Εξαιρετικά σπάνια σιδερένια σπάθη, αιχμές βελών και κοσμήματα ανακαλύφθηκαν σε τάφο πολεμιστή του 7ου αιώνα στην Ουγγαρία

Το σιδερένιο σπαθί είναι πολύ σκουριασμένο και εύθραυστο, αλλά άθικτο. Μεταφέρθηκε από τον τάφο σε μια ειδικά κατασκευασμένη ξύλινη βάση. [C...

Το σιδερένιο σπαθί είναι πολύ σκουριασμένο και εύθραυστο, αλλά άθικτο. Μεταφέρθηκε από τον τάφο σε μια ειδικά κατασκευασμένη ξύλινη βάση. [Credit: Szent István Király Múzeum]

Αρχαιολόγοι στην Ουγγαρία ανακάλυψαν τα απομεινάρια ενός σπάνιου σιδερένιου σπαθιού, κοσμημάτων και άλλων αντικειμένων στον τάφο ενός ελίτ πολεμιστή, ηλικίας 1.300 ετών.

Το κομψό καμπυλωτό σπαθί — ενός τύπου που χρησιμοποιούσαν κυρίως έφιπποι πολεμιστές — είναι πολύ σκουριασμένο, αλλά εξακολουθεί να φέρει ίχνη λεπτών διακοσμήσεων στη λάμα του, που αποκαλύπτουν την δεξιοτεχνία με την οποία κατασκευάστηκε το αρχαίο όπλο.

Ο τάφος — που βρίσκεται κοντά στην πόλη Székesfehérvár (γνωστή και ως Fehérvár), περίπου 50 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Βουδαπέστης — εντοπίστηκε από δορυφόρους, σύμφωνα με μια μεταφρασμένη δήλωση του μουσείου Szent István Király που βρίσκεται εκεί.

Οι ανασκαφές αποτελούν μέρος του προγράμματος «Cemeteries from Space» (Νεκροταφεία από το διάστημα) του Ουγγρικού Εθνικού Μουσείου και του Μουσείου του Αγίου Στεφάνου, το οποίο αναλύει τα σημάδια των καλλιεργειών σε δορυφορικές εικόνες για τον εντοπισμό θαμμένων αρχαιολογικών χώρων.

Ο αρχαίος τάφος ανακαλύφθηκε κοντά στην κεντρική ουγγρική πόλη Székesfehérvár, αφού εντοπίστηκαν σημάδια καλλιεργειών σε δορυφορικές εικόνες. [Credit: Szent István Király Múzeum]

Οι Αβάροι της Παννονίας

Ο νεοανακαλυφθείς τάφος χρονολογείται μεταξύ 670 και 690 μ.Χ., όταν η περιοχή ήταν μέρος ενός τεράστιου «Χαγανάτου των Αβάρων» — ενός είδους βασιλείου — στην Κεντρική Ευρώπη, με κέντρο τη λεκάνη των Καρπαθίων, στην περιοχή της σημερινής Ουγγαρίας.

Οι Άβαροι της Κεντρικής Ευρώπης ονομάζονται πλέον «Άβαροι της Παννονίας» για να διακρίνονται από τους ημι-νομαδικούς Άβαρους της Κεντρικής Ασίας, με τους οποίους μια γενετική μελέτη του 2022 υποδηλώνει ότι έχουν συγγένεια. (Ένας εντελώς άσχετος λαός, που ονομάζεται «Αβαροί του Νταγκεστάν» ή «Καυκάσιοι», ζει σήμερα στα βουνά του Καυκάσου — οι εθνογράφοι πιστεύουν ότι η ομοιότητα των ονομάτων τους είναι τυχαία).

Σύμφωνα με τον ιστορικό της βυζαντινής εποχής Μένανδρο Προτήκτωρ (όνομα που απέκτησε ως φρουρός του αυτοκράτορα), οι Βυζαντινοί τον 6ο αιώνα πίστευαν ότι οι Αβάροι της Παννονίας ήταν οι ίδιοι Αβάροι της Κεντρικής Ασίας για τους οποίους είχαν ακούσει τον 5ο αιώνα και τους φοβόντουσαν πολύ, αλλά δεν είχαν συναντήσει ποτέ.

