Αγγλία: Στο φως μεσαιωνική σφραγίδα που επικύρωνε «συγχωροχάρτια»

[Credit: James Beck, courtesy of National Trust] Μία μεσαιωνική σφραγίδα που χρονολογείται από τον 15ο αιώνα και χρησίμευε για να επικυρώνει...

[Credit: James Beck, courtesy of National Trust]

Μία μεσαιωνική σφραγίδα που χρονολογείται από τον 15ο αιώνα και χρησίμευε για να επικυρώνει συγχωροχάρτια που δίνονταν από την Εκκλησία σε «μετανοούντες αμαρτωλούς» αποτελεί μέρος μίας έκθεσης στο Αβαείο του Mottisfont στη βρετανική κομητεία του Χαμσάιρ.

Η σφραγίδα, που είναι κατασκευασμένη από κράμα χαλκού και είναι σε σχήμα αμυγδάλου, εντοπίστηκε από έναν ανιχνευτή μετάλλων τρία χιλιόμετρα από το Mottisfont, όπου, κατά τον Μεσαίωνα, υπήρχε μια αγορά στην οποία πωλούνταν συγχωροχάρτια σε αμαρτωλούς.

Η σφραγίδα απεικονίζει έναν ενθρονισμένο Θεό, με τα χέρια υψωμένα έτοιμα να ευλογήσουν, και τον Εσταυρωμένο ανάμεσα στα γόνατά του. Παράλληλα, ένα περιστέρι που μετά βίας διακρίνεται, και αποτυπώνει το Άγιο Πνεύμα είναι σκαρφαλωμένο πάνω από τον αριστερό ώμο του Χριστού. Κάτω από την παράσταση της Αγίας Τριάδας υπάρχει μια πέτρινη αψίδα με έναν κληρικό να προσεύχεται. Η εν λόγω σφραγίδα χρησιμοποιούνταν για να κλείνει με τον πλέον επίσημο τρόπο τους φακέλους με τα συγχωροχάρτια που δίνονταν τότε από τους ιερείς στους ανθρώπους που ζητούσαν να μετανοήσουν για τις αμαρτίες τους.

[Credit: James Beck, courtesy of National Trust]

Η συγκεκριμένη εικονογραφία του Θεού στον θρόνο του με τη διχαλωτή γενειάδα και τον σταυρωμένο Χριστό ανάμεσα στα πόδια του με το περιστέρι πάνω στον ώμο του είναι γνωστή ως «Θρόνος του Ελέους». Είναι μια χαρακτηριστική αναπαράσταση της Αγίας Τριάδας στην αγγλική τέχνη του 15ου αιώνα, ιδιαίτερα σε αγάλματα από αλάβαστρο που κατασκευάζονταν από τεχνίτες στο Νότιγχαμ.

Το Αβαείο του Mottisfont ιδρύθηκε το 1201 ως «Ιερό της Αγίας Τριάδας» από τον William Briwere, ο οποίος διορίστηκε ως δικαστικός υπεύθυνος για το βασίλειο από τον Ριχάρδο τον Λεοντόκαρδο όταν έφυγε για την Τρίτη Σταυροφορία το 1189.

Το λειτουργούσαν Αυγουστινιανοί μοναχοί και ήταν φημισμένο για το ιερό λείψανο που φιλοξενούσε: Ένα δάχτυλο του Ιωάννη του Βαπτιστή. Έτσι, έγινε δημοφιλής στάση για τους προσκυνητές στο δρόμο από το Canterbury στο Winchester και ευημερούσε από το εμπόριο των προσκυνητών και από τις μεγάλες δωρεές που έκαναν ντόπιοι αριστοκράτες για να προσευχηθούν για τις ψυχές τους και τις ψυχές των αγαπημένων τους.

[Credit: James Beck, courtesy of National Trust]

Πώς η πανούκλα έφερε τα συγχωροχάρτια

Το Αβαείο «χτυπήθηκε» από την πανούκλα το 1348. Τουλάχιστον δύο ηγούμενοι και δεκάδες μοναχοί του αβαείου πέθαναν από τη βουβωνική πανώλη και αν συνυπολογίσουμε πως το ένα τρίτο της Ευρώπης έφυγε μαζί τους από τη ζωή, η οικονομία της περιοχής δέχθηκε ισχυρό πλήγμα, με αποτέλεσμα η μονή να πέσει σε παρακμή.

Με τις ιερατικές του τάξεις και τα έσοδά του δραστικά μειωμένα, το αβαείο κινδύνευσε να αφανιστεί. Εκεί όμως παρενέβη ο προστάτης της μονής, Ερρίκος του Λάνκαστερ, ο οποίος ζήτησε από τον πάπα Ιννοκέντιο ΣΤ' να δώσει συγχωροχάρτια σε όλους όσοι επισκέφτηκαν ή πρόσφεραν δωρεές στο Mottisfont την Κυριακή της Αγίας Τριάδας (την πρώτη Κυριακή μετά την Πεντηκοστή). Ο Ιννοκέντιος ενέκρινε το αίτημα και χορήγησε, με το αζημίωτο, σε όλους τους μετανοούντες της Κυριακής της Αγίας Τριάδας για τα επόμενα πέντε χρόνια, ένα συγχωροχάρτι με το οποίο τους δινόταν «άδεια από το Καθαρτήριο» διάρκειας ενός έτους και 40 ημερών.

Μάλιστα, ο Ποντίφικας δεν σταμάτησε εκεί αλλά πρόσφερε την ίδια «άδεια» σε όλους όσοι επισκέπτονταν το αβαείο κατά τις εορτές του Τιμίου Σταυρού, του Αγίου Μιχαήλ και της Κοίμησης και Γέννησης της Θεοτόκου.

Με αυτόν τον παράδοξο τρόπο τα πράγματα άρχισαν να βελτιώνονται στη μονή κατά τις πρώτες δεκαετίες του 16ου αιώνα. Σε μια αναδιοργάνωση του κράτους που πραγματοποίησε ο Ερρίκος Ζ', η μονή χαρακτηρίστηκε ως «συγγενής ναός» του αβαείου του Ουεστμίνστερ και το 1521 την ανέλαβε ένας νέος προστάτης, ο πλούσιος έμπορος κρασιού και σερίφης του Σαουθάμπτον Henry Huttoft. 

Η αναγέννηση του Mottisfont σταμάτησε αιφνιδιαστικά το 1536 με τη διάλυση των μοναστηριών που αποφάσισε ο Ερρίκος Η'. Το αβαείο κατάφερε να αποφύγει την ολοκληρωτική καταστροφή που παρέσυρε τόσα άλλα μοναστήρια με το να πωληθεί στον λόρδο William Sandys, ο οποίος αντί να το κατεδαφίσει, το μετέτρεψε σε μια κομψή έπαυλη των Tudor.

Σήμερα το αβαείο του Mottisfont, που άλλαξε πολύ κατά τον 18ο αιώνα, είναι ένα ιστορικό κτήμα που λειτουργεί υπό την αιγίδα του National Trust. Η σφραγίδα αποκτήθηκε από το National Trust και εκτέθηκε στο αβαείο το περασμένο Σάββατο.

Πηγή: LiFO, με πληροφορίες από National Trust