Επιτύμβια ιουδαϊκή (εβραϊκή) στήλη (αρ. ευρ. Ε 91) από φαιό λίθο. Βρέθηκε στην περιοχή «Στούπι» Νέας Αγχιάλου και δημοσιεύτηκε αρχικά το 19...
Επιτύμβια ιουδαϊκή (εβραϊκή) στήλη (αρ. ευρ. Ε 91) από φαιό λίθο. Βρέθηκε στην περιοχή «Στούπι» Νέας Αγχιάλου και δημοσιεύτηκε αρχικά το 1936 από τον Γ. Σωτηρίου καθηγητή Βυζαντινής αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρώτο ανασκαφέα.
Η αποκάλυψη και άλλων επιτύμβιων ιουδαϊκών στηλών στο χρονικό διάστημα των 100 χρόνων ανασκαφών των Φθιωτίδων Θηβών επιβεβαιώνει την παρουσία ιουδαϊκής κοινότητας στην παλαιοχριστιανική πόλη κατά τον 4ο – 5ο αι. κ.ε/μ.Χ.
Η επιτύμβια στήλη είναι σπασμένη στο κάτω τμήμα και στο άνω δεξιό. Πιθανό να είχε αετωματική απόληξη. Στην κορυφή υπάρχει εγχάρακτη επτάφωτη λυχνία (μενορά), η οποία φέρει γραμμική τριποδική βάση και συνοδεύεται από κλάδους φοινικιάς (λουλάβ) και παγώνια. Το ταφικό μνημείο στο οποίο ανήκε η επιγραφή ήταν του Σαούλ και της συμβίας του Άννας.
Το εξελληνισμένο όνομα Σαούλ (Παύλος) απαντά μόνο σε μια επιγραφή από το ψηφιδωτό δάπεδο της Συναγωγής στην Απάμεια της Συρίας και σε μια επιτύμβια επιγραφή από την Ιόππη (σημερινή Γιάφα), ενώ το όνομα Ἄννα απαντά συχνά σε ιουδαϊκές επιγραφές.
Οι Ιουδαίοι χρησιμοποιούσαν τα ίδια τοπικά υλικά κατασκευής (μάρμαρο, σχιστόλιθο, ασβεστόλιθο, πωρόλιθο, πηλό, χαλκό κ.α.) με τους μη ιουδαϊκούς πληθυσμούς του τόπου κατοικίας τους, ενώ επηρεάστηκαν και από την τυπολογία των επιτύμβιων μνημείων του ελληνικού και ρωμαϊκού περιβάλλοντος.
Τα ιουδαϊκά (εβραϊκά) επιτύμβια μνημεία είναι λιτά στο σύνολό τους, χωρίς την απεικόνιση εικονογραφικών συνθέσεων τουλάχιστον μέχρι τον 3ο αι. κ.ε/μ.Χ. όταν εμφανίζεται το εικονογραφικό σύμβολο της επτάφωτης λυχνίας, το οποίο άλλοτε εικονογραφείται μόνο του και άλλοτε συνοδευόμενο από τα χαρακτηριστικά ιουδαϊκά σύμβολα, όπως ο κλάδος φοινικιάς (λουλάβ), το κίτρο (ετρόγκ) και το κέρας κριαριού (σσοφάρ), ενώ απαντούν και άλλα θέματα όπως αμφορείς, παγώνια, κισσόφυλλα, ρόδακες και στεφάνια. Ο τύπος της επτάφωτης λυχνίας με καμπυλωτούς κλάδους αποτελεί μία από τις συνηθέστερες απεικονίσεις σε ιουδαϊκές στήλες.
Η συνύπαρξη Χριστιανών και Ιουδαίων τόσο στην πόλη των Φθιωτίδων Θηβών όσο και στην περιοχή του Αλμυρού τεκμαίρεται από επιτύμβιες επιγραφές γραμμένες σε ελληνική γλώσσα. Η παρουσία ιουδαϊκής κοινότητας συνδέεται αναμφίβολα με την ανάπτυξη του εμπορίου και επιβεβαιώνει την ειρηνική συμβίωση των Εβραίων με τους άλλους κατοίκους της πόλης.
Βιβλιογραφία:
Ν. Ι. Γιαννόπουλος, Αἱ Ἰουδαϊκαί παροικίαι τῆς Ἀνατολικῆς Ἠπειρωτικῆς Ἑλλάδος, ΕΕΒΣ 7, 1930, 253-263
Γ. Σωτηρίου, Ἀνασκαφαί Νέας Αγχιάλου, ΠΑΕ (1936) [1937], 66, εικ. 9
L. Robert, Un corpus des inscriptiones juives, Hellenica 3 (1946), 103
A. McDevitt, Inscriptions from Thessaly. An analytical handlist and bibliography, Hildesheim & New York 1970, 15-16, αρ. 84.
B. J. Brooten, Female leadership in the Ancient Synagogue, in Levine –Weiss 2000,215-223
Π. Σταντζούρης, στο Corpus Inscriptionum Judaicarum Graeciae, Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος, 2018, 73
Α. Λουδάρου, στο Corpus Inscriptionum Judaicarum Graeciae, Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος, 2018, 22
Inscriptiones Judaicae Orientis I, 132
Δεν υπάρχουν σχόλια