Αρχαία ρωμαϊκή πισίνα στα αρχαία Τύανα αποκαλύπτεται ως τμήμα θεραπευτικού ιερού αφιερωμένο στον Ασκληπιό

Αρχαία ρωμαϊκή πισίνα στη Νίγδη της Καππαδοκίας αποκαλύπτεται ως τμήμα θεραπευτικού ιερού αφιερωμένο στον Ασκληπιό. [Credit: Carole Raddato ...

Αρχαία ρωμαϊκή πισίνα στη Νίγδη της Καππαδοκίας αποκαλύπτεται ως τμήμα θεραπευτικού ιερού αφιερωμένο στον Ασκληπιό. [Credit: Carole Raddato / CC BY-SA 2.0]

Αρχαιολόγοι στην κεντρική Τουρκία έχουν ξαναγράψει την ιστορία ενός από τα πιο εμβληματικά κτίρια της ρωμαϊκής εποχής στα αρχαία Τύανα: το λεγόμενο «Ρωμαϊκό Λουτρό», το οποίο θεωρούνταν μέρος του συστήματος διανομής νερού, αλλά τώρα έχει αναγνωριστεί ως ιερό θεραπευτικό άσυλο αφιερωμένο στον Ασκληπιό, τον αρχαίο θεό της ιατρικής.

Οι ανασκαφές στον χώρο, ο οποίος βρίσκεται στο Bahçeli, έναν οικισμό στην περιοχή Bor της Νίγδης, έχουν ξαναρχίσει από μια ομάδα του Τμήματος Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Aksaray, στο πλαίσιο του προγράμματος «Κληρονομιά για το Μέλλον» του τουρκικού Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού. Οι πρόσφατες ανακαλύψεις στον χώρο έχουν αμφισβητήσει τις παραδοσιακές ερμηνείες σχετικά με τον σκοπό του κτιρίου, αποδεικνύοντας ότι δεν ήταν απλώς ένα τεχνικό επίτευγμα, αλλά ένα πνευματικό και θεραπευτικό κέντρο στο πλαίσιο των ρωμαϊκών θεραπευτικών πρακτικών.

Η πισίνα, η οποία κατασκευάστηκε τον 2ο αιώνα μ.Χ. κατά τη διάρκεια της βασιλείας των Ρωμαίων αυτοκρατόρων Τραϊανού και Αδριανού, θεωρείτο μέχρι τώρα ότι χρησίμευε αποκλειστικά ως μέρος του δικτύου ύδρευσης των Τυάνων. Ωστόσο, η ανασκαφική περίοδος του 2025 έφερε στο φως ορισμένα πειστικά στοιχεία που υποδηλώνουν τελετουργική χρήση. Μεταξύ των ευρημάτων βρίσκεται ένας μαρμάρινος βωμός διακοσμημένος με μοτίβα φιδιών, μερικά από τα πιο σημαντικά σύμβολα που σχετίζονται με τον Ασκληπιό και τα θέματα της αναζωογόνησης και της υγείας, γνωστά από τις αρχαίες ιατρικές λατρείες. Άλλα γλυπτικά θραύσματα με εικόνες φιδιών βρέθηκαν στην περιοχή, ενισχύοντας περαιτέρω την ερμηνεία ότι αυτός ήταν πράγματι ο χώρος ενός ιερού αφιερωμένου στη θεραπεία και τον καθαρισμό με ιερό νερό.

Αρχαιολογικά ευρήματα στην ανατολική πλευρά της πισίνας δείχνουν ότι κάποτε αποτελούσε μέρος ενός μεγαλύτερου ναού ή ιερού συγκροτήματος. Τέτοια ιερά του Ασκληπιού ήταν κοινά σε ολόκληρο τον ελληνορωμαϊκό κόσμο και συχνά συνδύαζαν τη λατρεία με την ιατρική περίθαλψη. Οι επισκέπτες και οι προσκυνητές αναζητούσαν θεραπεία μέσω του λουτρού σε ιερό νερό, της προσευχής και της προσφοράς αναθηματικών δώρων στον θεό ως ευγνωμοσύνη για την αποκατάσταση της υγείας τους.

