Σλήμαν, Γλυπτά και ΑΙ από την Αμερικανική Σχολή

Στιγμιότυπο από την ψηφιοποίηση των συλλογών της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα. Υποφωτισμένες ή και άγνωστες πτυχές του αρ...

Στιγμιότυπο από την ψηφιοποίηση των συλλογών της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα.

Υποφωτισμένες ή και άγνωστες πτυχές του αρχείου Σλήμαν, των συλλογών της Γενναδείου Βιβλιοθήκης και του αρχείου ανασκαφών της Αρχαίας Κορίνθου αναδεικνύει με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης η Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα (ΑΣΚΣΑ), στο πλαίσιο του έργου της ψηφιοποίησης και τεκμηρίωσης του πολιτιστικού της αποθέματος, που παρουσιάστηκε σε ημερίδα στο αμφιθέατρο Cotsen Hall.

Το έργο περιλαμβάνει τη δημιουργία ψηφιακού αποθετηρίου, του οποίου τα μεταδεδομένα εμπλουτίζονται αυτομάτως με τη βοήθεια της ΑΙ και διασυνδέονται (σε επίπεδο ονομάτων, τοποθεσιών και εννοιών) με άλλες βάσεις δεδομένων και λεξικά, όπως το λεξικό της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου, την ελληνική εκδοχή του UNESCO Thesaurus κ.ά. Με αυτόν τον τρόπο, οι συλλογές της ΑΣΚΣΑ γίνονται πιο «αναζητήσιμες»· όπως εξήγησε στην «Κ» ο Παντελής Πάνος, υπεύθυνος του έργου και γενικός διευθυντής της Σχολής, «θα μπορεί κάποιος να κάνει αναζήτηση με συγκεκριμένη ερώτηση –π.χ. “τι εντόπισε ο Σλήμαν στις Μυκήνες το τάδε έτος”– και να παίρνει απάντηση, αντί να εισάγει μια λέξη που θα του παρουσιάζει πολλά άρθρα».

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η ψηφιοποίηση 59.131 επιστολών του Ερρίκου Σλήμαν. Οπως εξηγεί στην «Κ» η Ναταλία Βογκέικοφ, διευθύντρια αρχείων της ΑΣΚΣΑ, οι επιστολές του Σλήμαν φωτίζουν τις ανασκαφές του σε ομηρικές θέσεις, ενώ από το περιεχόμενό τους προκύπτει λ.χ. ότι η σύζυγός του, Σοφία, «απουσίαζε από την ανακάλυψη του λεγόμενου “Θησαυρού του Πριάμου”, παρότι το ζεύγος ισχυριζόταν σε όλη του τη ζωή το αντίθετο».

Από την ψηφιοποίηση των Συλλογών της Γενναδείου προέκυψαν 9.000 τεκμήρια, που αφορούν λευκώματα του Ιωάννη Γεννάδιου, στα οποία ο Ελληνας διπλωμάτης φύλασσε αποκόμματα εφημερίδων, επιστολές κ.ά. για θέματα που τον ενδιέφεραν. Ξεχωρίζουν τα τεκμήρια για τη Σφαγή στο Δήλεσι (1870), η οποία είχε ως θύματα Αγγλους περιηγητές, αλλά και εκείνα που αφορούν τον Ελγιν και τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Η αρχαιολόγος Κωνσταντίνα Κυριαζή, που εργάστηκε στην τεκμηρίωση των λευκωμάτων, μνημονεύει μια επιστολή του Γεννάδιου εν έτει 1927 προς τον αναστηλωτή της Ακρόπολης, Ν. Μπαλάνο (όπου ο Γεννάδιος μεταφέρει τις συνομιλίες του με το Βρετανικό Μουσείο για την επιστροφή αρχιτεκτονικών μελών του Παρθενώνα) και σημειώνει στην «Κ» ότι κατά τη γνώμη του Ελληνα διπλωμάτη η ελληνική διεκδίκηση των Γλυπτών έπρεπε να ξεκινήσει από άλλα «ελγίνεια», που θα ήταν ευκολότερο να επιστραφούν.

Ψηφιοποιήθηκε επίσης ένας «θησαυρός» 57.537 νομισμάτων από το Αρχείο Ανασκαφών Αρχαίας Κορίνθου, ενώ πραγματοποιήθηκε μια δράση «ψηφιακού πληθοπορισμού» στην Αρχαία Κόρινθο, με τους ντόπιους να συμπληρώνουν το παζλ των αρχαιολογικών φωτογραφιών του παρελθόντος, προσθέτοντας τα ονόματα των απεικονιζόμενων προγόνων τους που είχαν βοηθήσει στις ανασκαφές.

Εκτός από το ψηφιακό αποθετήριο, που θα βγει «στον αέρα» το επόμενο διάστημα, η ΑΣΚΣΑ σχεδίασε και τρεις ψηφιακές εκθέσεις, για την «ασυνήθιστη σχέση» της Σοφίας με τον Ερρίκο Σλήμαν, για τη ζωή του Ιωάννη Γεννάδιου στο Λονδίνο του 19ου αιώνα και για τη συνεργασία Αμερικανών και Ελλήνων στις ανασκαφές της Αρχαίας Κορίνθου. Αναπτύχθηκε επίσης η εφαρμογή «iSkavo», που θα δίνει σε αρχαιολόγους τη δυνατότητα της ψηφιακής καταγραφής δεδομένων στο πεδίο. Το έργο, προϋπολογισμού 1,3 εκατ., υλοποιείται στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2021-2027.

Πηγή: Ν. Ζώης, Καθημερινή