Η αρχαιότερη ξύλινη κατασκευή στον κόσμο, ηλικίας 476.000 ετών, ανακαλύφθηκε στην Αφρική

Η ανακάλυψη της ξύλινης κατασκευής αλλάζει την άποψη για το τι ήταν ικανοί να κάνουν οι άνθρωποι της Λίθινης Εποχής. [Credit: Larry Barham/U...

Η ανακάλυψη της ξύλινης κατασκευής αλλάζει την άποψη για το τι ήταν ικανοί να κάνουν οι άνθρωποι της Λίθινης Εποχής. [Credit: Larry Barham/University of Liverpool ]

Την αρχαιότερη ξύλινη κατασκευή στον κόσμο, η οποία έχει ηλικία σχεδόν μισό εκατομμύριο χρόνια, έφεραν στο φως αρχαιολόγοι στην Αφρική.

Η ανακάλυψη αρχαίων ξύλινων κορμών στις όχθες ενός ποταμού στη Ζάμπια άλλαξε την αντίληψη των αρχαιολόγων για την αρχαία ανθρώπινη ζωή, καθώς εντοπίστηκαν αποδείξεις πως χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή δομών. Και αυτό, πριν από σχεδόν μισό εκατομμύριο χρόνια.

Η απλή κατασκευή – που βρέθηκε κατά μήκος μιας όχθης ποταμού στη Ζάμπια – αποτελείται από δύο ενωμένους κορμούς δέντρων, με μια εγκοπή που δημιουργήθηκε σκόπιμα στον πάνω κορμό με λίθινα εργαλεία, για να τους επιτρέψει να ταιριάξουν μεταξύ τους σε ορθή γωνία, σύμφωνα με νέα μελέτη.

Ο Τζεφ Ντάλερ, καθηγητής γεωγραφίας και γεωεπιστημών στο Πανεπιστήμιο του Αμπερίστγουιθ στο Ηνωμένο Βασίλειο, ήταν μέλος της ομάδας που έκανε την ανακάλυψη το 2019. Τα ευρήματα των αρχαιολόγων υποδηλώνουν ότι οι άνθρωποι της λίθινης εποχής κατασκεύαζαν καταφύγια, κάτι που μπορεί να αλλάξει άρδην τη σημερινή πεποίθηση πως ζούσαν μία απλή, νομαδική ζωή.

Ο καταρράκτης Καλάμπο, κοντά στον οποίο έγινε η ανακάλυψη. [Credit: Larry Barham/University of Liverpool]

Η κατασκευή, που ανασκάφηκε κοντά στον καταρράκτη Καλάμπο, στα σύνορα της Ζάμπια με την Τανζανία, πιθανόν να αποτελούσε μέρος μιας ξύλινης πλατφόρμας που θα διατηρούσε στεγνά τα τρόφιμα ή τα καυσόξυλα ή θα αποτελούσε ως βάση για την κατασκευή κατοικίας. Στην ίδια θέση βρέθηκαν ένα ραβδί σκαψίματος και άλλα ξύλινα εργαλεία.

«Το γεγονός ότι το ξύλο παρέμεινε στη θέση του και άθικτο για μισό εκατομμύριο χρόνια είναι απίστευτο», δήλωσε ο Ντάλερ, συν-συγγραφέας της μελέτης για την ξύλινη κατασκευή που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature την Τετάρτη.

«Έχει αλλάξει εντελώς την άποψή μου για το τι ήταν ικανοί να κάνουν οι άνθρωποι εκείνη την εποχή», πρόσθεσε.

Αποκαλύπτοντας την ξύλινη κατασκευή στις όχθες του ποταμού. [Credit: Larry Barham/University of Liverpool]

Τα ξύλινα τεχνουργήματα σπάνια διατηρούνται, επειδή το οργανικό υλικό σαπίζει και αποσυντίθεται εύκολα. Στο Καλάμπο, ο Ντάλερ είπε ότι τα υψηλά επίπεδα νερού και το λεπτό ίζημα που περιβάλλει την κατασκευή βοήθησαν στη διατήρηση του ξύλου.

Η ανακάλυψη αμφισβητεί την επικρατούσα άποψη ότι οι άνθρωποι της Λίθινης Εποχής είχαν νομαδικό τρόπο ζωής, δήλωσε ο Ντάλερ. Ο καταρράκτης Καλάμπο θα παρείχε μια αξιόπιστη πηγή νερού και το γύρω δάσος άφθονη τροφή, επιτρέποντας ίσως μια πιο μόνιμη εγκατάσταση. «Τουλάχιστον, κατέβαλαν τεράστια προσπάθεια σε αυτό το μέρος», είπε.

«Αυτό το εύρημα έχει αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο αναλύουμε τους πρώιμους προγόνους μας» δήλωσε ο αρχαιολόγος και καθηγητής του πανεπιστημίου του Λίβερπουλ, Larry Barham. Είναι ο επικεφαλής του ερευνητικού προγράμματος Deep Roots of Humanity, το οποίο εντόπισε και ανέλυσε την αρχαία ξυλεία.

[Credit: Larry Barham/University of Liverpool]

[Credit: Larry Barham/University of Liverpool]

«Έφτιαξαν κάτι νέο, και μεγάλο, από ξύλο» είπε ο Barham. «Χρησιμοποίησαν την ευφυΐα, τη φαντασία και τις ικανότητές τους ώστε να φτιάξουν κάτι που δεν είχαν ξαναδεί, κάτι που δεν γνώριζαν ότι υπάρχει». 