[Credit: Aksaray University]

Υποστηρίζοντας περαιτέρω αυτή την ερμηνεία, οι αρχαιολόγοι βρήκαν μια πρόσφατα διατηρημένη επιγραφή που αναφέρεται στους Ρωμαίους αυτοκράτορες Μάρκο Αυρήλιο και Κόμμοδο. Το κείμενο υποδηλώνει ότι η κύρια φάση της κατασκευής έλαβε χώρα μεταξύ του 177 και του 180 μ.Χ., διευκρινίζοντας το ιστορικό χρονοδιάγραμμα του χώρου και επιβεβαιώνοντας την αυτοκρατορική προστασία. Αυτή η επιγραφή θεωρείται ορόσημο στην κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι ρωμαϊκές αρχές υποστήριζαν τις δημόσιες και πνευματικές πρωτοβουλίες για την υγεία σε όλη την περιοχή.

Οι ανασκαφές στα Τύανα έχουν προσφέρει νέες πληροφορίες σχετικά με την ιστορική σημασία αυτής της πόλης. Ο Ξενοφών την αναφέρει στο βιβλίο του Κύρου Ανάβασις με το όνομα Δάνα, ως μεγάλη και ευημερούσα πόλη. Κατά τον ελληνικό μύθο η πόλη ονομαζόταν κατ' αρχήν Θόανα, διότι ο Θόας, ένας Θραξ βασιλιάς, ήταν ο ιδρυτής τους, στην Καππαδοκία, στους πρόποδες του όρους Ταύρου και κοντά στις Θύρες της Κιλικίας. Από τα Τύανα πέρασαν με τα στρατεύματά τους ο Κύρος και ο Μέγας Αλέξανδρος. Τα αρχαία Τύανα αποτέλεσαν μία από τις σημαντικότερες πόλεις της Καππαδοκίας κατά τη ρωμαϊκή περίοδο και ένα ζωτικό εμπορικό κέντρο μεταξύ της κεντρικής Ανατολίας και των πεδιάδων της Κιλικίας στο νότο. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Καρακάλλα, της απονεμήθηκε ο υψηλός τίτλος Antoniana Colonia Tyana, αντανακλώντας το κύρος και τη σημασία της εντός της αυτοκρατορίας.

Μετά από σχεδόν οκτώ δεκαετίες χωρίς σημαντικές ανασκαφές, η ανανεωμένη έρευνα παρέχει την πρώτη επιστημονική επιβεβαίωση ότι η ρωμαϊκή πισίνα ήταν μέρος ενός θεραπευτικού συγκροτήματος και όχι μια καθαρά χρηστική κατασκευή. Η ανακάλυψη προσθέτει μια νέα διάσταση στο αρχαιολογικό τοπίο της Νίγδης και της Καππαδοκίας.

Οι ανασκαφές θα συνεχιστούν το 2026, με σχέδια να αποκαλυφθούν περισσότερα από τα γύρω αρχιτεκτονικά στοιχεία και να προετοιμαστεί ο χώρος για ελεγχόμενη πρόσβαση του κοινού. Οι αρχαιολόγοι ελπίζουν επίσης ότι περαιτέρω έρευνες θα βοηθήσουν στην ανακάλυψη επιπλέον αντικειμένων και επιγραφών που θα μπορούσαν να συνδέονται με τη λατρεία του Ασκληπιού, εμπλουτίζοντας έτσι τις γνώσεις τους για τον τρόπο με τον οποίο το νερό, τα τελετουργικά και η ιατρική αλληλεπιδρούσαν στην καθημερινή ζωή.

Πηγή: Archaeology News, Heritage Daily