Οι selfies στα μουσεία διχάζουν: από ζημιές σε έργα και έλλειψη σεβασμού, έως καμπάνιες που φέρνουν νέο κοινό στην τέχνη. Είναι απειλή ή ένα...
Οι selfies στα μουσεία διχάζουν: από ζημιές σε έργα και έλλειψη σεβασμού, έως καμπάνιες που φέρνουν νέο κοινό στην τέχνη. Είναι απειλή ή ένας σύγχρονος τρόπος σύνδεσης με τον πολιτισμό;
Οι selfies μέσα στα μουσεία έγιναν νέο πεδίο σύγκρουσης: από τη μία κάποιοι τις θεωρούν ένδειξη ασέβειας και κίνδυνο για τα έργα, και από την άλλοι τις βλέπουν ως σύγχρονο τρόπο επαφής με τον πολιτισμό. Καθώς τα μουσεία προσπαθούν να προσαρμοστούν στην εποχή των social media, η συζήτηση πάει διαρκώς σε νέα επίπεδα.
Λίγες εβδομάδες πριν, η Telegraph δημοσίευσε άρθρο που προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων: «Απαγορεύστε όσους βγάζουν selfies στα μουσεία — δεν αξίζουν να βλέπουν σπουδαία τέχνη». Η αρθρογράφος Σίλια Γουάλντον περιγράφει πώς προσπαθούσε να παρατηρήσει ένα πορτραίτο του Βερνέ όταν ένας επισκέπτης μπήκε ανάμεσά τους, τεντώνοντας το χέρι με το κινητό. Η εμπειρία της καταλήγει σε μία πρόταση: «Αν σταματήσουν οι selfies, ίσως επιστρέψει ο σεβασμός».
Άλλα ατυχήματα
Το περιστατικό δεν είναι μεμονωμένο. Στη Φλωρεντία, στην Πινακοθήκη Ουφίτσι, ένας επισκέπτης κατέστρεψε πορτρέτο του Άντον Ντομένικο Γκαμπιάνι στην προσπάθειά του να φωτογραφηθεί με αυτό. Το μουσείο αναγκάστηκε να ανακοινώσει ότι θα θέσει όρια στη χρήση κινητών, εξηγώντας πως στόχος είναι «ο σεβασμός προς την πολιτιστική κληρονομιά».
Και αν στην Ουφίτσι το πρόβλημα φαίνεται περιστασιακό, στη Frick Collection της Νέας Υόρκης έχει οδηγήσει σε σταθερή πολιτική: καμία φωτογράφιση μέσα στις αίθουσες. Η Frick δεν έχει προστατευτικά εμπόδια γύρω από τα έργα· οι πίνακες και τα αντικείμενα είναι εκτεθειμένα σε απόσταση αναπνοής από τον επισκέπτη. Όταν το μουσείο δοκίμασε να επιτρέψει τις φωτογραφίες, το αποτέλεσμα ήταν… πολλοί επισκέπτες να κάνουν πίσω για να χωρέσουν στο κάδρο — συχνά πολύ κοντά στα έργα. Έτσι, η απαγόρευση επέστρεψε.
Παρόμοιο επεισόδιο καταγράφηκε στο Palazzo Maffei στη Βερόνα, όπου γλυπτό του Νικόλα Μπόλα υπέστη ζημιά επειδή κάποιος αποφάσισε να φωτογραφίσει έναν φίλο καθισμένο πάνω στο έργο. Το μουσείο δεν απαγόρευσε τις selfies, αλλά ενίσχυσε την προστασία γύρω από ευαίσθητα εκθέματα.
 |
| To γλυπτό του Νικόλα Μπόλα που υπέστη ζημιά στο στο Palazzo Maffei στη Βερόνα. |
Εδώ το δίλημμα γίνεται εμφανές: πώς διατηρείς την τέχνη ζωντανή και προσβάσιμη, χωρίς να τη θέτεις σε κίνδυνο;
Το Άουσβιτς-Μπιρκενάου και οι influencers
Κι όμως, υπάρχουν περιπτώσεις όπου το ζήτημα δεν αφορά τη φυσική ασφάλεια, αλλά την ηθική διάσταση. Στο Μνημείο και Μουσείο Άουσβιτς-Μπιρκενάου, οι selfies επιτρέπονται, αλλά οι επιμελητές παρακολουθούν στενά το περιεχόμενο που ανεβαίνει στο διαδίκτυο.
«Παρεμβαίνουμε όταν μια εικόνα προσβάλλει τη μνήμη των θυμάτων», εξηγεί ο εκπρόσωπος του μουσείου Παβέλ Σαβίτσκι. Ωστόσο, τονίζει ότι πολλές φωτογραφίες συνοδεύονται από συναισθηματικά μηνύματα· εδώ, η selfie λειτουργεί ως τρόπος μνήμης, όχι επίδειξης.
Από την άλλη πλευρά, η selfie έχει εξελιχθεί σε βασικό εργαλείο συμμετοχής. Η Museum Selfie Day μετρά πάνω από 100.000 σχετικές αναρτήσεις στο Instagram. Κατά την πανδημία, το Getty Museum ζήτησε από τον κόσμο να αναπαραστήσει γνωστά έργα τέχνης στο σπίτι — η ανταπόκριση ξεπέρασε τις 59.000 συμμετοχές. Στη National Gallery του Λονδίνου, περιεχόμενο που δημιούργησαν influencers του μουσείου συγκέντρωσε 42 εκατομμύρια προβολές σε έναν χρόνο.
Τα μουσεία είναι συν-δημιουργία
Όπως εξηγεί ο Ρος Πάρι, καθηγητής μουσειακής τεχνολογίας στο Πανεπιστήμιο του Leicester, τα social media δεν εισβάλλουν στο μουσείο· απλώς εντείνουν αυτό που πάντα συνέβαινε: «Τα μουσεία είναι κοινωνικοί χώροι. Δεν είναι μονόλογος — είναι συν-δημιουργία».
Και ίσως τελικά εκεί βρίσκεται το κλειδί: η selfie δεν είναι υποχρεωτικά ασέβεια· εξαρτάται από την πρόθεση.
Κάποια μουσεία προστατεύουν συλλογές· άλλα προωθούν τη συμμετοχή. Δεν υπάρχει μία λύση — και, σύμφωνα με τον Πάρι, ούτε χρειάζεται: «Κάθε μουσείο έχει διαφορετικό κοινό και διαφορετική αποστολή. Η πολιτική για τις selfies πρέπει να προκύπτει από αυτά».
Πηγή: Ευγ. Κοτρώτσιου, in.gr, με πληροφορίες από The Art Newspaper
Δεν υπάρχουν σχόλια