Σύμφωνα με τη μελέτη, ξύλινη κατασκευή σαν αυτή δεν έχει καταγραφεί ξανά στα αρχαιολογικά αρχεία. Το αρχαιότερο γνωστό ξύλινο τεχνούργημα είναι ένα θραύσμα γυαλισμένης σανίδας ηλικίας 780.000 ετών που βρέθηκε στο Ισραήλ, ενώ τα αρχαιότερα ξύλινα εργαλεία για κυνήγι που έχουν καταγραφεί, ανακαλύφθηκαν στην Ευρώπη και χρονολογούνται πριν από περίπου 400.000 χρόνια.

Ποιος την έχτισε;

Τα κομμάτια ξύλου ήταν πολύ παλιά για να χρονολογηθούν άμεσα με τη χρήση τεχνικών ραδιοάνθρακα. Αντ' αυτού, η ομάδα χρησιμοποίησε μια τεχνική που ονομάζεται χρονολόγηση θερμοφωταύγειας, η οποία μετρά τη φυσική ραδιενέργεια των ορυκτών στο λεπτό ίζημα που περιβάλλει το ξύλο για να καταλάβει πότε εκτέθηκε για τελευταία φορά στο φως του ήλιου.

Αυτή η μέθοδος χρονολόγησε την κατασκευή στα 476.000 χρόνια και τα τέσσερα ξύλινα εργαλεία – μια σφήνα, ένα ξύλο σκαψίματος, έναν κομμένο κορμό και ένα κλαδί με εγκοπές – στα 324.000 χρόνια.

[Credit: Larry Barham/University of Liverpool]

«Το ένα στηριζόταν πάνω στο άλλο και τα δύο κομμάτια ξύλου έχουν εγκοπές» σημείωσε ο Geoff Duller, καθηγητής Γεωγραφίας στο πανεπιστήμιο του Aberystwyth και μέλος της ομάδας. «Μπορείς να δεις ξεκάθαρα πως οι εγκοπές έχουν γίνει από πέτρινα εργαλεία. Έτσι οι δύο κορμοί ταιριάζουν μεταξύ τους ώστε να γίνονται δομικά αντικείμενα». 

Μέχρι και αυτή τη στιγμή, η μόνη γνωστή χρήστη ξύλων - εκείνη την εποχή - ήταν για το άναμμα φωτιών ή την κατασκευή εργαλείων. Μια από τις παλαιότερες ξύλινες ανακαλύψεις ήταν ένα δόρυ ηλικίας 400.000 ετών που βρέθηκε στο Έσσεξ το 1911.

Το μέγεθος των κορμών - ο μικρότερος είναι 1,5 μέτρο - δείχνει πως προορίζονταν για κάποια σημαντική κατασκευή. «Μπορεί να ήταν κάποιου είδους κατασκευή για να κάθεσαι στις όχθες του ποταμού και να ψαρεύεις» επεσήμανε ο Duller, αλλά εξήγησε πως είναι δύσκολο να διευκρινιστεί τι ακριβώς έφτιαχναν. 

Οι ερευνητές δεν είναι σίγουροι ποιο είδος αρχαίου ανθρώπου έφτιαξε την κατασκευή και τα εργαλεία, αλλά είναι εξαιρετικά απίθανο να ήταν το δικό μας. Τα πρώτα γνωστά απολιθώματα Homo sapiens χρονολογούνται πριν από περίπου 300.000 χρόνια και βρέθηκαν στο σημερινό Ισραήλ, δήλωσε ο Ντάλερ.

 Οι εγκοπές στους κορμούς. [Credit: Larry Barham/University of Liverpool]

Εξήγησε ότι η πολυπλοκότητα της κατασκευής υποδηλώνει ότι οι άνθρωποι που τη δούλεψαν ήταν γνωστικά εξελιγμένοι και ήταν σε θέση να φτιάξουν και να εκτελέσουν ένα πολύπλοκο σχέδιο – κάτι που πιθανότατα απαιτούσε τη χρήση γλώσσας.

Από την έως τώρα έρευνα δεν έχει εντοπιστεί κανένα οστό στο σημείο. Και η ξυλεία είναι πολύ παλαιότερη από τα πρώτα απολιθώματα του σύγχρονου ανθρώπου, homo sapiens, τα οποία είναι ηλικίας περίπου 315.000 ετών.

«Δεν ξέρουμε, θα μπορούσε να είναι ο homo sapiens και να μην έχουν ανακαλυφθεί απολιθώματα αυτής της ηλικίας, ακόμη» δήλωσε ο καθηγητής Duller.

«Αλλά, θα μπορούσε να είναι ένα διαφορετικό είδος - [ίσως] homo erectus ή homo naledi - υπήρχαν πολλά είδη ανθρωποειδών εκείνη την εποχή, στη νότια Αφρική» συμπλήρωσε.

Εργαλεία που εντοπίστηκαν στο σημείο. [Credit: Larry Barham/University of Liverpool]

Τα ξύλινα τεχνουργήματα, που μεταφέρθηκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο για ανάλυση και συντήρηση, αποθηκεύονται σε δεξαμενές με συνθήκες ανάλογες με εκείνες που διατηρούνταν εδώ και μισό εκατομμύριο χρόνια. Σύντομα, όμως, θα επιστρέψουν στη Ζάμπια για να εκτεθούν.

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

Πηγή: CNN, LiFO