Η θεσσαλική Επίδαυρος

Το αρχαίο θέατρο της Λάρισας δεσπόζει μέσα στην πόλη και είναι έτοιμο να δεχθεί κοινό στα αποκατεστημένα εδώλια.  [Credit: ΕΦΟΡΕΙΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤ...

Το αρχαίο θέατρο της Λάρισας δεσπόζει μέσα στην πόλη και είναι έτοιμο να δεχθεί κοινό στα αποκατεστημένα εδώλια. [Credit: ΕΦΟΡΕΙΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΛΑΡΙΣΑΣ]

Η ανάδυση του αρχαίου θεάτρου της Λάρισας στο φως είναι ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα της σύγχρονης αρχαιολογίας. Ταυτόχρονα, είναι και μια εξαιρετική περίπτωση για να σκεφτεί κανείς πώς η ανέλκυση ενός αρχαίου μνημείου επιδρά στην ταυτότητα μιας σύγχρονης πόλης. Λαμπρό ελληνιστικό οικοδόμημα, με διάμετρο ορχήστρας 25 μ., 11 κερκίδες και 24 σειρές εδωλίων, ανασύρθηκε από τα έγκατα της λαρισαϊκής γης, στο κέντρο της πόλης. Πλέον, οι προχωρημένες εργασίες μπορούν να επιτρέψουν την πρόσβαση του κοινού στα εδώλια.

Το έργο άρχισε σταδιακά τις δεκαετίες του 1980 και του 1990, με πρωτοβουλία του υπουργείου Πολιτισμού, υπό τη διεύθυνση των εφόρων αρχαιοτήτων Κώστα Γαλλή και Αθανασίου Τζιαφάλια (ο δεύτερος θεωρείται ο άνθρωπος που αποκάλυψε το θέατρο). Και από το 2002, που άρχισε η συντήρηση του μνημείου, μέσα από κοινοτικά πλαίσια στήριξης, το θέατρο επιδρά διαρκώς στο μελλοντικό προφίλ της σύγχρονης πόλης.

Η ρωμαϊκή φάση

«Το παρόν αναστηλωτικό πρόγραμμα, μέσα από το οποίο τα εδώλια έλαβαν πλέον την οριστική τους θέση, κατέστη δυνατόν χάρη στη μελέτη αποκατάστασης που εκπονήθηκε με χρηματοδότηση από το “Διάζωμα” και τον Δήμο Λαρισαίων», λέει η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λάρισας, Σταυρούλα Σδρόλια, η οποία έχει υπό την εποπτεία της όλες τις εργασίες στο μνημείο μαζί με πενταμελή ομάδα. «Σύμφωνα με τη μελέτη αυτή, το μνημείο αποκαθίσταται στη ρωμαϊκή του φάση, κατά την οποία είχαν αφαιρεθεί οι τρεις κατώτερες σειρές καθισμάτων για την προστασία των θεατών, όταν λειτουργούσε ως αρένα. Το έργο υλοποιείται από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Λάρισας, με πιστώσεις από την Περιφέρεια Θεσσαλίας, μέσω του ΕΣΠΑ 2014-20. Κατά την επίτευξή του συναντήθηκαν πολλές δυσκολίες, λόγω της μεγάλης καταπόνησης που είχε δεχθεί το μνημείο κατά τις περιπέτειές του μέσα στον χρόνο και απαιτήθηκαν συντονισμένες προσπάθειες από εξειδικευμένο και αφοσιωμένο προσωπικό, συντηρητές, εργατοτεχνίτες, μηχανικούς και αρχαιολόγους».

Η τοποθέτηση των νέων μαρμάρινων εδωλίων στο θέατρο της Λάρισας σηματοδοτεί μια νέα εποχή. [Credit: ΕΦΟΡΕΙΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΛΑΡΙΣΑΣ]

Σήμερα, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λάρισας έχει ανακοινώσει την ολοκλήρωση του έργου τοποθέτησης των νέων μαρμάρινων εδωλίων στο κοίλο. Για τα περισσότερα έχει εντοπιστεί η αρχική θέση, καθώς υπήρχαν χαραγμένες επιγραφές πάνω στο μάρμαρο με τα ονόματα των Λαρισαίων στους οποίους ανήκαν οι θέσεις αυτές, όπως αναφέρει και το «Διάζωμα». Είναι ένα έργο στην τελική του φάση, καθώς βρίσκονται σε εξέλιξη διαγωνισμοί για την αποκατάσταση του σκηνικού οικοδομήματος (μήκους 35 μ.), το οποίο φέρει στην πρόσοψη το προσκήνιο, μια στοά από μαρμάρινες κολόνες με τρεις εισόδους. «Από το προσκήνιο σώζεται το μεγαλύτερο μέρος του επιστυλίου, που φέρει επιγραφές του 1ου αι. μ.Χ., προς τιμήν του Οκταβιανού Αυγούστου και των διαδόχων του», σημειώνει η κ. Σδρόλια.

Το εντυπωσιακό είναι ότι το αρχαίο θέατρο ήταν εξ ολοκλήρου θαμμένο κάτω από την άσφαλτο και τα σύγχρονα κτίρια. Η σταδιακή απαλλοτρίωση (που συνεχίζεται για παρακείμενες ιδιοκτησίες) είναι μια συγκλονιστική ιστορία αναμόρφωσης της εικόνας, της ταυτότητας και της προοπτικής μιας μεγάλης πόλης. Το θέατρο έχει ήδη αλλάξει τη Λάρισα καθώς βρίσκεται εκεί όπου χτυπάει ο παλμός της πόλης, επί της Βενιζέλου, κοντά στο Φρούριο, στα καταστήματα, στα σύγχρονα καφέ, στην κεντρική πλατεία και στα ξενοδοχεία. Είναι ίσως μια μοναδική περίπτωση αρχαίου θεάτρου που επιστρέφει στη ζωή για να διευρύνει και να βελτιώσει την ταυτότητα μιας μεγάλης πόλης. Ο Δήμος Λαρισαίων αλλά και η Περιφέρεια Θεσσαλίας θεωρούν τη λειτουργία του θεάτρου ως έναυσμα μιας νέας φάσης ανάπτυξης της πόλης, αλλά και όλης της περιοχής.

Η ενσωμάτωση του θεάτρου στη λειτουργία της πόλης φέρνει στο προσκήνιο μια σειρά καίριων ζητημάτων. Η Λάρισα, πόλη που έχει απολέσει μεγάλο μέρος της νεότερης αστικής μνήμης, βρίσκεται ενώπιον της πρόκλησης να αποκτήσει ένα ευρύτερο ιστορικό κέντρο με το Φρούριο, το Μπεζεστένι, τα λοιπά οθωμανικά μνημεία, το θέατρο και τον ιστό του παλιού εμπορικού κέντρου. Δρόμοι όπως η Απόλλωνος (πάνω στον άξονα του θεάτρου) έχουν ιδιαίτερη ατμόσφαιρα και θα ήταν ευκαιρία να υπάρξει πρόβλεψη για τη μορφή του κέντρου σε βάθος χρόνου με διατήρηση όλης της ιστορικής στρωματογραφίας. Σημαντική είναι και η συμβολή του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Λάρισας, που παίρνει θέση για πολλά ζητήματα της πόλης.

Η Λάρισα έχει ευκαιρία και δυνατότητα να προκαλέσει το διεθνές ενδιαφέρον και να δημιουργήσει προϋποθέσεις για μια μητρόπολη στην καρδιά της Ελλάδας.

Πηγή: Ν. Βατόπουλος, Καθημερινή