Ένα σπάνιο εγχειρίδιο της Εποχής του Χαλκού ηλικίας άνω των 4.000 ετών ανακαλύφθηκε στη Βόρεια Ιταλία

Χάλκινο εγχειρίδιο που χρονολογείται στο δεύτερο μισό της 3ης χιλιετίας π.Χ. κατά τη στιγμή της ανακάλυψής του. [Credit: Federico Bernardini...

Χάλκινο εγχειρίδιο που χρονολογείται στο δεύτερο μισό της 3ης χιλιετίας π.Χ. κατά τη στιγμή της ανακάλυψής του. [Credit: Federico Bernardini]

Μια αξιοσημείωτη ανακάλυψη αναδύθηκε από τα βάθη του σπηλαίου Tina Jama, που βρίσκεται στην περιοχή Karst της βόρειας Ιταλίας κοντά στα σύνορα με τη Σλοβενία. Αρχαιολόγοι από το Πανεπιστήμιο Ca' Foscari της Βενετίας, μαζί με διεθνείς συνεργάτες, αποκάλυψαν ένα σπάνιο χάλκινο εγχειρίδιο που χρονολογείται πάνω από 4.000 χρόνια πίσω, στην Εποχή του Χαλκού.

Το εγχειρίδιο βρέθηκε κατά τη διάρκεια μιας πρόσφατης ανασκαφικής περιόδου με στόχο την αποκάλυψη της πολύπλοκης ιστορίας της βορειοανατολικής περιοχής της Αδριατικής, που εκτείνεται από περίπου 9000 έως 4000 χρόνια πριν.

Το εξαιρετικό αυτό εύρημα παρουσιάστηκε στις 23 Οκτωβρίου στην Τεργέστη, στο Palazzo Economo, την έδρα της Υπηρεσίας Αρχαιολογίας, Καλών Τεχνών και Τοπίου του Friuli Venezia Giulia. Το ανασκαφικό έργο, που διεξήχθη υπό τη διεύθυνση του Federico Bernardini, αντιπροσωπεύει μια κοινή προσπάθεια μεταξύ πολλών ιδρυμάτων, συμπεριλαμβανομένου του Ινστιτούτου Αρχαιολογίας της Σλοβενικής Ακαδημίας Επιστημών, του Διεθνούς Κέντρου Θεωρητικής Φυσικής Abdus Salam και του Πανεπιστημίου της Σιένα.

Η ανακάλυψη του χάλκινου εγχειριδίου είναι ιδιαίτερα σημαντική δεδομένης της ηλικίας και της σπανιότητάς του. Χάλκινα αντικείμενα αυτής της περιόδου, της ύστερης 3ης χιλιετίας π.Χ., δεν βρίσκονται συνήθως, ιδίως σε σπήλαια. Αντικείμενα που μοιάζουν με εγχειρίδιο αυτού του είδους συνδέονται συνήθως με ταφικά περιβάλλοντα, εγείροντας ενδιαφέροντα ερωτήματα σχετικά με τη χρήση του σπηλαίου στην αρχαιότητα. Το εύρημα προσθέτει νέο βάθος στην κατανόηση των τεχνολογικών και πολιτιστικών μετασχηματισμών που έλαβαν χώρα στην Ευρώπη κατά την περίοδο αυτή.

Η ανασκαφή στο σπήλαιο Tina Jama. [Credit: Federico Bernardini]

Οι ανασκαφές στην Tina Jama αποκάλυψαν επίσης στρώματα που ανήκουν τόσο στην Εποχή του Χαλκού όσο και στην ύστερη Εποχή του Χαλκού, παρέχοντας ανεκτίμητες πληροφορίες για τις πολιτιστικές και κοινωνικές αλλαγές που συνέβησαν στην περιοχή. Όπως σημείωσε η Elena Leghissa από τη Σλοβενική Ακαδημία Επιστημών, περαιτέρω ανασκαφές αναμένεται να ρίξουν φως στις σχέσεις μεταξύ των διαφόρων πολιτιστικών ομάδων που υπήρχαν στη βορειοανατολική Αδριατική κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Οι έρευνες αυτές είναι απαραίτητες για την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι διάφοροι πολιτισμοί αλληλεπιδρούσαν και επηρέαζαν ο ένας τον άλλον κατά την 3η χιλιετία π.Χ.

