Ρωμαϊκή σαρκοφάγος με τον Σταυρό της Μάλτας βρέθηκε στο Diyarbakır

Η σαρκοφάγος στον κήπο του μουσείου Ickale. [Credit: DHA] Κατά τη διάρκεια των εργασιών αποκατάστασης που πραγματοποιήθηκαν στα ιστορικά τεί...

Η σαρκοφάγος στον κήπο του μουσείου Ickale. [Credit: DHA]

Κατά τη διάρκεια των εργασιών αποκατάστασης που πραγματοποιήθηκαν στα ιστορικά τείχη της πόλης Diyarbakır στην Τουρκία, αποκαλύφθηκε μια ρωμαϊκή σαρκοφάγος που φέρει διακόσμηση με το μοτίβο του Σταυρού της Μάλτας.

Κατά τη διάρκεια των εργασιών αποκατάστασης που πραγματοποίησε η Διεύθυνση Τοπογραφίας και Μνημείων του Diyarbakır στους προμαχώνες 75 και 76 των τειχών βρέθηκαν νέα ευρήματα. Τα τείχη αυτά, μήκους περίπου 5,5 χιλιομέτρων είναι διάσπαρτα με 82 πύργους επιτήρησης. Τα αρχικά τους τμήματα μπορεί να έχουν κατασκευαστεί πριν από 5.000 χρόνια. Ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Κωνστάντιος Β ‘ είναι γνωστό ότι επέκτεινε και αποκατέστησε τα τείχη το έτος 349 μ.Χ., αποδεικνύοντας πόσο απαραίτητα ήταν σε μια πόλη που λειτουργούσε ως σημαντικό κέντρο εξουσίας για τη ρωμαϊκή επαρχία της Μεσοποταμίας.

Κατά τη διάρκεια των αρχαιολογικών ανασκαφών, μια ασβεστολιθική σαρκοφάγος με κάλυμμα από δύο μέρη και ένα μονολιθικό αγγείο αποκαλύφθηκαν σε βάθος περίπου 4,5 μέτρων κάτω από την επιφάνεια.

Η άλλη πλευρά της σαρκοφάγου στον κήπο του μουσείου Ickale. [Credit: DHA]

Προηγουμένως, είχε πραγματοποιηθεί ανασκαφή για να αποκαλυφθεί η ισόγεια είσοδος του προμαχώνα 75. Η ανάγκη για αποστράγγιση έγινε αισθητή λόγω των υπόγειων υδάτων που συναντήθηκαν κατά την κάθοδο στο επίπεδο του εδάφους του εν λόγω προμαχώνα. Κατά τη διάρκεια των ανασκαφών βρέθηκε η σαρκοφάγος στην είσοδο της δεξιάς πλευράς του προμαχώνα.

Στη μία πλευρά της σαρκοφάγου, η οποία έχει μήκος 224 εκατοστά, πλάτος 82 εκατοστά και ύψος 116 εκατοστά, υπάρχει ένας σταυρός, που προσδιορίζεται ως "Σταυρός της Μάλτας", εγγεγραμμένο σε κύκλο που σχηματίζεται με την τεχνική του αναγλύφου. Οι μπροστινές πλευρές του καλύμματος διακοσμούνται με τμήματα λωτού ενώ υπάρχει επίσης ένας σταυρός.

Ο άριστα διατηρημένος Σταυρός της Μάλτας είναι σκαλισμένος στην μία πλευρά της σαρκοφάγου. Αυτό το θρησκευτικό σύμβολο συνδέεται με τον μεσαιωνικό χριστιανισμό και τις Σταυροφορίες, αν και η ιστορία του πηγαίνει πολύ πιο πίσω. Ο συγκεκριμένος σταυρός είναι ασυνήθιστος, γιατί έχει έξι πλευρές, ενώ οι περισσότερες εκδοχές του σταυρού της Μάλτας έχουν είτε οκτώ είτε τέσσερις πλευρές.

Ο Cemil Koç, Διευθυντής του έργου Diyarbakır Survey and Monuments, δήλωσε ότι εκτελούν εργασίες αποκατάστασης στους προμαχώνες 75 και 76 των τειχών στο İçkale, δήλωσε ότι τα οστά που βρέθηκαν στη σαρκοφάγο εξετάζονται στα εργαστήρια του Πανεπιστημίου Gaziantepό με στόχο την αποκάλυψη της ηλικίας και του φύλου του ατόμου. Τα δεδομένα που θα προκύψουν ως αποτέλεσμα των μελετών θα κοινοποιηθούν στο κοινό.