Οι αρχαιολόγοι λένε ότι τα λείψανα του πολεμιστή των Αβάρων στον τάφο «καταστράφηκαν» από τους τυμβωρύχους, αλλά πολλά από τα κτερίσματα του τάφου παραμένουν. [Credit: Szent István Király Múzeum]

Ωστόσο, οι επιστήμονες και οι ιστορικοί πιστεύουν πλέον ότι οι Αβάροι της Παννονίας ήταν μια διαφορετική συνομοσπονδία ημι-νομαδικών λαών της ευρασιατικής στέπας, πιθανώς υπό την ηγεσία μιας μογγολικής ελίτ. Δεν άφησαν καμία γραπτή γλώσσα, γεγονός που καθιστά τον πολιτισμό τους αινιγματικό σήμερα. Ωστόσο, μια γενετική μελέτη του 2024 σε ένα νεκροταφείο των Αβάρων της Παννονίας υποδηλώνει ότι οι γυναίκες μετακόμιζαν στο χωριό του συζύγου τους μετά το γάμο.

Οι αρχαιολόγοι ανέφεραν ότι υπήρχαν ενδείξεις ότι ο τάφος κοντά στο Székesfehérvár είχε λεηλατηθεί, αλλά ότι περιείχε ακόμα μια πλούσια συλλογή από κτερίσματα, μεταξύ των οποίων και το σπαθί.

Η λεπίδα και η λαβή του όπλου είναι άθικτα, γεγονός που το καθιστά ένα εξαιρετικά σπάνιο εύρημα από αυτή την εποχή. Ωστόσο, είναι πολύ σκουριασμένο και εξαιρετικά εύθραυστο μετά από 1.300 χρόνια κάτω από το έδαφος, οπότε έπρεπε να ανελκυσθεί από τις ανασκαφές σε μια ειδικά σχεδιασμένη ξύλινη βάση, σύμφωνα με την ανακοίνωση.

Εκτός από τα λείψανα και το σπαθί, οι αρχαιολόγοι βρήκαν επίσης αυτό το ασημένιο κόσμημα, που φαίνεται να είναι μια καρφίτσα.
[Credit: Szent István Király Múzeum]

Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν επίσης ασημένια εξαρτήματα ζώνης, επιχρυσωμένα μεταλλικά στολίδια για πλεξίματα στα μαλλιά, σκουλαρίκια από γυάλινες χάντρες, ένα μακρύ μαχαίρι και αιχμές βελών που πιθανότατα φυλάσσονταν σε φαρέτρα — αν και η ίδια η φαρέτρα, καθώς και τα ξύλα και τα φτερά των βελών, έχουν σαπίσει.

Τα λείψανα του πολεμιστή βρέθηκαν επίσης στον τάφο. Ενώ τα χέρια και το κάτω μέρος του σώματός του ήταν τοποθετημένα σε ανατομική σειρά, το κεφάλι, το στήθος και η κοιλιά του είχαν «καταστραφεί» από τους τυμβωρύχους, σύμφωνα με την ανακοίνωση.

Οι Αβάροι της Παννονίας ίδρυσαν ένα βασίλειο στη λεκάνη των Καρπαθίων τον 6ο αιώνα, όπως γράφει ο ιστορικός Walter Pohl στο βιβλίο του «The Avars: A Steppe Empire in Central Europe, 567-822» (Cornell University Press, 2018).

Τα κτερίσματα στον τάφο περιλάμβαναν επίσης αυτό το επιχρυσωμένο μεταλλικό αντικείμενο, το οποίο φαίνεται να είχε πλεχτεί σε μακριά μαλλιά.

[Credit: Szent István Király Múzeum]

Ωστόσο, οι μάχες τους εναντίον της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, των Φράγκων και των Βουλγάρων συνέβαλαν στην κατάρρευση του βασιλείου τους τον 9ο αιώνα και στην κατάληψη του εδάφους από τον λαό των Μαγυάρων, μια διαφορετική εθνοτική ομάδα από την περιοχή του Βόλγα-Ουράλ, που ήταν οι πρόγονοι των περισσότερων σύγχρονων Ούγγρων.

Πηγή: Live Science