© Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων/Α. Ελευθεράκης Μοναδικές τοιχογραφίες και εικόνες εντυπωσιακής ακρίβειας των νησιωτών, του βίου τους και του ...
 |
| © Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων/Α. Ελευθεράκης |
Μοναδικές τοιχογραφίες και εικόνες εντυπωσιακής ακρίβειας των νησιωτών, του βίου τους και του φυσικού και δομημένου τοπίου της Θήρας έχουν τη δυνατότητα να δουν οι επισκέπτες του Μουσείου Προϊστορικής Θήρας στη Σαντορίνη.
Περίπου πριν από 3.700 χρόνια η πόλη στο Ακρωτήρι θάβεται από τη λάβα κατά τη διάρκεια της μεγάλης ηφαιστειακής έκρηξης. Μαζί με τα κτίρια σκεπάζονται και οι τοιχογραφίες που τα κοσμούσαν. Αρχαιολόγοι και συντηρητές ανέσυραν τα χιλιάδες σπαράγματα αυτών των τοιχογραφιών και τις αποκατέστησαν, αποκαλύπτοντας για πρώτη φορά ολόκληρα εικονογραφικά προγράμματα προϊστορικών κτιρίων.
Στην έκθεση με τίτλο «Θηραϊκές τοιχογραφίες - Ο θησαυρός του Προϊστορικού Αιγαίου» εκτίθενται είκοσι οκτώ τοιχογραφίες από ένα ιδιωτικό και ένα δημόσιο κτίριο της προϊστορικής πόλης στο Ακρωτήρι, τη Δυτική Οικία και την Ξεστή 3 αντίστοιχα.
«Στο Μουσείο Προϊστορικής Θήρας το κοινό της Σαντορίνης έχει πλέον το προνόμιο να θαυμάζει τις τοιχογραφίες από το Ακρωτήρι, έργα ηλικίας σχεδόν 3.700 ετών που αποτελούν τα παλαιότερα σωζόμενα ολοκληρωμένα έργα μεγάλης ζωγραφικής στην Ευρώπη», επισημαίνει ο προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων Δημήτρης Αθανασούλης.
«Οι παραστάσεις που στόλιζαν τους τοίχους δημόσιων και ιδιωτικών κτιρίων του προϊστορικού οικισμού δεν αποκαλύπτουν μόνο τις υψηλές καλλιτεχνικές δεξιότητες στην τέχνη μιας τόσο μακρινής εποχής, αλλά μας προσφέρουν και ανυπολόγιστης αξίας πληροφορίες για τον βίο την Εποχή του Χαλκού και, κυρίως, για τον τρόπο που οι άνθρωποι στο Αιγαίο του δέκατου έβδομου αιώνα π.Χ. συγκρότησαν την κοινότητά τους. Οι τοιχογραφίες του Ακρωτηρίου δεν κοσμούσαν απλώς τα κτίρια, ήταν ταυτόχρονα σύμβολα κύρους, πλούτου, εξουσίας και κοινωνικής θέσης, όπως αυτές της Δυτικής Οικίας. Από την άλλη, η απεικόνιση τελετουργιών, επιτέλεσης δρωμένων και δυσνόητων για εμάς αφηγηματικών συνθέσεων που συνδέονται με την πρόσληψη και την απεικόνιση του θείου, όπως οι συνθέσεις της Ξεστής 3, μας πληροφορούν για τις σύνθετες νοητικές κατασκευές και τις δοξασίες με τις οποίες οικοδομήθηκε η άυλη συγκρότηση μιας κοινότητας του προϊστορικού Αιγαίου, φωτίζοντας έτσι μια κρίσιμη καμπή της εξέλιξης του πολιτισμού του Ηomo sapiens στην Ευρώπη», συνεχίζει.
Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με τη μουσειολογική πρόταση της έκθεσης, οι τοιχογραφίες δεν παρουσιάζονται ως ζωγραφικοί πίνακες αλλά ανασχηματίζονται ολόκληρα τα εικονογραφικά τους προγράμματα, όπως αυτά αναπτύσσονταν στα δωμάτια των προϊστορικών κτιρίων. Με τον τρόπο αυτό προσφέρεται στο κοινό και στους ειδικούς η μοναδική εμπειρία να εισέλθουν στα τοιχογραφημένα δωμάτια και να μελετήσουν ή να απολαύσουν τις τοιχογραφίες όχι ως μεμονωμένους πίνακες αλλά ως ολοκληρωμένες συνθέσεις.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να περιηγηθεί στο δομημένο τοπίο της Θήρας και άλλων τόπων του δέκατου έβδομου αι. π.Χ. Στην έκθεση δεν υπάρχει καμία απολύτως σκηνογραφική προσθήκη, ενώ, εξαιτίας του μικρού μεγέθους των προϊστορικών σπιτιών, αυτά έχουν αποδοθεί σε ελαφρώς μεγαλύτερες διαστάσεις, στο δάπεδό τους, μάλιστα, αποτυπώνονται οι αυθεντικές διαστάσεις κάθε χώρου.
 |
| © Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων/Α. Ελευθεράκης |
Όπως εξηγεί ο κ. Αθανασούλης: «Το τεφρό χρώμα του χώρου και το δεσπόζον βίντεο με την ηφαιστειακή έκρηξη λειτουργούν ως διαρκής υπενθύμιση ότι τα αριστουργήματα που θαυμάζουμε σήμερα χάθηκαν και ταυτόχρονα διασώθηκαν από το ηφαίστειο, το οποίο αποτελεί τον διαχρονικό ρυθμιστή και καταλύτη κάθε πτυχής του βίου της Σαντορίνης. Αυτό είναι άλλωστε και το παράλληλο περιβαλλοντικό αλλά και υπαρξιακό μήνυμα που εκπέμπει η έκθεση με τον σπουδαίο προϊστορικό πολιτισμό που χάθηκε από προσώπου γης: ο σεβασμός στη φύση και στο εφήμερο του βίου μας».