Το χάλκινο εγχειρίδιο και μια μυστηριώδης λίθινη δομή

Με μέγεθος λίγο κάτω από 10 εκατοστά, το χάλκινο εγχειρίδιο διαθέτει λεπίδα σε σχήμα φύλλου με εφαπτομένη, ένα στυλ που έχει ελάχιστα άμεσα παράλληλα στην Ιταλία. Είναι ενδιαφέρον ότι μοιάζει πολύ με αντικείμενα που βρέθηκαν σε μια κατοικία σε λίμνη κοντά στη Λιουμπλιάνα της Σλοβενίας, αναδεικνύοντας πιθανές συνδέσεις μεταξύ των δύο περιοχών. Τέτοιες διαπολιτισμικές επιρροές είναι το κλειδί για την κατανόηση του ευρύτερου προϊστορικού τοπίου της βορειοανατολικής Αδριατικής.

Παράλληλα με το εγχειρίδιο, οι αρχαιολόγοι έχουν αποκαλύψει κεραμικά κατάλοιπα, λίθινα εργαλεία και αιχμές βελών από πυριτόλιθο. Τα ευρήματα αυτά υποδηλώνουν ότι το σπήλαιο επισκεπτόταν από ανθρώπινες ομάδες για χιλιάδες χρόνια. Στοιχεία μιας εστίας και άλλων υλικών, που χρονολογούνται στον πολιτισμό Cetina της περιοχής της Δαλματίας, υποδεικνύουν πιθανές εμπορικές ή πολιτιστικές ανταλλαγές μεταξύ της Ιταλίας και των Βαλκανίων κατά την ύστερη Εποχή του Χαλκού.

Χάλκινο εγχειρίδιο που χρονολογείται στο δεύτερο μισό της 3ης χιλιετίας π.Χ.
[Credit: Davide Bonaduce]

Ένα από τα πιο αινιγματικά χαρακτηριστικά που αποκαλύφθηκαν κατά τη διάρκεια της ανασκαφής είναι μια λίθινη κατασκευή που φαίνεται να απέκλεισε την είσοδο του σπηλαίου κάποια στιγμή μεταξύ του 2.000 και του 1.500 π.Χ.. Ο σκοπός αυτής της δομής είναι ακόμη άγνωστος, αν και ορισμένοι ερευνητές εικάζουν ότι μπορεί να είχε ταφική σημασία, καθώς σε κοντινή απόσταση βρέθηκαν θραύσματα ανθρώπινων κρανίων. Μια άλλη θεωρία υποστηρίζει ότι η δομή θα μπορούσε να έχει ανεγερθεί για να προστατεύει το σπήλαιο από τους ισχυρούς ανέμους της περιοχής.

Η ανακάλυψη του χάλκινου εγχειριδίου, μαζί με άλλα αρχαία αντικείμενα, σηματοδοτεί την αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος για αρχαιολογική εξερεύνηση στην περιοχή του Karst μετά από αρκετές δεκαετίες αδράνειας. Η υποστήριξη των τοπικών γαιοκτημόνων και των αγροτικών κοινοτήτων έχει συμβάλει καθοριστικά στη διευκόλυνση αυτών των νέων ανασκαφών, οι οποίες υπόσχονται πολλά για την αποκάλυψη περαιτέρω λεπτομερειών σχετικά με τη ζωή στην περιοχή κατά τη διάρκεια της Εποχής του Χαλκού.

Καθώς οι αρχαιολόγοι συνεχίζουν τις εργασίες τους, ο χώρος της  Tina Jama αναμένεται να δώσει περισσότερες συναρπαστικές ανακαλύψεις. Ο πλούτος των υλικών που έχουν ήδη βρεθεί υποδηλώνει ότι το σπήλαιο ήταν μια σημαντική τοποθεσία για την προϊστορική ανθρώπινη δραστηριότητα. Ο Federico Bernardini και η ομάδα του παραμένουν αισιόδοξοι ότι οι συνεχιζόμενες ανασκαφές θα αποκαλύψουν περισσότερα για τη μακρά και πολύπλοκη ιστορία αυτής της περιοχής.

Πηγή: LBV Magazine