Ισραήλ: Στο φως το μεγαλύτερο οινοποιείo του Βυζαντινού κόσμου

Αεροφωτογραφία του οινοποιείου στην περιοχή Tel Yavneh [ Credit: Assaf Perez / IAA] Οινοποιείο ηλικίας 1.500 ετών ανακαλύφθηκε στο Ισραήλ. Ε...

Αεροφωτογραφία του οινοποιείου στην περιοχή Tel Yavneh [Credit: Assaf Perez / IAA]

Οινοποιείο ηλικίας 1.500 ετών ανακαλύφθηκε στο Ισραήλ. Είναι δε σύμφωνα με τους αρχαιολόγους το μεγαλύτερο της εποχής.

Η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως πέντε πατητήρια που έκρυβε το υπέδαφος της Γιανβί, στα νότια του Τελ Αβίβ όπου βρισκόταν το τεράστιο οινοποιείο της βυζαντινής εποχής και εκτιμάται ότι η δυναμική της παραγωγής του ήταν, ετησίως, περί τα δύο εκατομμύρια λίτρα κρασιού. «Έχουμε πολλά μεγάλα πατητήρια στη χώρα, αλλά το να έχουμε ένα συγκρότημα πέντε μεγάλων - καθώς και μικρών - στον ίδιο χώρο είναι μοναδικό», δηλώνει ο Dr. Jon Seligman, αρχαιολόγος της Ισραηλινής Αρχής Αρχαιοτήτων. Κάθε ένα από τα πέντε μεγάλα πατητήρια έχει έκταση περίπου 225 τετραγωνικά μέτρα.

Στο σημείο βρέθηκαν πέντε πατητήρια που καταλάμβαναν συνολική έκταση περίπου μισού τετραγωνικού χιλιομέτρου, αποθήκες για την παλαίωση και τη φύλαξη του κρασιού και κλίβανοι για το ψήσιμο του πηλού που χρησιμοποιείτο για τους αμφορείς.

Ο χώρος της ανασκαφής στην περιοχή Tel Yavneh [Credit: Ilan Assayag]

Ο κεντρικός δρόμος στο Tel Yavneh. Οι βιομηχανικές περιοχές της αρχαίας πόλης έχουν ανασκαφεί πριν από τις κατοικημένες. [Credit: Ilan Assayag]

Μικρά λυχνάρια βρέθηκαν στην ανασκαφή.

«Αυτά τα μεγάλα πατητήρια είχαν σχεδιαστεί διεξοδικά», συμπληρώνει  ο Dr. Seligman. «Όλα ήταν συμμετρικά και τα χαρακτηριστικά τους είναι ίδια. Χτίστηκαν ως ένα ενιαίο συγκρότημα μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια. Υπήρχε ένας υπεύθυνος που πήρε την απόφαση να χτίσει ένα πλήρες βιομηχανικό συγκρότημα οινοποιίας με δρόμους, αποθήκες, πατητήρια και κλιβάνους για την κατασκευή των αγγείων».

«Να κατασκευάζουν τα αγγεία; Ναι, όταν κάποιος επιτύχει μαζική παραγωγή, πρέπει να κατασκευάζει όλα τα απαραίτητα εξαρτήματα επιτόπου. Εάν παράγεις 2 εκατομμύρια λίτρα κρασί ετησίως, ή έστω ένα κλάσμα αυτού, δεν είναι εφικτό να μεταφέρεις χιλιάδες βαρύτατους αμφορείς από αλλού», εξηγεί ο Seligman.

Προς υποστήριξη της παραπάνω υπόθεσης, οι αρχαιολόγοι επισημαίνουν ότι οι κλίβανοι βρίσκονται αρκετά κοντά στα πατητήρια. Επιπλέον, ο χώρος είναι γεμάτος με χώρους απόθεσης σπασμένων αγγείων. Αν κάποιος αμφορέας έβγαινε ελαττωματικός κατά την διαδικασία παραγωγής, έφευγε, υποστηρίζει ο Seligman.

Ύστερα από μία τεχνολογικά προηγμένη παραγωγική διαδικασία, το κρασί εξαγόταν σε ολόκληρη τη Μεσόγειο. 

Οι εργαζόμενοι στην ανασκαφή, που θεωρείται μία από τις μεγαλύτερες στο Ισραήλ, (εργάζονται εκεί 300 άτομα) δηλώνουν έκπληκτοι από το μέγεθός του.  Σε αυτό το στάδιο, η ομάδα επικεντρώνεται στη βιομηχανική ζώνη που απλώνεται πάνω από τον κάμπο. Οι κάτοικοι της αρχαίας πόλης προφανώς ζούσαν στην ακτή, η οποία δεν έχει ακόμα διερευνηθεί.

Υπάρχουν σχέδια η περιοχή να γίνει επισκέψιμη αμέσως μόλις ολοκληρωθούν οι διαδικασίες συντήρησης.

Το κρασί παλαιωνόταν σε πήλινους αμφορείς, γνωστούς ως αμφορείς της Γάζας, πολλοί εκ των οποίων βρέθηκαν άθικτοι επί τόπου. 

Στο κέντρο του κύκλου τοποθετούνταν η πρέσα για να πιέσει τα σταφύλια στο πάτωμα. [Credit: Ilan Assayag]

Ένα δοχείο ζύμωσης όπως βρέθηκε στο Tel Yavneh, όπου το τεράστιο μέγεθος του οινοποιείου συγκλόνισε τους αρχαιολόγους. [Credit: Ilan Assayag]

Το οινοποιείο στο Tel Yavneh, το οποίο μπορούσε να παράγει 2 εκατομμύρια λίτρα κρασί ετησίως. [Credit: Ilan Assayag]

Ένας αμφορέας όπως  βρέθηκε in situ. [Credit: Ilan Assayag]

Το τελικό προϊόν, γνωστό ως Οίνος της Γάζας και του Ασκελόν, ονομασία από τα λιμάνια εξαγωγής του έφθανε μέχρι την Ευρώπη, τη Βόρεια Αφρική και τη Μικρά Ασία.

Αν και οι αρχαιολόγοι δεν είναι σίγουροι για το είδος του σταφυλιού που χρησιμοποιείτο, το πιθανότερο ήταν ότι επρόκειτο για ένα «ελαφρύ άσπρο κρασί, με ιδιαίτερο πρεστίζ».

Ο «Οίνος της Γάζας» μαρτυρείται άλλωστε ως ένα από τα συστατικά του μενού κατά τον εορτασμό της στέψης του Ιουστίνου Β΄ στην Κωνσταντινούπολη το 566.

Χώρος απόθεσης κεραμικής. [Credit: Ilan Assayag]

Το κρασί, φημιζόταν λοιπόν για την ποιότητά του σε ολόκληρη τη Μεσόγειο, αλλά εκείνη την εποχή αποτελούσε επίσης και είδος διατροφής. 

«Ήταν μία κύρια διατροφική πηγή και ήταν επίσης και ασφαλές διότι το νερό ήταν συχνά μολυσμένο», λέει ο Jon Seligman, ένας από τους διευθυντές της ανασκαφής.

Πηγή: Καθημερινή, με πληροφορίες από BBC, DW, Haaretz