Νέα μελέτη σε δόντια από 71 ανθρώπινες γνάθους αποκαλύπτει πώς οι άνθρωποι της Νεολιθικής εποχής δημιούργησαν σταθερές κοινότητες, δίκτυα συ...
Νέα μελέτη σε δόντια από 71 ανθρώπινες γνάθους αποκαλύπτει πώς οι άνθρωποι της Νεολιθικής εποχής δημιούργησαν σταθερές κοινότητες, δίκτυα συνεργασίας και ίσες κοινωνίες πριν από 10.000 χρόνια.
Χιλιάδες χρόνια πριν, στις πρώτες νεολιθικές κοινότητες της Συρίας, οι άνθρωποι ζούσαν, εργάζονταν και μεγάλωναν οικογένειες στα χωριά όπου γεννήθηκαν. Σήμερα, τα δόντια τους —μικροσκοπικά απομεινάρια του παρελθόντος— ρίχνουν φως σε έναν ολόκληρο τρόπο ζωής.
Ερευνητές από τα Πανεπιστήμια του Ντάραμ και του Λίβερπουλ μετέτρεψαν αυτά τα απολιθωμένα θραύσματα σε μια εκπληκτική «χρονομηχανή», ικανή να αποκαλύψει τις ρίζες της ανθρώπινης κινητικότητας, της κοινωνικής ένταξης και των πρώτων μορφών συλλογικής ζωής.
Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο έγκριτο περιοδικό Nature Scientific Reports, εξετάζει πώς οι άνθρωποι της πρώιμης Νεολιθικής εποχής (11.600–7.500 π.Χ.) εγκαταστάθηκαν, δημιούργησαν σταθερούς δεσμούς και έθεσαν τις βάσεις των πρώτων αγροτικών κοινωνιών του κόσμου. Σύμφωνα με την έρευνα, οι γυναίκες ήταν πιο πιθανό να μετακινούνται μεταξύ κοινοτήτων, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι άνδρες παρέμεναν συχνότερα στον τόπο τους, ενώ οι γυναίκες εντάσσονταν μέσω γάμου. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι αυτός ο κύκλος μετακινήσεων ίσως αναπτύχθηκε και ως μηχανισμός αποφυγής αιμομιξίας μέσα στις ίδιες κοινότητες.
 |
| Ένας από τους τάφους που βρέθηκαν στον νεολιθικό οικισμό του Τελ Χαλούλα στη Συρία, Grup de Recerca en Arqueologia del Mediterrani i del Proxim Orient (GRAMPO), Seminari d’Arqueologia Prehistòrica del Pròxim Orient (SAPPO). |
Το αποτύπωμα της κοινότητας στα δόντια
Η ομάδα ανέλυσε γνάθους 71 ανθρώπων από πέντε αρχαιολογικούς χώρους στη σημερινή Συρία. Μετρώντας το σμάλτο των δοντιών, οι επιστήμονες κατάφεραν να προσδιορίσουν πού είχε μεγαλώσει κάθε άτομο.
Τα δεδομένα αποκάλυψαν ποιοι ήταν «ντόπιοι» και ποιοι «νεοφερμένοι». Για πρώτη φορά έγινε δυνατή η χαρτογράφηση των «αόρατων» μετακινήσεων που διαμόρφωσαν την κοινωνική δυναμική των πρώτων ανθρώπινων κοινοτήτων.
Με την εμφάνιση της γεωργίας, οι άνθρωποι άρχισαν να παραμένουν στον τόπο τους. Η ζωή «ρίζωσε». Η έννοια της οικογένειας και της συλλογικής ταυτότητας ενισχύθηκε.
Η έρευνα δείχνει ότι η αίσθηση του «ανήκειν» βάθυνε όσο τα χωριά μεγάλωναν, αλλάζοντας τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι αντιλαμβάνονταν την οικογένεια και την ταυτότητά τους. Ο νεολιθικός κόσμος άρχισε να θυμίζει τις σταθερές κοινωνίες που θα ακολουθούσαν αργότερα.
Οι γυναίκες χτίζουν «γέφυρες»
Προς το τέλος της Νεολιθικής περιόδου, οι ερευνητές παρατήρησαν κάτι εντυπωσιακό: οι γυναίκες μετακινούνταν πιο συχνά από τους άνδρες.
Το φαινόμενο αυτό συνδέεται με τις τοπικές παραδόσεις – οι γυναίκες εγκατέλειπαν το χωριό τους μετά τον γάμο και εγκαθίσταντο στον τόπο του συζύγου. Οι άνδρες, αντίθετα, παρέμεναν κοντά στις οικογένειές τους – πιθανότατα και για να αποφευχθεί η αιμομιξία.
