Ψηφιδωτό από την Πομπηία που απεικονίζει τον Μέγα Αλέξανδρο έφιππο σε μάχη εναντίον των Περσών (περ. 150-100 π.Χ.) Πώς θα μπορούσε να είναι ...
 |
| Ψηφιδωτό από την Πομπηία που απεικονίζει τον Μέγα Αλέξανδρο έφιππο σε μάχη εναντίον των Περσών (περ. 150-100 π.Χ.) |
Πώς θα μπορούσε να είναι ο κόσμος χωρίς τον Χριστιανισμό; Χωρίς τους Πτολεμαίους και την Κλεοπάτρα; Χωρίς τους Έλληνες, που δημιουργούσαν πόλεις στην Ανατολή μεταλαμπαδεύοντας τον ελληνικό πολιτισμό; Πώς θα ήταν η ζωή σε μία «Pax Persica»; Ή αλλιώς: Τι θα γινόταν αν οι Πέρσες είχαν νικήσει τον Μέγα Αλέξανδρο;
Το ερώτημα δεν τίθεται για πρώτη φορά ασφαλώς, παρ΄ότι η ιστορία δεν γράφεται με «αν» και «εφ΄όσον». Η σύντομη απάντηση λοιπόν είναι ότι ο κόσμος μας… απλώς θα ήταν αγνώριστος. Πόσο και πώς, μπορεί να μην είναι δυνατόν να διευκρινιστούν επακριβώς, ωστόσο οι ιστορικοί έχουν την δυνατότητα μιας πιθανής προσέγγισης, που το λιγότερο ακούγεται εξωφρενική. Οι απαντήσεις που δίνουν στο επιστημονικό περιοδικό Live Science είναι αποκαλυπτικές:
«Αν οι Πέρσες νικούσαν τον Αλέξανδρο, ο κόσμος μπορεί να ήταν αγνώριστος», δηλώνει ο Νίκολας Όβερτουμ, αν. καθηγητής ιστορίας στο Washington State University, που έχει μελετήσει και έχει γράψει εκτενώς για τον μακεδόνα βασιλιά. «Μια «Pax Persica» θα είχε επικρατήσει πιθανότατα από τα σύνορα της Ελλάδας ως την Ινδία», συμπληρώνει και ο Φρανκ Χολτ, ομ. καθηγητής αρχαίας ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Χιούστον. Γιατί η ιστορία θα έπαιρνε μία τροπή εντελώς διαφορετική, που ακροθιγώς και μόνον αν την φανταστεί κανείς οδηγεί σε μία εντελώς ξένη προς τον σημερινό κόσμο συνθήκη.
Η πορεία στην Ανατολή
Ο Μέγας Αλέξανδρος έχτισε μια αυτοκρατορία που εκτεινόταν από την Ευρώπη ως την Ινδία σε μόλις 13 χρόνια, όταν ήταν βασιλιάς της Μακεδονίας. Οι κατακτήσεις του έφθαναν ως την Περσία, όπου είχε πολεμήσει τον στρατό του βασιλιά Δαρείου Γ΄, ως το Ιράκ, το Ιράν και την Αίγυπτο. Και αφού είχε υποτάξει την Περσική Αυτοκρατορία, κινήθηκε στην συνέχεια πιο ανατολικά, κατακτώντας εδάφη στις περιοχές, που είναι το σημερινό Αφγανιστάν και Πακιστάν. Τέλος μπήκε στην σημερινή Ινδία, εκεί όπου τα στρατεύματά του στασίασαν, γεγονός που τον ανάγκασε να επιστρέψει στην Βαβυλώνα, όπου αρρώστησε και πέθανε απροσδόκητα, το 323 π.Χ.
Όταν η αυτοκρατορία του κατέρρευσε, οι αξιωματούχοι και οι στρατηγοί του ανέλαβαν όμως την διοίκησή της -έστω και μετά από τον τεμαχισμό της και τις διαμάχες τους- με αποτέλεσμα η ελληνική γλώσσα και ο πολιτισμός να ευδοκιμήσουν σε όλη την Μέση Ανατολή για αιώνες.
Η ελληνική γλώσσα εργαλείο ανάπτυξης
Τι θα γινόταν όμως, αν ο Αλέξανδρος είχε νικηθεί από τους Πέρσες από την αρχή; Πώς θα είχε εξελιχθεί η ιστορία; Τα ιστορικά αρχεία δείχνουν, ότι αυτό παρά λίγο να συμβεί. Γιατί στην πρώτη μεγάλη μάχη, που έδωσε στον ποταμό Γρανικό στην σημερινή Τουρκία, ένας Πέρσης σατράπης, ονόματι Σπιθριδάτης παρά λίγο να χτυπήσει τον Αλέξανδρο στο κεφάλι, όπως σημειώνει ο Φρανκ Χολτ. Τι θα γινόταν λοιπόν, αν ο Αλέξανδρος είχε αποτύχει και οι Πέρσες θριάμβευαν;
Αν ο Μέγας Αλέξανδρος είχε ηττηθεί, θα ζούσαμε σε έναν αγνώριστο κόσμο, όπως δηλώνει στο Live Science ο Νίκολας ΄Οβερτουμ. «Οι κατακτήσεις του Αλέξανδρου και η χρονική περίοδος που ακολούθησε εγκαινίασαν την Ελληνιστική εποχή. Μία περίοδο τεράστιων πολιτιστικών, οικονομικών και γεωπολιτικών ανταλλαγών, αλλαγών και ανάπτυξης, όπου ο ελληνικός πολιτισμός είχε μεγάλη επιρροή στις αναπτυσσόμενες κοινωνίες από την Ισπανία μέχρι την Ινδία», όπως σημειώνει. Ενώ οι άνθρωποι σε εκείνη την περιοχή χρησιμοποιούσαν μια κοινή γλώσσα, γνωστή ως Ελληνιστική Κοινή, η οποία έγινε η «lingua franca της Ελληνιστικής εποχής και διευκόλυνε την ανάπτυξη επικοινωνίας, εμπορίου και ιδεών», συμπληρώνει.
Η ύπαρξη του Χριστιανισμού
Αν όμως, ο Αλέξανδρος είχε αποτύχει, θα είχε εξαπλωθεί ο Χριστιανισμός; Η απάντησή του είναι, ότι σ΄αυτήν την περίπωση, ο Χριστιανισμός, που εμφανίστηκε τρεις αιώνες μετά το θάνατό του μπορεί να μην είχε κατορθώσει να εξαπλωθεί και αντίθετα να είχε εξαφανισθεί!
«Τα Κοινά Ελληνικά ήταν η γλώσσα, που χρησιμοποιήθηκε για να καταγράψει και να διαδώσει τις πρώτες διδασκαλίες και σκέψεις του Χριστιανισμού, γι΄αυτό και χρησιμοποιήθηκε για να παραδοθούν γρήγορα τα μηνύματά του σε όλη τη Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή», λέει ο Όβερτουμ. «Αν δεν είχε υπάρξει η Ελληνιστική Εποχή, τότε τα Ελληνικά δεν θα γίνονταν η γλώσσα της αρχαιότητας και δεν θα ήταν διαθέσιμα στους πρώτους Χριστιανούς, οι οποίοι θα ήταν αναγκασμένοι να χρησιμοποιήσουν μια λιγότερο αποτελεσματική και γνωστή γλώσσα για τα γραπτά και το κήρυγμα τους. Κι αν ίσχυε αυτό, τότε ο Χριστιανισμός δεν θα ήταν τόσο επιτυχημένος και ίσως δεν θα γινόταν παγκόσμια θρησκεία».
Ο ίδιος μάλιστα προχωρώντας ένα ακόμη βήμα θεωρεί, ότι μπορεί να μην επιβίωνε καν μέσα σε έναν τόσο ανταγωνιστικό πνευματικό χώρο, όπως αυτός του 1ου ως τον 4ο αιώνα. Άλλοι μελετητές εξάλλου, μεταξύ των οποίων ο Λάρι Τριτλ, ομ. καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Loyola Marymount συμφωνούν, ότι ο Χριστιανισμός μπορεί να μην είχε επεκταθεί και διαδοθεί τόσο πολύ ή μπορεί να μην είχε καν επιβιώσει ως σήμερα, αν οι Πέρσες είχαν νικήσει τον Αλέξανδρο.
