξήγητης εξαιρετικά κρύας περιόδου στην αρχαία Ρώμη και τις γειτονικές περιοχές, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας.
Αιτία του φαινομένου αυτού θεωρείται πως ήταν η τεράστια έκρηξη του ηφαιστείου Οκμόκ στις Αλεούτιες νήσους της Αλάσκας, στην άλλη άκρη της Γης, η οποία είχε ως συνέπεια να σκοτεινιάσει, λόγω τέφρας, ο ουρανός του πλανήτη και να πέσει απότομα η θερμοκρασία.
Αρχαίες γραπτές πηγές αναφέρουν ότι την εποχή περίπου της δολοφονίας του Ιουλίου Καίσαρα, το 44 π.Χ., ο Ήλιος είχε εξαφανιστεί από τον ουρανό και υπήρξε στη Ρώμη μια περίοδος ασυνήθιστα κρύου κλίματος, που συνοδεύτηκε από την καταστροφή γεωργικών καλλιεργειών, πείνα (υπάρχουν αναφορές και για την Ελλάδα), αρρώστιες, καθώς επίσης κοινωνική και πολιτική αναταραχή στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου.
Ένας συνδυασμός παραγόντων, που εξασθένησε τη δημοκρατία στη Ρώμη και άνοιξε το δρόμο στην αυτοκρατορία, ενώ ανάλογη αρνητική επίδραση πιστεύεται ότι υπήρξε και στο πτολεμαϊκό βασίλειο της Αιγύπτου.
Υπήρχαν εδώ και καιρό υποψίες ότι κάποια ηφαιστειακή έκρηξη μπορεί να είχε «βάλει το χεράκι» της, αλλά έως τώρα δεν είχε βρεθεί κάποιο συγκεκριμένο ηφαίστειο που να ενοχοποιείται.
Τώρα, οι ερευνητές, με επικεφαλής το δρα Τζόε ΜακΚόνελ του Ερευνητικού Ινστιτούτου της Ερήμου στη Νεβάδα, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS), ανέλυσαν ηφαιστειακή τέφρα που βρέθηκε σε αρκτικούς πυρήνες πάγου στη Γροιλανδία και στη Ρωσία.
Αναλυτικότερα, όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση του Γέιλ, η ομάδα ανέλυσε ίχνη από κατάλοιπα έκρηξης ηφαιστείου σε έξι πυρήνες πάγου από την Αρκτική και διαπίστωσε πως μια από τις μεγαλύτερες εκρήξεις των τελευταίων 2.500 ετών έλαβε χώρα στις αρχές του 43 π.Χ. Όπως διαπιστώθηκε, η γεωχημεία της τέφρας υποδείκνυε προέλευση από το ηφαίστειο Οκμόκ στην Αλάσκα. Στο μεταξύ, στοιχεία για το κλίμα δείχνουν πως το 43 και το 42 π.Χ. ήταν μεταξύ των ψυχρότερων ετών των τελευταίων χιλιετιών στο βόρειο ημισφαίριο, στην αρχή μιας από τις ψυχρότερες δεκαετίες. Επιπλέον έρευνες έδειξαν πως η εν λόγω έκρηξη προκάλεσε μεγάλες υδροκλιματικές αλλαγές, όπως χαμηλότερες εποχικές θερμοκρασίες σε συγκεκριμένες περιοχές της Μεσογείου κατά τη διετή περίοδο μετά την έκρηξη.
Αναλυτικότερα, όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση του Γέιλ, η ομάδα ανέλυσε ίχνη από κατάλοιπα έκρηξης ηφαιστείου σε έξι πυρήνες πάγου από την Αρκτική και διαπίστωσε πως μια από τις μεγαλύτερες εκρήξεις των τελευταίων 2.500 ετών έλαβε χώρα στις αρχές του 43 π.Χ. Όπως διαπιστώθηκε, η γεωχημεία της τέφρας υποδείκνυε προέλευση από το ηφαίστειο Οκμόκ στην Αλάσκα. Στο μεταξύ, στοιχεία για το κλίμα δείχνουν πως το 43 και το 42 π.Χ. ήταν μεταξύ των ψυχρότερων ετών των τελευταίων χιλιετιών στο βόρειο ημισφαίριο, στην αρχή μιας από τις ψυχρότερες δεκαετίες. Επιπλέον έρευνες έδειξαν πως η εν λόγω έκρηξη προκάλεσε μεγάλες υδροκλιματικές αλλαγές, όπως χαμηλότερες εποχικές θερμοκρασίες σε συγκεκριμένες περιοχές της Μεσογείου κατά τη διετή περίοδο μετά την έκρηξη.
Χάρη στην βόρεια τοποθεσία του ηφαιστείου, τα σωματίδια της τέφρας μπορούσαν εύκολα να φθάσουν στη στρατόσφαιρα και να εξαπλωθούν σε όλο το βόρειο ημισφαίριο.