Ο Σταυρός της Μάλτας με τις έξι πλευρές [Credit: DHA]

Οι εργασίες στην περιοχή συνεχίζονται στην περιοχή μεταξύ της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου, της παλιάς φυλακής και του προμαχώνα 75. Ο Koç δήλωσε σχετικά: «Πιθανότατα πρόκειται για την περιοχή του νεκροταφείου της εκκλησίας. Οι ανασκαφές συνεχίζονται. Είναι πιθανό να βρεθούν παρόμοια στοιχεία. Ως αποτέλεσμα των αρχαιολογικών ανασκαφών, βρέθηκε για πρώτη φορά στο Diyarbakır μια σαρκοφάγος.

Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου είναι ένα μνημείο που χρονολογείται στον 3ο αιώνα μ.Χ. Δεδομένου ότι το σημείο όπου βρέθηκε η σαρκοφάγος θεωρείται ότι είναι η περιοχή της νεκρόπολης της εκκλησίας, είναι πολύ πιθανό να χρονολογηθεί η σαρκοφάγος στον 3ο ή 4ο αιώνα μ.Χ.».

Η εν λόγω σαρκοφάγος αφαιρέθηκε και ανοίχτηκε υπό την επίβλεψη αρχαιολόγων από τη Διεύθυνση Μουσείου του Diyarbakır, συντηρητών από τη Διεύθυνση Περιφερειακού Εργαστηρίου Αποκατάστασης και Συντήρησης του Diyarbakır και του ανθρωπολόγου Dr. Nazlı Akbaş από το Πανεπιστήμιο του Gaziantep. 

Η σαρκοφάγος, η οποία συντηρήθηκε, εκτίθεται προσωρινά στο μουσειακό συγκρότημα του İçkale. Ωστόσο, σχεδιάζεται να εκτεθεί στην πλευρά της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου μετά τις περιβαλλοντικές ρυθμίσεις που θα γίνουν.

Η ιστορία της πόλης

Το Ντιγιάρμπακιρ, που βρίσκεται στη νοτιοανατολική Τουρκία, στη δεξιά όχθη του ποταμού Τίγρη, σήμερα είναι κουρδική περιοχή στην Τουρκία Έχει ρίζες που πηγαίνουν αρκετές χιλιάδες χρόνια πίσω, με έναν οικισμό μάλιστα από τη Λίθινη Εποχή.

Η πόλη γνώρισε τη μεγαλύτερη ακμή της κατά τη ρωμαϊκή εποχή υπό τη βασιλεία του αυτοκράτορα Κωνστάντιου Β’, ο οποίος διετέλεσε Ρωμαίος ηγέτης από το 337 έως το 361. Εκτός από την επισκευή και αποκατάσταση των αμυντικών τειχών της πόλης, επένδυσε επίσης κεφάλαια για την επέκταση της πόλης και την αύξηση της συνολικής ευημερίας της.

Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του ο Κωνστάντιος Β΄ προσπάθησε να ενοποιήσει τον ρωμαϊκό λαό υπό τον αρειανό χριστιανισμό, ένα είδος αρχαίας λατρείας που ακολουθούσε ξεχωριστή γραμμή ανάπτυξης από τον καθολικισμό. Όμως είχε περιορισμένη μόνο επιτυχία, σε μια εποχή που η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία βρισκόταν συχνά σε κατάσταση εμφυλίου πολέμου.

Δεν είναι γνωστό αν ο μαλτέζικος σταυρός που βρέθηκε στη  σαρκοφάγο σχετίζεται με κάποιον τρόπο με αυτές τις προσπάθειες εκχριστιανισμού της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, καθώς το πέτρινο φέρετρο δεν φέρει καμία επιγραφή που να εξηγεί γιατί προστέθηκε αυτό το σύμβολο. Ωστόσο, σίγουρα υποδηλώνει μια σύνδεση με την περίοδο κατά την οποία οι Ρωμαίοι ήταν χριστιανοί.

Μετά τον Κωνστάντιο, το Ντιγιάρμπακιρ έγινε πιόνι στη συνεχιζόμενη σύγκρουση μεταξύ των Ρωμαίων και των Περσών. Ο έλεγχος της πόλης ουσιαστικά εναλλάσσονταν μεταξύ των δύο δυνάμεων για μερικές δεκαετίες, έως ότου το Ντιγιάρμπακιρ έγινε μόνιμη κτήση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας (του ανατολικού μισού της παλιάς Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας) τον πέμπτο αιώνα. Παρέμεινε βυζαντινό προκεχωρημένο φυλάκιο μέχρι τη μουσουλμανική κατάκτηση του έβδομου αιώνα. Το καθεστώς του δεν έχει αλλάξει από τότε.

Πηγή: Arkeofili, Enikos