Η άγνωστη Κλεοπάτρα
Η ιστορία δηλαδή, θα είχε αλλάξει με μυριάδες άλλους τρόπους, αφού οι Πέρσες ως νικητές «θα συνέχιζαν να ελέγχουν μεγάλο μέρος της Μέσης Ανατολής όπου οι άνθρωποι θα ασκούσαν τις δικές τους θρησκείες και τα έθιμα», λέει ο Χολτ. «Η πρωτεύουσα της Περσικής Αυτοκρατορίας, η Περσέπολη, την οποία οι δυνάμεις του Αλέξανδρου κατέλαβαν και ισοπέδωσαν, θα συναγωνιζόταν τη Ρώμη και την Αθήνα ως η μεγαλύτερη από τις αρχαίες πόλεις. Επίσης, δεν θα υπήρχε διασπορά ελλήνων εποίκων σε πόλεις στα ανατολικά, όπως στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου ή στο Κανταχάρ. Και ο λεγόμενος ελληνιστικός κόσμος, αυτό το εξαιρετικό κράμα ιστοριών και πολιτισμών, δεν θα μπορούσε να δημιουργηθεί χωρίς αυτούς τους νέους οικισμούς, που τράβηξαν τους Έλληνες ομαδικά προς τα ανατολικά».
Κι όσο για τους Πτολεμαίους, οι οποίοι ηγήθηκαν μιας δυναστείας στην Αίγυπτο που διήρκεσε σχεδόν τρεις αιώνες, απλώς δεν θα την κυβερνούσαν ποτέ και φυσικά η Κλεοπάτρα Ζ΄ δεν θα γινόταν η διάσημη βασίλισσα, όπως προσθέτει ο Χολτ.
Ο Νέρωνας στην Ινδία;
Κι αν όμως, ο Μέγας Αλέξανδρος είχε νικηθεί μεν από τους Πέρσες, αλλά λίγο αργότερα; Τότε τα πράγματα θα ήταν επίσης διαφορετικά. Αν δηλαδή, είχε ηττηθεί στη μάχη των Γαυγαμήλων, η οποία έλαβε χώρα στο βόρειο Ιράκ το 331 π.Χ., τότε η ιστορία θα ακολουθούσε και πάλι, άλλη τροπή, όπως σημειώνει ο Χολτ. Γιατί ο Αλέξανδρος είχε ήδη καταλάβει την Αίγυπτο, όπου ίδρυσε την Αλεξάνδρεια και αυτή η πόλη θα μπορούσε να συνεχίσει να υπάρχει.
Εάν η ήττα εξάλλου, είχε έρθει αργότερα ακόμα, όπως όταν ο Αλέξανδρος πολεμούσε εναντίον του Βήσσου, του αυτοαποκαλούμενου Πέρση βασιλιά, αφού δολοφόνησε τον Δαρείο Γ΄, τότε η ιστορία, επίσης θα είχε πάρει άλλο δρόμο.
«Θα μπορούσε ο Βήσσος να ξαναχτίσει την Περσέπολη ή να ανακτήσει τον έλεγχο της Αιγύπτου και του Λεβάντε;», αναρωτιέται ο Χολτ. (Όπου ως Λεβάντε ορίζονται οι περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου, που περιλαμβάνουν το σημερινό Ισραήλ και τον Λίβανο, τμήματα της Συρίας, της Ιορδανίας και άλλων κοντινών περιοχών.) Σ΄αυτήν την περίπτωση όμως, μία πιθανή ήττα από τον Βήσσο θα μπορούσε να είχε προκαλέσει πολιτική αναταραχή στη Μέση Ανατολή και μεγαλύτερο κατακερματισμό από ό,τι έγινε μετά τον θάνατο του Αλέξανδρου. Οπότε μία άλλη δύναμη μπορεί να εμφανιζόταν.
«Εάν η περιοχή παρέμενε διχασμένη, η Ρώμη θα μπορούσε να είχε εκμεταλλευτεί αυτή την αδυναμία τόσο πριν όσο και μετά τη μετατροπή της σε αυτοκρατορία, το 27 π.Χ.», σημειώνει ο ιστορικός προσθέτοντας μιαν άλλη εκδοχή στην εξέλιξη της ιστορίας. Για να καταλήξει ειρωνικά: «Μπορεί να φανταστεί κανείς τον Νέρωνα πάνω σε έναν ελέφαντα στην Ινδία;».
Πηγή: Μ. Θερμού, MonoNews
Δεν υπάρχουν σχόλια