«Η κινητικότητα των γυναικών δείχνει ότι οι πρώτες μόνιμες κοινωνίες διέθεταν ήδη πολύπλοκες κοινωνικές σχέσεις», σημειώνει η Δρ. Εύα Φερνάντεζ-Ντομίνγκεζ από το Πανεπιστήμιο του Ντάραμ.
Η Δρ. Τζο-Χάνα Πλαγκ του Πανεπιστημίου του Λίβερπουλ προσθέτει: «Η Ύστερη Νεολιθική περίοδος χαρακτηρίζεται από νέες διαπεριφερειακές συνδέσεις, καινοτομία και τη μεταφορά ιδεών. Η έρευνά μας αποδεικνύει ότι σε αυτές τις διαδικασίες σημαντικό ρόλο είχαν και οι γυναίκες».
Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι οι γυναίκες αποτέλεσαν τους πρώτους φορείς επικοινωνίας μεταξύ κοινοτήτων. Με τις μετακινήσεις τους μετέφεραν γνώσεις, παραδόσεις και τεχνικές καλλιέργειας — συμβάλλοντας καθοριστικά στη διάδοση της γεωργίας και της κοινωνικής καινοτομίας.
 |
| Οι νεολιθικές κοινότητες της νοτιοδυτικής Ασίας θεωρούνται οι πρώτες που δημιούργησαν μόνιμους οικισμούς, Karahantepe Excavation Archive/Yusuf Aslan |
Ταφές χωρίς διακρίσεις – μια κοινωνία ισότητας
Ακόμη πιο συγκινητικό είναι το εύρημα ότι τόσο οι «ντόπιοι» όσο και οι «νεοφερμένοι» απολάμβαναν ίση μεταχείριση μετά θάνατον.
Στο αρχαιολογικό σημείο Τελ Χαλούλα, οι νεκροί θάβονταν κάτω από τα πατώματα των σπιτιών, σε διαδοχικά στρώματα, χωρίς καμία διάκριση ως προς την καταγωγή. Οι τάφοι περιείχαν παρόμοια κτερίσματα και τα σώματα τοποθετούνταν σε ίδιες καθιστές στάσεις.
«Οι κοινότητες φαίνεται να έδιναν μεγαλύτερη αξία στο ανήκειν παρά στο αίμα», επισημαίνει η Φερνάντεζ-Ντομίνγκεζ. «Οι νεοφερμένοι εντάσσονταν πλήρως στην κοινωνική και ταφική ζωή των χωριών».
Η ισότητα και η ένταξη φαίνεται να ήταν βασικές αρχές αυτών των πρώτων αγροτικών κοινωνιών — ίσως το μυστικό της επιβίωσής τους.
Η Συρία ως σταυροδρόμι του ανθρώπινου πολιτισμού
Η περιοχή της Βόρειας Συρίας υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα σταυροδρόμια της ανθρώπινης εξέλιξης. Από εκεί πέρασαν οι πρώτες καλλιέργειες, τα πρώτα εργαλεία, αλλά και οι πρώτες κοινωνικές δομές συνεργασίας.
Οι επιστήμονες σημειώνουν ότι, κατανοώντας καλύτερα τις μετακινήσεις μεταξύ αυτών των πρώιμων κοινοτήτων, οι αρχαιολόγοι μπορούν να εμπλουτίσουν τις γνώσεις μας για τις κοινωνικές συμπεριφορές και τις διασυνδέσεις που διαμορφώθηκαν πριν από χιλιάδες χρόνια.
Η νέα μελέτη, που χρηματοδοτήθηκε από το Ίδρυμα Leverhulme, αποκαλύπτει ότι οι αρχαίες κοινότητες δεν καλλιεργούσαν μόνο τη γη — καλλιεργούσαν και σχέσεις εμπιστοσύνης.
Πολύ πριν τις πόλεις, τα κράτη και τη γραφή, οι άνθρωποι είχαν ήδη ανακαλύψει τη σημασία της σύνδεσης. Τα δόντια που κάποτε μάσησαν τους πρώτους κόκκους σιτηρών μάς διηγούνται σήμερα μια ιστορία αλληλεγγύης, κινητικότητας και συνεργασίας.
Μια ιστορία που θυμίζει ότι ο πολιτισμός —τότε όπως και τώρα— ξεκινά από την ικανότητα των ανθρώπων να ζουν μαζί, να μοιράζονται και να συνδέονται.
Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.
Plug, JH., Blevins, K.E., Abbès, F. et al. Strontium and oxygen isotope analysis reveals changing connections to place and group membership in the world’s earliest village societies. Sci Rep 15, 34598 (2025). https://doi.org/10.1038/s41598-025-18134-3
Πηγή: in.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια