Μνημειακή εγκατάσταση της ύστερης αρχαιότητας γύρω από μια μεγάλη πηγή, η οποία εξακολουθεί να είναι ενεργή σήμερα, βρέθηκε στη Γαλλία

Μάσκα που βρέθηκε στο χώρο, μπορεί να αναπαριστά μια θεότητα ή μια Μέδουσα. [Credit: INRAP] Πριν από τα κατασκευαστικά έργα στον δρόμο RN147...

Μάσκα που βρέθηκε στο χώρο, μπορεί να αναπαριστά μια θεότητα ή μια Μέδουσα. [Credit: INRAP]

Πριν από τα κατασκευαστικά έργα στον δρόμο RN147 στο τμήμα Limoges-Bellac στη νότιο-κεντρική Γαλλία, οι αρχαιολόγοι της Inrap ανέσκαψαν μια έκταση 8.800 τετραγωνικών μέτρων και ανακάλυψαν μια αρχαία αγροκτηνοτροφική κατοίκηση και στοιχεία μιας άτυπης μνημειακής εγκατάστασης του 3ου αιώνα μ.Χ., γύρω από μια λεκάνη απορροής. Ο χώρος παρέχει πρωτοφανείς πληροφορίες για την ανάπτυξη της επικράτειας των Λεμοβικών κατά την ύστερη αρχαιότητα, μιας γαλατικής φυλής της οποίας η πρωτεύουσα κατά τη διάρκεια της ρωμαϊκής περιόδου ήταν το Augustoritum (το σημερινό Limoges).

Η ανασκαφή αποκάλυψε μια πρώιμη αρχαία κατοικία, η οποία χρησιμοποιήθηκε σαφώς για αγροτοκτηνοτροφικούς σκοπούς και αποτελείται από ένα τουλάχιστον κτίσμα κατασκευασμένο με φθαρτά υλικά (πασσαλότρυπες, αμμόλοφους), καθώς και ένα ορθογώνιο ξερολιθικό κτίσμα. Η ανακάλυψη αυτή επέτρεψε τη δημιουργία ενός περιφερειακού αποθετηρίου που μπορεί να χρησιμεύσει ως βάση για νέες προσεγγίσεις των αγροκτηνοτροφικών πρακτικών της Λεμοβιανής, καθώς ελάχιστα είναι γνωστά για αυτού του είδους τις κατασκευές στην περιοχή.

Οι έρευνες πεδίου αποκάλυψαν τις πρώτες φάσεις κατοίκησης, οι περισσότερες από τις οποίες ήταν σφραγισμένες από ένα στρώμα χώματος. Τα αντικείμενα που αποκαλύφθηκαν κατά την ανασκαφή συνέβαλαν στον χαρακτηρισμό της ως κυρίως γεωργικής και οικιακής λειτουργίας αυτών των εγκαταστάσεων.

Ένα από τα πέτρινα κτίρια που βρέθηκαν. [Credit: INRAP]

Χάλκινη κεφαλή. [Credit: INRAP]

Μετά από αυτή την αρχική φάση κατοίκησης, ο χώρος φαίνεται να εγκαταλείφθηκε πριν ενεργοποιηθεί ξανά τον 3ο αιώνα μ.Χ.. Τα πολυάριθμα θραύσματα τούβλων και κεραμιδιών που αποκαλύφθηκαν δείχνουν σαφή σημάδια καύσης, γεγονός που υποδηλώνει ότι ο χώρος είχε καεί. Η μορφολογία του χώρου υπέστη αρκετές αλλαγές για να προσαρμοστεί στη νέα του λειτουργία. Το έδαφος ισοπεδώθηκε, σφραγίζοντας την αρχική κατοίκηση. Αυτή η σημαντική ανασκαφή επέτρεψε τη συλλογή μεγάλου αριθμού κεραμικών θραυσμάτων, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον εμπλουτισμό των τοπικών συστημάτων αναφοράς και να παράσχουν ορισμένα στοιχεία για το καθεστώς της κατοίκησης.

Παράλληλα με αυτές τις ανασκαφικές εργασίες, ανακαλύφθηκε επίσης ένα ανάχωμα. Αυτό το ασυνήθιστο χαρακτηριστικό, που σχηματίζεται από επιβλητικούς γρανιτένιους όγκους, είναι τοποθετημένο σε μορφή τόξου γύρω από μια πηγή. Αυτό το ανάχωμα, ένα είδος "μνημειακού τείχους ή ορίου", χρονολογήθηκε χάρη στην παρουσία κεραμικών θραυσμάτων του 3ου και 4ου αιώνα μ.Χ.. Συμπληρωματικές έρευνες με ραντάρ διείσδυσης στο έδαφος έδωσαν μια εικόνα αυτής της κατασκευής σε μεγάλη κλίμακα, η οποία συνεχίζεται στο παρακείμενο οικόπεδο που δεν επηρεάζεται από τα έργα.

Οι μέθοδοι κατασκευής που χρησιμοποιήθηκαν υποδηλώνουν συνέχεια στη χρήση παλαιότερων τεχνικών, οι οποίες ελλείψει ευρημάτων μπορούν μερικές φορές να διαταράξουν τη χρονολογική ερμηνεία και να επιβεβαιώσουν τη δυσκολία κατανόησης της αγροτικής κατοίκησης κατά την ύστερη αρχαιότητα στην περιοχή της Limousin γενικότερα.

Άποψη μιας δεξαμενής που βρέθηκε στα τελευταία στρώματα. [Credit: INRAP]

Μια τοποθεσία που σχετίζεται με το νερό

Είναι προφανές ότι το νερό έπαιξε σημαντικό ρόλο στην κατοίκηση από τα πρώτα χρόνια. Μια αρχική λεκάνη επενδεδυμένη με μεγάλες στρογγυλεμένες πέτρες, σύγχρονη με τις πρώτες αρχαίες εγκαταστάσεις, συμπληρώθηκε αργότερα με την κατασκευή του αναχώματος.

Ωστόσο, ο χώρος της Ύστερης Αρχαιότητας χτίστηκε γύρω από μια μεγάλη πηγή, η οποία παραμένει ενεργή μέχρι σήμερα. Είναι προφανές ότι κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης δημιουργήθηκε μια λεκάνη απορροής νερού. Σε αυτή την πηγή ανακαλύφθηκε ένα φθαρτό στοιχείο στην αρχική του θέση: ένα ξύλινο κάλυμμα, τροποποιημένο ώστε να ταιριάζει στον πυθμένα της πηγής και εφοδιασμένο με επίπεδες πέτρες.

Εκτός από τα πολυάριθμα δείγματα που ελήφθησαν, τα οποία θα παράσχουν πληροφορίες για το παλαιοπεριβάλλον, αποκαλύφθηκαν κεραμικά θραύσματα και νομίσματα της ύστερης αυτοκρατορικής περιόδου. Στην τελική πλήρωση της λεκάνης απορροής, ανακαλύφθηκε ένα μεγάλο θραύσμα μίας μάσκας που αναπαριστούσε το πρόσωπο μιας θεότητας ή μιας μέδουσας. Αυτή η μεγάλη ποικιλία αντικειμένων υποστηρίζει την υπόθεση ότι ο χώρος μνημευόταν ήδη από τον 3ο αιώνα μ.Χ.

Άποψη της ανασκαφής από το κτήριο της πρώτης φάσης. [Credit: INRAP]

Επιπλέον, η ανασκαμμένη περιοχή ήταν ήδη σαφώς κατοικημένη από ανθρώπους κατά την προϊστορία, όπως αποδεικνύεται από αρκετά στοιχεία πυριτόλιθου (συμπεριλαμβανομένου ενός θραύσματος στιλέτου), είτε σε δευτερεύουσα θέση είτε παγιδευμένα σε επίπεδα που ανασκάφηκαν κατά την αρχαιότητα. Υπάρχει επίσης ένας λάκκος, πιθανότατα νεολιθικής εποχής, στον πυθμένα της πηγής, επιβεβαιώνοντας την πρώιμη κατοίκηση του χώρου και της πηγής του.

Οι εγκαταστάσεις αυτές ρίχνουν ασυνήθιστο φως στην κατοίκηση της ύστερης αρχαιότητας σε αυτόν τον τομέα της γεωγραφικής επικράτειας. Η οργάνωση και η διαχείριση της υπαίθρου στη ρωμαϊκή Γαλατία άλλαξε από τον 3ο αιώνα .Χ. και μετά. Αυτός ο τύπος αγροτικής θέσης απεικονίζει αναμφίβολα ένα στάδιο της προοδευτικής μετάβασης προς τις καταλήψεις του πρώιμου Μεσαίωνα.

Οι συνεχιζόμενες εξειδικευμένες μελέτες και οι παλαιοπεριβαλλοντικές αναλύσεις που διεξάγονται στα διάφορα δείγματα που ελήφθησαν στην περιοχή θα επιτρέψουν την ολοκλήρωση και την τελειοποίηση της αλληλουχίας μιας περιοχής με αξιοσημείωτο αρχαιολογικό δυναμικό, πρωτοφανές στην περιοχή της Limousin.

Πηγή: LBV