Οι ερευνητές πιστεύουν ότι πλέον είναι σε θέση να συσχετίσουν το κρύο κλίμα της Ανατολικής Μεσογείου πριν από 2.000 χρόνια με την έκρηξη του Οκμόκ το 43 π.Χ.
Ήταν μια από τις πιο ισχυρές εκρήξεις στον κόσμο τα τελευταία 2.500 χρόνια, η οποία οδήγησε στη δημιουργία μιας μεγάλης καλδέρας διαμέτρου δέκα χιλιομέτρων στα νησιά της Αλάσκας.
Οι επιστήμονες σύγκριναν τα ευρήματα με γραπτές και αρχαιολογικές πηγές της περιόδου, που περιέγραφαν ασυνήθιστο κλίμα, κακές σοδειές, λιμό, αρρώστιες και αναταραχή στη Μεσόγειο αμέσως μετά την έκρηξη- υποδεικνύοντας, σύμφωνα με τον Τζο Μάνινγκ του Γέιλ, πως τα εξελιγμένα και ισχυρά κατά τα άλλα αρχαία κράτη ήταν πολύ ευάλωτα σε κλιματικά σοκ από την ηφαιστειακή έκρηξη που έλαβε χώρα στην άλλη πλευρά της Γης.
Επί Κλεοπάτρας στην Αίγυπτο έλαβαν χώρα δύο λιμοί, που σημειώθηκαν και στις δύο περιπτώσεις σε περιόδους που ο Νείλος δεν πλημμύρισε. Αν και σημειώνονται βροχοπτώσεις στην περιοχή, δεν είναι αρκετές για να υποστηρίξουν τη γεωργία, και οι Αιγύπτιοι βασίζονταν πολύ στις ετήσιες πλημμύρες του Νείλου για την άρδευση των καλλιεργειών τους. «Ξέρουμε πως ο Νείλος δεν πλημμύρισε το 43 και το 42 π.Χ. – και τώρα ξέρουμε γιατί. Αυτή η ηφαιστειακή έκρηξη τον επηρέασε πολύ».
Ένα από τα κείμενα που υποστηρίζει αυτά τα ευρήματα χρονολογείται στο 39 π.Χ., 13ο έτος της βασιλείας της Κλεοπάτρας- και αναφέρεται σε μεγάλης κλίμακας λιμό και κοινωνική αναταραχή την προηγούμενη δεκαετία. Η επιγραφή μιλά για έναν τοπικό κυβερνήτη που έσωσε τον πληθυσμό από την πείνα βρίσκοντας τρόφιμα σε μια περίοδο κατά την οποία ο Νείλος δεν είχε πλημμυρίσει για χρόνια. Όπως λέει ο Μάνινγκ, αναφέρεται από τα ιερατεία ως σωτήρας.
Επίσης, η ηφαιστειακή δραστηριότητα, όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα του Desert Research Institute, βοηθά στο να εξηγηθούν κάποια ασυνήθιστα ατμοσφαιρικά φαινόμενα τα οποία αναφέρθηκαν κατά την περίοδο της δολοφονίας του Καίσαρα, και ερμηνεύτηκαν ως οιωνοί- όπως το σκοτείνιασμα του Ήλιου ή άλλα παρεμφερή φαινόμενα στον ουρανό. Ωστόσο, πολλά από αυτά έλαβαν χώρα από την έκρηξη του Οκμόκ το 43 π.Χ. και πιθανώς να σχετίζονται με τη μικρότερη έκρηξη της Αίτνας το 44 π.Χ.
Οι επιστήμονες σύγκριναν τα ευρήματα με γραπτές και αρχαιολογικές πηγές της περιόδου, που περιέγραφαν ασυνήθιστο κλίμα, κακές σοδειές, λιμό, αρρώστιες και αναταραχή στη Μεσόγειο αμέσως μετά την έκρηξη- υποδεικνύοντας, σύμφωνα με τον Τζο Μάνινγκ του Γέιλ, πως τα εξελιγμένα και ισχυρά κατά τα άλλα αρχαία κράτη ήταν πολύ ευάλωτα σε κλιματικά σοκ από την ηφαιστειακή έκρηξη που έλαβε χώρα στην άλλη πλευρά της Γης.
Επί Κλεοπάτρας στην Αίγυπτο έλαβαν χώρα δύο λιμοί, που σημειώθηκαν και στις δύο περιπτώσεις σε περιόδους που ο Νείλος δεν πλημμύρισε. Αν και σημειώνονται βροχοπτώσεις στην περιοχή, δεν είναι αρκετές για να υποστηρίξουν τη γεωργία, και οι Αιγύπτιοι βασίζονταν πολύ στις ετήσιες πλημμύρες του Νείλου για την άρδευση των καλλιεργειών τους. «Ξέρουμε πως ο Νείλος δεν πλημμύρισε το 43 και το 42 π.Χ. – και τώρα ξέρουμε γιατί. Αυτή η ηφαιστειακή έκρηξη τον επηρέασε πολύ».