Αναμφίβολα, ο σχεδιασμός της έκθεσης έχει γίνει κατά τέτοιον τρόπο ώστε από τα σπουδαία εκθέματα ο επισκέπτης να αντλεί σημαντικές πληροφορίες για τη ζωή και την καθημερινότητα των κατοίκων της προϊστορικής εποχής αλλά και τη συγκρότηση μιας κοινότητας της Εποχής του Χαλκού.
Ειδικότερα, μέσα από τα έργα της έκθεσης παρατηρούμε πόσο καλά οργανωμένη ήταν η κατοικία. Στο ισόγειο βρίσκονταν αποθήκες τροφίμων και εργαστηριακοί χώροι. Στον πρώτο όροφο ευρύχωρα δωμάτια με αργαλειούς, αποθήκη σκευών και τροφίμων και δύο συνεχόμενα φωτεινά δωμάτια, οι τοιχογραφημένοι επίσημοι χώροι του σπιτιού. Επίσης, από το περιεχόμενο των θηραϊκών αριστουργημάτων στη Δυτική Οικία διαπιστώνουμε ότι πρόκειται για κατοικία ναυτικού με εμπορική δραστηριότητα, πιθανώς πλοιοκτήτη, ο οποίος επιθυμούσε να προβάλει την κοινωνική του θέση και τη συμμετοχή του στα εικονιζόμενα γεγονότα.
 |
| © Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων/Α. Ελευθεράκης |
Επίσης, από το μεγαλύτερο τοιχογραφικό σύνολο στο Αιγαίο, εκείνο της Ξεστής 3, ενός κτιρίου με δημόσιο χαρακτήρα, διακρίνουμε το επιβλητικό τριώροφο κτίριο με τη μνημειώδη πρόσοψη, όπως υποδηλώνουν η αρχιτεκτονική μορφή και ο πυκνός τοιχογραφικός του διάκοσμος.
Στο ανατολικό τμήμα με την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική φυσιογνωμία και το σύνθετο και πολυεπίπεδο εικονογραφικό πρόγραμμα φαίνεται ότι γίνονταν τελετουργίες. Στους χώρους του απεικονίζονται πολυπρόσωπα δρώμενα με ομάδες ξεχωριστά ανδρών ή γυναικών σε τελετουργικά στιγμιότυπα και τελετές μύησης των εφήβων.
Στο Δωμάτιο 3 και στον χώρο απέναντι από την είσοδο απεικονίζονται γυναίκες με περίτεχνες κομμώσεις, πλούσια ενδύματα και κοσμήματα να συλλέγουν άνθη κρόκου και με την παρεμβολή πιθήκου να προσφέρουν στη Θεά της Φύσης τα στίγματα του φυτού, πολύτιμου χάρη στις ιαματικές και χρωστικές του ιδιότητες. Πιθανώς παριστάνεται γιορτή προς τιμήν της θεάς, στην οποία συμμετέχουν γυναίκες διαδοχικών ηλικιών στο πλαίσιο της μύησής τους σε τελετουργικά δρώμενα και της μετάβασής τους στο επόμενο ηλικιακό στάδιο.
 |
| © Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων/Α. Ελευθεράκης |
 |
| © Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων/Α. Ελευθεράκης |
 |
| © Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων/Α. Ελευθεράκης |
 |
| © Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων/Α. Ελευθεράκης |
 |
| © Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων/Α. Ελευθεράκης |
 |
| © Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων/Α. Ελευθεράκης |
 |
| © Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων/Α. Ελευθεράκης |
 |
| © Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων/Α. Ελευθεράκης |
Συγχρόνως, στη Δυτική Οικία και στο Δωμάτιο 5 η σύνθετη παράσταση της ζωφόρου εξιστορεί ένα ταξίδι του αιγαιακού στόλου σε παράκτιες πόλεις και εξωτικούς τόπους καθώς και τις περιπέτειες ή εξερευνήσεις των πρώιμων θαλασσοπόρων του Αιγαίου. Επιπλέον, βλέπουμε να εικονίζονται γυμνοί έφηβοι κρατώντας αρμαθιές με αφρόψαρα. Η γυμνότητα και το ξυρισμένο κεφάλι, κόμμωση χαρακτηριστική των εφήβων σε στάδιο μύησης, υποδηλώνουν το αίσιο τέλος της δοκιμασίας του ψαρέματος, προβάλλοντας ως κομμάτι της αγωγής τους την επίτευξη μίας από τις δεξιότητες που τους επιτρέπει να εισέλθουν στον κόσμο των ανδρών.
Αναντίρρητα, η έκθεση αυτή αναδεικνύει έναν ανεκτίμητο θησαυρό ο οποίος προσφέρει, μεταξύ άλλων, μια πολιτιστική υπεραξία. Πρόκειται για έργα τέχνης που λειτουργούν ως υπερτοπικός πόλος έλξης προκειμένου να κατανοήσουμε τον τρόπο που οι άνθρωποι του δέκατου έβδομου αιώνα π.Χ. συγκροτούσαν τις κοινότητές τους.
Πηγή: Γ. Πανταζόπουλος, LiFO
Δεν υπάρχουν σχόλια