Ένα από τα κείμενα που υποστηρίζει αυτά τα ευρήματα χρονολογείται στο 39 π.Χ., 13ο έτος της βασιλείας της Κλεοπάτρας- και αναφέρεται σε μεγάλης κλίμακας λιμό και κοινωνική αναταραχή την προηγούμενη δεκαετία. Η επιγραφή μιλά για έναν τοπικό κυβερνήτη που έσωσε τον πληθυσμό από την πείνα βρίσκοντας τρόφιμα σε μια περίοδο κατά την οποία ο Νείλος δεν είχε πλημμυρίσει για χρόνια. Όπως λέει ο Μάνινγκ, αναφέρεται από τα ιερατεία ως σωτήρας.
Επίσης, η ηφαιστειακή δραστηριότητα, όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα του Desert Research Institute, βοηθά στο να εξηγηθούν κάποια ασυνήθιστα ατμοσφαιρικά φαινόμενα τα οποία αναφέρθηκαν κατά την περίοδο της δολοφονίας του Καίσαρα, και ερμηνεύτηκαν ως οιωνοί- όπως το σκοτείνιασμα του Ήλιου ή άλλα παρεμφερή φαινόμενα στον ουρανό. Ωστόσο, πολλά από αυτά έλαβαν χώρα από την έκρηξη του Οκμόκ το 43 π.Χ. και πιθανώς να σχετίζονται με τη μικρότερη έκρηξη της Αίτνας το 44 π.Χ.
«Το να βρούμε στοιχεία ότι ένα ηφαίστειο στην άλλη πλευρά της Γης εξερράγη και ουσιαστικά συνέβαλε στην πτώση των Ρωμαίων και των Αιγυπτίων είναι συναρπαστικό. Δείχνει σίγουρα πόσο διασυνδεδεμένος ήταν ο κόσμος ακόμη και πριν από 2.000 χρόνια» δήλωσε ο ΜακΚόνελ.
«Το τέλος της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια αυτών των δύο ετών ακραίου κλίματος. Θα μπορούσε να είναι σύμπτωση, αλλά δε φαίνεται πιθανό» πρόσθεσε.
Τα δύο χρόνια που ακολούθησαν την έκρηξη του 43 π.Χ. ήταν από τα πιο κρύα στο βόρειο ημισφαίριο τα τελευταία 2.500 χρόνια, ενώ η επόμενη δεκαετία εκτιμάται ότι ήταν η τέταρτη πιο κρύα.
Τα κλιματικά μοντέλα εκτιμούν ότι στις θερινές και στις φθινοπωρινές περιόδους που ακολούθησαν την έκρηξη οι μέσες θερμοκρασίες στη Νότια Ευρώπη και στη Βόρεια Αφρική ήταν έως επτά βαθμούς Κελσίου χαμηλότερες από τις κανονικές για την εποχή.
Παράλληλα, οι βροχές στη Νοτιοανατολική Ευρώπη το καλοκαίρι ήταν 50% έως 120% μεγαλύτερες από τις συνηθισμένες, ενώ το φθινόπωρο ήταν αυξημένες έως 400%.
«Στη Μεσόγειο αυτές οι υγρές και ακραία κρύες συνθήκες πιθανώς μείωσαν τις γεωργικές αποδόσεις και επιδείνωσαν τα προβλήματα τροφοδοσίας κατά τη διάρκεια των συνεχιζόμενων πολιτικών αναταραχών της περιόδου» δήλωσε ο αρχαιολόγος Άντριου Ουίλσον του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.
«Ιδιαίτερα σοβαρή ήταν η καταστροφή λόγω της πλημμύρας του Νείλου την εποχή της έκρηξης του Οκμόκ, μια περίοδος λιμού και αρρώστιας, που αναφέρεται στις αιγυπτιακές πηγές. Οι κλιματικές επιπτώσεις αποτέλεσαν ένα σοβαρό σοκ σε μια ήδη στρεσαρισμένη κοινωνία σε μια κομβική στιγμή της ιστορίας της» ανέφερε ο ιστορικός Τζόε Μάνινγκ του Πανεπιστημίου Γέηλ.
Άλλοι πάντως επιστήμονες, σύμφωνα με το Science, εμφανίζουν μεγαλύτερο σκεπτικισμό, θεωρώντας ότι η δημοκρατία στη Ρώμη βρισκόταν ήδη σε φάση αποδρομής αρκετόν καιρό πριν από την προαναφερθείσα ηφαιστειακή έκρηξη.
Ο θάνατος του Κικέρωνα το 42 π.Χ. θεωρείται το συμβολικό τέλος της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας.
Δείτε εδώ την επιστημονική δημοσίευση.
Πηγή: in.gr, The Huffinton Post, με πληροφορίες από ΑΠΕ – ΜΠΕ
Δεν υπάρχουν σχόλια